Barok

Barok to epoka literacka trwająca od XVI do XVII wieku naszej ery. Charakteryzuje się kryzysem renesansowych ideałów, dostrzeganiem nietrwałości świata oraz zainteresowaniem życiem wewnętrznym człowieka.

Kluczowe motywy barokowe to:

• Powrót do Boga
• Satyra polityczna
• Motyw przemijania

Highlight: W baroku ludzie ponownie zwrócili się do Boga, a ich wiara często przeradzała się w fanatyzm. Bóg był wyraźnie obecny w kulturze tego okresu.

Przykład: Najważniejsze dzieła baroku to "Świętoszek" Moliera, poezje Wacława Potockiego i Daniela Naborowskiego oraz sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.

Oświecenie

Oświecenie trwało od XVIII wieku $pierwsze tendencje w Anglii$ do 1789-1799 $Rewolucja Francuska$. Epoka ta charakteryzowała się przekonaniem o nadrzędnej wartości ludzkiego rozumu i krytycyzmem wobec tradycyjnych instytucji.

Kluczowe motywy oświeceniowe to:

• Dydaktyzm
• Racjonalizm
• Kult wiedzy i umysłu

Definicja: Racjonalizm to nurt filozoficzny głoszący, że nie istnieje inny świat oprócz takiego, który może pojąć ludzki umysł.

Przykład: Jednym z najważniejszych dzieł oświecenia są "Bajki i satyry" Ignacego Krasickiego.

Romantyzm

Romantyzm to epoka literacka trwająca od XVIII wieku $"Romantyczność" Adama Mickiewicza$ do XIX wieku. Charakteryzuje się zerwaniem z racjonalizmem i zwróceniem uwagi na świat nadprzyrodzony.

Kluczowe motywy romantyczne to:

• Werteryzm
• Mesjanizm
• Patriotyzm

Definicja: Mesjanizm zakłada, że Polska, podobnie jak mesjasz, została skazana na cierpienia, aby odkupić winy innych państw.

Przykład: Najważniejsze dzieła romantyzmu to "Dziady" i "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza oraz "Kordian" Juliusza Słowackiego.

Ta tabela epok literackich i ich charakterystyka są niezbędne dla uczniów przygotowujących się do matury z epok literackich. Znajomość epok literackich po kolei oraz ich głównych motywów i dzieł jest kluczowa dla zrozumienia rozwoju literatury i kultury. Notatki z epok literackich PDF mogą być pomocne w systematyzacji tej wiedzy.

Pozytywizm, Młoda Polska, XX-lecie międzywojenne i Współczesność

Kolejne epoki literackie to Pozytywizm, Młoda Polska, XX-lecie międzywojenne i Współczesność. Każda z tych epok wniosła nowe motywy i tematy do literatury, odzwierciedlając zmieniające się realia społeczne i polityczne.

Highlight: Znajomość wszystkich epok literackich jest kluczowa dla zrozumienia ewolucji literatury i kultury na przestrzeni wieków.

Przykład: Motywy literackie i przykłady lektur z tych epok często pojawiają się na maturze, dlatego warto je dokładnie przestudiować.

Podsumowując, ta tabela epok literackich obejmuje najważniejsze okresy w historii literatury, od antyku po współczesność. Znajomość charakterystyki epok literackich oraz najważniejszych motywów literackich jest niezbędna dla uczniów przygotowujących się do matury z epok literackich. Notatki z epok literackich PDF mogą być cennym narzędziem w nauce, pomagając usystematyzować wiedzę o epokach literackich po kolei.

Strona 4: Romantyzm - kluczowe cechy i motywy

Romantyzm, jedna z najważniejszych epok literackich, trwał od XVIII wieku $publikacja "Romantyczności" Adama Mickiewicza$ do XIX wieku. Ta epoka charakteryzowała się następującymi wyznacznikami:

1. Zerwanie z racjonalizmem i zwrócenie uwagi na świat nadprzyrodzony, mistyczny.
2. Podkreślenie znaczenia intuicji, wyobraźni i uczuć.
3. Zaprzeczenie uniwersalizmowi klasycyzmu.
4. Nadawanie wielkiej wartości takim pojęciom jak: wolność, miłość, młodość, indywidualizm.

Kluczowe motywy romantyzmu obejmują:

1. Werteryzm - model postawy bohatera literackiego, najczęściej nieszczęśliwie zakochanego, którego niespełnienie prowadzi do samobójstwa.

Definition: Werteryzm - postawa życiowa charakteryzująca się nadmierną uczuciowością, skłonnością do melancholii i pesymizmu, nazwana tak od bohatera powieści Goethego "Cierpienia młodego Wertera".

2. Mesjanizm - idea zakładająca, że Polska, podobnie jak mesjasz, została skazana na cierpienia, aby odkupić winy innych państw.

