Sacharydy, nazywane też cukrami lub węglowodanami, powstają głównie w procesie fotosyntezy, przeprowadzanym przez organizmy autotroficzne.
Podział Sacharydów
- glukoza
- fruktoza
- galaktoza
Budowa Monosacharydów:
Wszystkie sacharydy są zbudowane z węgla, wodoru i tlenu, w skład niektórych z nich wchodzą również inne pierwiastki, np. azot. Monosacharydy zwykle zawierają od trzech do ośmiu atomów węgla. Każdy z cukrów prostych ma kilka grup hydroksylowych (-OH) i jedną grupę karbonylową: aldehydową (-CHO) lub ketonową (-CO-). Te, które zawierają grupę aldehydową, nazywamy aldozami, natomiast te z grupą ketonową nazywane są ketonami. Pentozy i heksozy mogą występować w roztworach w dwóch postaciach - łańcuchowej i pierścieniowej, które wzajemnie w siebie przechodzą.
Funkcje Monosacharydów:
- Jest produktem pośrednim oddychania komórkowego.
- Jest produktem ostatecznym fotosyntezy.
Przykładowe Monosacharydy:
- glukoza (aldoza)
- fruktoza (ketoza)
- galaktoza
Oligosacharydy
Oligosacharydy powstają przez połączenie się od dwóch do dziesięciu cząsteczek cukrów prostych wiązaniem O-glikozydowym. Podczas takiego połączenia wytwarza się woda. Wiązanie to może powstawać między różnymi atomami węgla. Najwięcej występuje wiązanie 1,4-glikozydowe, które tworzy się między pierwszym atomem węgla, a czwartym atomem węgla następnej cząsteczki.
Disacharydy
Disacharydy należą do oligosacharydów i są dwucukrami, które są produktem kondensacji dwóch cząsteczek cukrów prostych. Ich właściwości fizykochemiczne są podobne do właściwości monosacharydów. Największe znaczenie mają: sacharoza (cukier buraczany, cukier trzcinowy), laktoza (cukier mlekowy) i maltoza (cukier słodowy). Determinują one grupy krwi, odgrywają też kluczową rolę w rozpoznawaniu się komórek.
Budowa Disacharydów
Sacharoza:
- Zbudowana z jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki fruktozy, połączonych wiązaniem 1,2-a-glikozydowym.
Laktoza: - Zbudowana z jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki galaktozy, połączonych wiązaniem 1,4-B-glikozydowym.
Maltoza: - Zbudowana z dwóch cząsteczek glukozy, połączonych wiązaniem 1,4-a-glikozydowym.
Funkcje Disacharydów
- Sacharoza jest formą transportową cukrów u roślin.
- Laktoza występuje w mleku ssaków - pełni funkcję odżywczą.
- Maltoza jest produktem trawienia skrobi i glikogenu.
Polisacharydy
Polisacharydy powstają na skutek łączenia się wielu cząsteczek cukrów prostych w jedną długą cząsteczkę. Nie rozpuszczają się w wodzie, ale mogą być rozkładane za pomocą enzymów. Do polisacharydów należą: skrobia, glikogen, celuloza, chityna.
Istnieje wiele funkcji biologicznych monosacharydów. Są one niezbędne do przetrwania organizmów, ponieważ są głównym źródłem energii. Pełnią także funkcje strukturalne, transportowe, immunologiczne i regulacyjne.
Czytelność i zrozumiałość informacji dotyczących budowy i funkcji sacharydów są kluczowe dla zdania rozszerzonego z biologii. Zrozumienie różnych rodzajów sacharydów, ich właściwości chemicznych, oraz podział na monosacharydy, disacharydy i polisacharydy jest niezbędne w procesie uczenia się.
Wnioski:
Budowa i funkcje sacharydów są kluczowymi zagadnieniami biologii rozszerzonej. Wiedza na temat monosacharydów, disacharydów i polisacharydów jest niezbędna do zrozumienia procesów życiowych zachodzących w organizmach. Odpowiednie poznanie funkcji sacharydów pozwala na lepsze zrozumienie budowy i działania komórek oraz procesów metabolicznych.
