Autor:
Henryk Sienkiewicz
Czas i miejsce akcji:
Wydarzenia odbywają się pod koniec XIX wieku (zima 1884 - jesień 1885) w Afryce północno-wschodniej
Bohaterowie:
- Staś Tarkowski - główny bohater, ma 14 lat. Był nazywany "dzieckiem pustyni", ponieważ urodził się i wychował w Port Saidzie. Był wesołym i towarzyskim chłopcem. Wobec Nel był opiekuńczy i troskliwy.
- Nel Rawlison - główna bohaterka, córka pana Rawlisona, miała 8 lat. Była Angielką, jej matka zmarła gdy Nel miała 3 lata. Była wesołą lecz trochę nieśmiałą dziewczynką, jak i bardzo sympatyczną.
- Władysław Tarkowski - bohater drugoplanowy, ojciec Stasia, był Polakiem. Brał udział w powstaniu styczniowym w 1863r. Za patriotyczną postawę i walkę został zesłany na Syberię, ale udało mu się uciec i przedostać za granicę.
- Pan Rawlison - bohater drugoplanowy, ojciec Nel. Był Anglikiem. Był jednym z dyrektorów kompanii Kanału Sueskiego, czyli spółki akcyjnej zajmującej się budową i modernizacją kanału. Był serdecznym przyjacielem Władysława Tarkowskiego.
- Chamis, Idrys, Gebhr - bohaterowie drugoplanowi, negatywni, porywacze. Sudańczycy, przewodnicy wielbłądów.
- Kali, Mea - para młodych Murzynów, których Staś uwolnił. Razem przemierzają Afrykę. Są wiernymi przyjaciółmi i towarzyszami niedoli dzieci.
Główne motywy:
Przyroda, historia, przygoda
Przyroda:
Była efektem miłości Sienkiewicza do Afryki, którą zwiedził w 1890r.
Historia:
Sienkiewicz opisał dwa wydarzenia z przeszłości Afryki, a mianowicie budowę Kanału Sueskiego oraz powstanie Mahdystów. Pierwsze jako miejsce spotkania Tarkowskiego i Rawlisona, drugie jako przyczynę uprowadzenia Stasia i Nel oraz złego traktowania białych dzieci przez wyznawców Proroka Mahometa.
Przygoda:
Obejmuje całą fabułę powieści. Porwanie, ucieczka przed oprawcami, nauka samodzielności, próby powrotu do rodziny.
Zjawiska przyrody:
- Burza piaskowa - szczególnie groźny jest wiatr, który niesie ze sobą piasek. Dostaje się do oczu, nosa i ust, a w szczególnych sytuacjach może zasypać całą karawanę.
- Fatamorgana - zjawisko optyczne polegające na ukazywaniu się w powietrzu oległych krajobrazów.
- "Śpiewające" piaski - cienkie, metaliczne dźwięki słyszane w dzień zapowiadający porę bez deszczu.
- Biała godzina - moment dnia około południa, gdy panuje największy upał, a słońce staje się groźne dla życia i w tym czasie cała przyroda nieruchomieje.
Plan wydarzeń:
- Pora deszczowa (massika) - w strefie podzwrotnikowej okres obfitych deszczów i powietrze staje się lekkie i czyste, rankiem i wieczorem na niebie piękne kolory, w dzień tęcze, a w czasie deszczu ciemne chmury.
- Historia Stasia i Nel w Port-Said
- Obiad u pana Rawlisona
- Kłamstwo Fatmy
- Wyjazd pana Rawlisona i Tarkowskiego do Medinet
- Wyjazd dzieci do Medinet
- Święta Bożego Narodzenia - pies Saba prezentem dla Nel
- Chamis porywa dzieci
- Mordercza podróż do Chartumu przez pustynię.
- Wieść o zwycięstwie Mahdiego w walkach o Chartum
- Dalsza podróż, tym razem do Omdurmanu
- Spotkanie z Mahdim
- Pomoc Greka Kaliopuli
- Przybycie do spustoszonej Faszody
- Dalsza droga śladami Smaina
- Staś zabija lwa i porywaczy
- Noc spędzona na drzewie w obawie przed lwami
- Dzieci zakładają "Kraków" w baobabie
- Nel zaprzyjaźnia się ze słoniem Kingiem
- Choroba dziewczynki na febrę
- Staś w poszukiwaniu ratunku napotyka Lindego
- Ranny uczony umiera, ale przedtem daje Stasiowi leki dla Nel
- Odpoczynek na Górze Lindego
- Puszczanie latawców z prośbą o ratunek
- Nawrócenie Kalego, Mei i Nasibu na wiarę chrześcijańską
- Dotarcie do kraju Wa-himów, rodzinnych stron Kalego
- Udział Stasia w wojnie pomiędzy plemionami Wa-hima i Samburu
- Okrzyknięcie Kalego nowym królem Wa-himów
- Marsz przez pustynię w kierunku oceanu
- Sabotaż zawistnych czarowników polegający na pozbawieniu karawany zapasów wody
- Spotkanie z ekspedycją ratunkową Clarg'a i Glena
- Długo oczekiwane spotkanie dzieci z ojcami