Organizmy prokariotyczne - Archeony i Bakterie

Archeony i bakterie to dwie główne grupy organizmów prokariotycznych, różniące się pewnymi cechami budowy i funkcjonowania.

Archeony - charakterystyka:

• DNA w chromosomie nawinięty na zasadowe białka histonowe
• Geny często zawierają odcinki niekodujące
• Lipidy błonowe z rozgałęzionymi kwasami tłuszczowymi połączonymi wiązaniami eterowymi
• Ściana komórkowa bez peptydoglikanów, z ochronną warstwą S zbudowaną z białek

Example: Archeony przykłady obejmują organizmy ekstremofilne żyjące w gorących źródłach (termofile) lub środowiskach silnie zasolonych (halofile).

Highlight: Znaczenie archeowców w przyrodzie jest wciąż badane, ale wiadomo, że niektóre gatunki występują w jelitach człowieka i zwierząt.

Bakterie - charakterystyka:

• DNA w chromosomie nawinięty na zasadowe białka niehistonowe
• Geny nie zawierają odcinków niekodujących
• Lipidy błonowe z prostymi kwasami tłuszczowymi połączonymi wiązaniami estrowymi
• Ściana komórkowa zbudowana głównie z peptydoglikanu (mureiny)

Definition: Archeony ściana komórkowa różni się od bakteryjnej brakiem peptydoglikanów i obecnością charakterystycznej warstwy S.

Kształty bakterii i przykłady:

1. Bakterie kuliste (ziarenkowce, dwoinki, gronkowce)
2. Bakterie cylindryczne (pałeczki, laseczki)
3. Bakterie spiralne (krętki, śrubowce)
4. Bakterie nieregularne (promieniowce, maczugowce, prątki)

Vocabulary: Nazwy bakterii przykłady często odzwierciedlają ich kształt lub charakterystyczne cechy, np. gronkowce (Staphylococcus) czy pałeczki okrężnicy (Escherichia coli).

Rozmnażanie bakterii i choroby bakteryjne

Bakterie rozmnażają się wyłącznie bezpłciowo przez podział komórki. W optymalnych warunkach środowiska podział komórki bakteryjnej może zachodzić co 20-30 minut.

Czynności życiowe bakterii obejmują również procesy płciowe, które nie prowadzą do zwiększenia liczby komórek, ale zapewniają rekombinację materiału genetycznego:

1. Transformacja - pobieranie wolnego DNA z podłoża
2. Transdukcja - przekazywanie fragmentów DNA między komórkami za pośrednictwem bakteriofagów
3. Koniugacja - bezpośrednie przekazywanie DNA między dwiema komórkami bakterii

Highlight: Biotechnologia tradycyjna w przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje zdolności bakterii do szybkiego namnażania się i produkcji różnych substancji, np. antybiotyków.

Negatywne znaczenie bakterii przejawia się w ich chorobotwórczości. Oto przykłady chorób bakteryjnych człowieka:

1. Gruźlica - wywoływana przez prątek gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis)
2. Tężec - powodowany przez laseczkę tężca (Clostridium tetani)
3. Borelioza - przenoszona przez kleszcze zakażone krętkiem Borrelia burgdorferi
4. Salmonelloza - wywoływana przez pałeczki z rodzaju Salmonella
5. Kiła - powodowana przez krętek blady (Treponema pallidum)
6. Rzeżączka - wywoływana przez dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae)

Example: Kotewka orzech wodny to jednoroczna roślina wodna, która nie ma bezpośredniego związku z bakteriami, ale jest przykładem organizmu przystosowanego do życia w środowisku wodnym, podobnie jak niektóre bakterie.

Profilaktyka chorób bakteryjnych obejmuje szczepienia ochronne, przestrzeganie zasad higieny, unikanie ryzykownych zachowań oraz stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej.