Rozmnażanie i rozwój gadów

Gady charakteryzują się rozdzielnopłciowością i dymorfizmem płciowym. Zapłodnienie jest wewnętrzne, a rozwój odbywa się na lądzie.

Highlight: Jak rozmnażają się gady? Gady składają jaja na lądzie lub są jajożyworodne, co stanowi istotną adaptację do życia lądowego.

Jaja gadów są chronione przez błony płodowe:

• Kosmówka: uczestniczy w wymianie gazowej
• Owodnia: zapewnia zarodkowi środowisko wodne
• Omocznia: umożliwia wielokrotne wykorzystanie wody przez zarodek

Definition: Owodniowce - grupa kręgowców, do której należą gady, ptaki i ssaki, charakteryzująca się obecnością błon płodowych w rozwoju zarodkowym.

Rozwój gadów jest prosty, a zarodek pobiera substancje odżywcze z żółtka. Przystosowania do życia na lądzie obejmują:

• Suchą skórę pokrytą wielowarstwowym naskórkiem
• Efektywny układ oddechowy z płucami o gąbczastej budowie
• Nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego

Example: Gdzie żyją gady? Gady można spotkać na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, ale największą różnorodność osiągają w ciepłych regionach tropikalnych i subtropikalnych.

Układy wewnętrzne gadów

Układ pokarmowy gadów składa się z jamy gębowej, przełyku, żołądka, jelita cienkiego (w tym dwunastnicy), jelita ślepego i jelita grubego, które kończy się kloaką. Wątroba i trzustka pełnią ważne funkcje w trawieniu.

Definition: Kloaka - wspólny otwór końcowy układu pokarmowego, moczowego i rozrodczego u gadów.

Układ oddechowy gadów obejmuje tchawicę i płuca o gąbczastej budowie. Wentylacja odbywa się dzięki mięśniom klatki piersiowej, która zmienia objętość, co wpływa na objętość płuc.

Highlight: Układ oddechowy gadów jest bardziej zaawansowany niż u płazów, co umożliwia im efektywniejsze oddychanie na lądzie.

Układ krwionośny gadów charakteryzuje się dwoma krwiobiegami. Serce składa się z dwóch przedsionków i jednej komory z częściową przegrodą (u krokodyli przegroda jest całkowita). Występują dwa łuki aorty.

Example: Układ krwionośny gadów umożliwia im lepszą regulację temperatury ciała w porównaniu do płazów.

Układ nerwowy i narządy zmysłów gadów

Układ nerwowy gadów jest bardziej rozwinięty niż u płazów. Kresomózgowie i móżdżek są lepiej wykształcone, z dwiema półkulami pokrytymi korą mózgową.

Highlight: Rozwój kresomózgowia u gadów przyczynił się do zwiększenia ich zdolności poznawczych i adaptacyjnych.

Narządy zmysłów gadów są dobrze przystosowane do życia na lądzie:

• Wzrok: trzy powieki i zdolność do akomodacji
• Słuch i równowaga: ucho wewnętrzne i środkowe (brak u węży)
• Węch: jamki policzkowe z termoreceptorami (u węży) i narząd Jacobsona

Vocabulary: Narząd Jacobsona - specjalny organ węchowy u gadów, służący do analizy bodźców chemicznych.

Układ wydalniczy gadów jest przystosowany do oszczędnej gospodarki wodnej. Wydalają one kwas moczowy w formie kryształów, co pozwala na minimalizację utraty wody.

Example: Jakie gady żyją w Polsce? W Polsce występują jaszczurki, węże (np. żmija zygzakowata) oraz żółwie (żółw błotny).