Podstawy Fizjologii Gruczołów Dokrewnych

Gruczoły dokrewne pełnią kluczową rolę w regulacji procesów metabolicznych organizmu poprzez wydzielanie hormonów. Hormony przysadki są transportowane przez krew w dwóch formach - wolnej oraz związanej z białkami osocza.

Definicja: Hemokrynia to wydzielanie hormonów bezpośrednio do krwi, natomiast parakrynia oznacza wydzielanie do płynu tkankowego.

Mechanizm działania hormonów zależy od ich budowy chemicznej. Wyróżniamy trzy główne grupy:

• Hormony lipofilne steroidowe - przenikają przez błonę komórkową
• Hormony lipofilne (prostaglandyny) - łączą się z receptorami błonowymi
• Hormony hydrofilne peptydowe - działają poprzez receptory błonowe

Kontrola wydzielania hormonów odbywa się poprzez mechanizmy sprzężenia zwrotnego. W sprzężeniu ujemnym wzrost stężenia hormonu hamuje jego dalsze wydzielanie. W sprzężeniu dodatnim wzrost stężenia jednego hormonu stymuluje wydzielanie innego.

Przykład: Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego - gdy poziom kortyzolu wzrasta, hamowane jest wydzielanie CRH i ACTH.

Neurohormony Przysadki

Przysadka nerwowa uwalnia dwa główne neurohormony: wazopresynę i oksytocynę. Wazopresyna (ADH) reguluje gospodarkę wodną organizmu i ciśnienie krwi.

Przykład: Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza stres aktywuje się w sytuacjach stresowych, prowadząc do zwiększonego wydzielania wazopresyny.

Oksytocyna odpowiada za:

• Skurcze mięśni gładkich macicy
• Wydzielanie mleka
• Zachowania społeczne i rodzicielskie

Zaburzenia wydzielania tych hormonów mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak moczówka prosta przy niedoborze wazopresyny.

Hormony Przysadki i Szyszynki - Mechanizmy Działania i Funkcje

Oksytocyna, jeden z kluczowych Hormonów przysadki, jest wydzielana w sposób odruchowy poprzez stymulację receptorów znajdujących się w brodawkach sutkowych oraz w obszarze szyjki macicy i pochwy. Jej działanie przejawia się głównie w skurczach mięśni gładkich, co ma szczególne znaczenie podczas laktacji i porodu. Warto zauważyć, że poziom oksytocyny jest modulowany przez hormony płciowe - estrogeny zwiększają jej produkcję, podczas gdy progesteron działa hamująco.

Definicja: Oksytocyna to hormon peptydowy wydzielany przez część nerwową przysadki mózgowej, odpowiedzialny za skurcze macicy podczas porodu oraz wydzielanie mleka podczas karmienia piersią.

Szczególnie interesujący jest wpływ hormonów neurohipofizarnych na zachowanie - zarówno wazopresyna u samców, jak i oksytocyna u samic, współdziałając z hormonami płciowymi, wpływają na ośrodki mózgowe odpowiedzialne za zachowania społeczne i emocjonalne. To pokazuje, jak Podwzgórze steruje czynnością wydzielniczą przysadki w złożony i wielopoziomowy sposób.

Przykład: Podczas karmienia piersią stymulacja brodawek sutkowych prowadzi do uwolnienia oksytocyny, która powoduje skurcz komórek mioepitelialnych w gruczołach mlekowych, co skutkuje wydzielaniem mleka.