Highlight: Mesjanizm był jednym z najważniejszych nurtów myślowych polskiego romantyzmu, szczególnie widocznym w twórczości Adama Mickiewicza.

3. Patriotyzm - postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie oraz chęć ponoszenia za nią ofiar i gotowość do jej obrony.

Najważniejsze dzieła romantyzmu to:

• "Dziady" Adama Mickiewicza
• "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza
• "Kordian" Juliusza Słowackiego

Example: "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza jest doskonałym przykładem epopei narodowej, łączącej w sobie wiele kluczowych motywów romantycznych, takich jak patriotyzm, miłość do ojczyzny i idealizacja przeszłości.

Znajomość tych motywów i dzieł jest kluczowa dla zrozumienia romantyzmu jako epoki literackiej i często pojawia się w testach z epok literackich oraz na maturze z języka polskiego. Romantyzm, ze swoim bogactwem motywów i tematów, stanowi istotny element w tabeli epok literackich i jest często analizowany w kontekście motywów literackich i przykładów lektur.

Oświecenie

Oświecenie, przypadające na XVIII wiek, przyniosło wiarę w potęgę ludzkiego rozumu i krytyczne podejście do tradycyjnych instytucji. Literatura oświeceniowa miała często charakter dydaktyczny i racjonalistyczny.

Kluczowe motywy oświeceniowe obejmowały dydaktyzm, racjonalizm oraz kult wiedzy i umysłu. Twórcy oświeceniowi dążyli do kształtowania właściwych postaw i poglądów poprzez literaturę.

Highlight: Oświecenie przyniosło dynamiczny rozwój słowa pisanego i rozszerzenie jego zasięgu, co przyczyniło się do demokratyzacji wiedzy.

Najważniejsze dzieła oświecenia to bajki i satyry Ignacego Krasickiego, które do dziś są cenione za ich mądrość i humor.

Romantyzm

Romantyzm, trwający od końca XVIII do połowy XIX wieku, stanowił reakcję na racjonalizm oświecenia. Literatura romantyczna kładła nacisk na uczucia, wyobraźnię i indywidualizm.

Kluczowe motywy romantyczne obejmowały werteryzm, mesjanizm oraz patriotyzm. Twórcy romantyczni często poruszali tematy narodowe i mistyczne, łącząc je z osobistymi przeżyciami bohaterów.

Definition: Mesjanizm - koncepcja zakładająca, że Polska, podobnie jak mesjasz, została skazana na cierpienia, aby odkupić winy innych państw.

Najważniejsze dzieła romantyzmu to "Dziady" i "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza oraz "Kordian" Juliusza Słowackiego, które do dziś stanowią fundament polskiej literatury narodowej.

Antyk

Antyk to pierwsza z epok literackich, trwająca od narodzin ludzkości do V wieku naszej ery. Obejmuje kulturę Greków, Rzymian oraz Judeochrześcijan.

Najważniejsze dzieła tego okresu to:

• Mitologia grecka
• "Iliada" Homera
• "Antygona" Sofoklesa
• "Król Edyp" Sofoklesa
• Biblia

Kluczowe motywy antyczne to tragedia antyczna i topos non omnis moriar.

Definicja: Tragedia antyczna składa się z estetycznych reguł, takich jak zasada decorum, styl patetyczny, zasada mimesis, zasada trzech jedności i efekt realizmu.

Highlight: Topos non omnis moriar $"Nie wszystek umrę"$ to idea, że poezja przynosi wieczną sławę i pamięć, a poeta żyje w swoich dziełach.

Średniowiecze

Średniowiecze to epoka trwająca od V wieku $upadek cesarstwa zachodniorzymskiego$ do XV wieku $wynalezienie druku$.

Wyznaczniki epoki to:

• Teocentryzm
• Uniwersalizm

Kluczowe motywy średniowieczne to:

• Danse macabre $taniec śmierci$
• Fascynacja śmiercią
• Eposy rycerskie
• Hagiografia

Przykład: Najważniejsze dzieła średniowiecza to "Boska komedia" Dantego, "Dzieje Tristana i Izoldy" Józefa Bediera, "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" i "Pieśń o Rolandzie".

Renesans

Renesans trwał od XVI wieku $upadek Konstantynopola$ do XVI/XVII wieku $koniec wojny trzydziestoletniej$.

Kluczowe motywy renesansowe to:

• Powrót do antyku
• Humanizm
• Dramat szekspirowski
• Odwrócenie się od Boga
• Literatura plebejska

Definicja: Humanizm to ruch umysłowy i światopoglądowy dążący do zrekonstruowania starożytnej kultury, przywiązujący wagę do praw człowieka i skupiający się na uniwersalnych wartościach.

Przykład: Najważniejsze dzieła renesansu to "Makbet" i "Romeo i Julia" Williama Szekspira oraz "Skąpiec" Moliera.