Układy wewnętrzne gadów

Układ pokarmowy gadów składa się z jamy gębowej, przełyku, żołądka, jelita cienkiego $w tym dwunastnicy$, jelita ślepego i jelita grubego, które kończy się kloaką. Wątroba i trzustka pełnią ważne funkcje w trawieniu.

Definition: Kloaka - wspólny otwór końcowy układu pokarmowego, moczowego i rozrodczego u gadów.

Układ oddechowy gadów obejmuje tchawicę i płuca o gąbczastej budowie. Wentylacja odbywa się dzięki mięśniom klatki piersiowej, która zmienia objętość, co wpływa na objętość płuc.

Highlight: Układ oddechowy gadów jest bardziej zaawansowany niż u płazów, co umożliwia im efektywniejsze oddychanie na lądzie.

Układ krwionośny gadów charakteryzuje się dwoma krwiobiegami. Serce składa się z dwóch przedsionków i jednej komory z częściową przegrodą $u krokodyli przegroda jest całkowita$. Występują dwa łuki aorty.

Example: Układ krwionośny gadów umożliwia im lepszą regulację temperatury ciała w porównaniu do płazów.

Układ nerwowy i narządy zmysłów gadów

Układ nerwowy gadów jest bardziej rozwinięty niż u płazów. Kresomózgowie i móżdżek są lepiej wykształcone, z dwiema półkulami pokrytymi korą mózgową.

Highlight: Rozwój kresomózgowia u gadów przyczynił się do zwiększenia ich zdolności poznawczych i adaptacyjnych.

Narządy zmysłów gadów są dobrze przystosowane do życia na lądzie:

• Wzrok: trzy powieki i zdolność do akomodacji
• Słuch i równowaga: ucho wewnętrzne i środkowe $brak u węży$
• Węch: jamki policzkowe z termoreceptorami $u węży$ i narząd Jacobsona

Vocabulary: Narząd Jacobsona - specjalny organ węchowy u gadów, służący do analizy bodźców chemicznych.

Układ wydalniczy gadów jest przystosowany do oszczędnej gospodarki wodnej. Wydalają one kwas moczowy w formie kryształów, co pozwala na minimalizację utraty wody.

Example: Jakie gady żyją w Polsce? W Polsce występują jaszczurki, węże $np. żmija zygzakowata$ oraz żółwie $żółw błotny$.

Rozmnażanie i rozwój gadów

Gady charakteryzują się rozdzielnopłciowością i dymorfizmem płciowym. Zapłodnienie jest wewnętrzne, a rozwój odbywa się na lądzie.

Highlight: Jak rozmnażają się gady? Gady składają jaja na lądzie lub są jajożyworodne, co stanowi istotną adaptację do życia lądowego.

Jaja gadów są chronione przez błony płodowe:

• Kosmówka: uczestniczy w wymianie gazowej
• Owodnia: zapewnia zarodkowi środowisko wodne
• Omocznia: umożliwia wielokrotne wykorzystanie wody przez zarodek

Definition: Owodniowce - grupa kręgowców, do której należą gady, ptaki i ssaki, charakteryzująca się obecnością błon płodowych w rozwoju zarodkowym.

Rozwój gadów jest prosty, a zarodek pobiera substancje odżywcze z żółtka. Przystosowania do życia na lądzie obejmują:

• Suchą skórę pokrytą wielowarstwowym naskórkiem
• Efektywny układ oddechowy z płucami o gąbczastej budowie
• Nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego

Example: Gdzie żyją gady? Gady można spotkać na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, ale największą różnorodność osiągają w ciepłych regionach tropikalnych i subtropikalnych.

Charakterystyka ogólna gadów

Gady to grupa kręgowców, która jako pierwsza w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Do gadów zaliczamy żółwie, krokodyle, sfenodonty i łuskonośne. Ich ciało pokryte jest grubą, suchą skórą z nielicznymi gruczołami zapachowymi i komórkami barwnikowymi.

Highlight: Gady są zmiennocieplne, co oznacza, że temperatura ich ciała zależy od temperatury otoczenia.

Szkielet gadów charakteryzuje się masywną, skostniałą czaszką z kością kwadratową pochodzącą z pierwszej pary łuków skrzelowych. Posiadają silnie zrogowaciały naskórek w postaci łusek, tarczek, płytek rogowych i pazurów.

Vocabulary: Linienie - proces zrzucania starego naskórka u gadów, który może odbywać się w całości lub płatami.

Gady przystosowały się do różnych środowisk, ale większość z nich preferuje ciepły klimat strefy międzyzwrotnikowej. Ich budowa umożliwia im połykanie ofiar o większych rozmiarach niż szerokość głowy oraz szybkie poruszanie się dzięki kończynom podsuniętym pod tułów.

Example: Kameleon jest przykładem gada, który posiada unikalne przystosowania, takie jak zdolność do zmiany koloru ciała i chwytny ogon.