Skład chemiczny organizmów klasa 1 liceum - Biologia rozszerzona, Pierwiastki biogenne, Makroelementy i Mikroelementy

1224

Olga;)

22.10.2025

Biologia

skład chemiczny organizmów

Biologia

Metabolizm Energetyczny i Odżywianie

Witaminy i minerały

16 975

•

22 paź 2025

•

4 strony

Skład chemiczny organizmów klasa 1 liceum - Biologia rozszerzona, Pierwiastki biogenne, Makroelementy i Mikroelementy

Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Olga;)

@ol_ga

Skład chemiczny organizmówto fundamentalna wiedza z zakresu biologii, która... Pokaż więcej

1 / 4

# SKŁAD CHEMICZNY ORGANIZMÓW

## -PIERWIASTKI CHEMICZNE-

Pierwiastki biogenne - pierwiastki, które są głównymi składnikami związków organic

Makroelementy i ich funkcje w organizmach

Kontynuując temat składu chemicznego organizmów, skupimy się na pozostałych makroelementach i ich funkcjach:

Magnez $Mg$ - składnik chlorofilu i kości, aktywator enzymów
Potas $K$ i Sód $Na$ - regulują gospodarkę wodną i przewodnictwo nerwowe
Chlor $Cl$ - uczestniczy w procesach trawiennych i transporcie CO₂

Definition: Makroelementy to pierwiastki, których zawartość w suchej masie komórek przekracza 0,01%.

Każdy z tych pierwiastków pełni kluczowe role w organizmie:

Magnez jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania rybosomów i enzymów.
Potas i sód regulują przepuszczalność błon komórkowych i pobudliwość nerwów.
Chlor aktywuje enzymy trawienne i wspomaga transport dwutlenku węgla.

Highlight: Niedobór magnezu może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów.

Mikroelementy, choć występują w mniejszych ilościach, są równie istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmów. Do najważniejszych należą:

Krzem $Si$ - wzmacnia tkanki roślinne
Żelazo $Fe$ - składnik hemoglobiny i enzymów
Miedź $Cu$ - uczestniczy w produkcji hemoglobiny
Mangan $Mn$ - aktywator enzymów i przeciwutleniacz
Molibden $Mo$ - wspomaga wiązanie azotu atmosferycznego
Bor $B$ - niezbędny dla wzrostu roślin
Cynk $Zn$ - składnik insuliny i enzymów

Example: Niedobór żelaza u człowieka może prowadzić do anemii.

Mikroelementy i oddziaływania chemiczne w organizmach

W kontekście składu chemicznego organizmów warto zwrócić uwagę na rolę mikroelementów i oddziaływań chemicznych:

Mikroelementy, mimo niewielkiej zawartości, pełnią kluczowe funkcje:

Kobalt $Co$ - składnik witaminy B12
Jod $I$ - niezbędny do produkcji hormonów tarczycy
Fluor $F$ - wzmacnia szkliwo zębów i kości

Vocabulary: Mikroelementy to pierwiastki, których zawartość w suchej masie komórek jest mniejsza niż 0,01%.

Oddziaływania chemiczne w organizmach obejmują różne typy wiązań:

Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane (np. O₂, N₂)
Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane (np. H₂O)
Wiązanie jonowe

Definition: Wiązanie kowalencyjne to wiązanie chemiczne, w którym atomy dzielą się elektronami.

Highlight: Zrozumienie typów wiązań chemicznych jest kluczowe dla zrozumienia struktury i funkcji biomolekuł.

Wiedza o składzie chemicznym organizmów jest fundamentalna dla zrozumienia procesów życiowych i jest często tematem zadań maturalnych z biologii. Znajomość funkcji makro- i mikroelementów pozwala lepiej zrozumieć fizjologię organizmów i ich interakcje ze środowiskiem.

Wiązania Chemiczne i Oddziaływania

W tej części przedstawiono różne typy wiązań chemicznych i oddziaływań międzycząsteczkowych występujących w organizmach żywych.

Definition: Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane charakteryzuje się brakiem różnicy elektroujemności $ΔE = 0$ .

Highlight: Wiązania wodorowe, choć słabsze od kowalencyjnych, występują w dużej liczbie i mają kluczowe znaczenie dla właściwości związków.

Pierwiastki chemiczne w organizmach żywych

Skład chemiczny organizmów to fundamentalna wiedza w biologii rozszerzonej. Zrozumienie roli poszczególnych pierwiastków jest kluczowe dla zrozumienia funkcjonowania organizmów żywych.

Pierwiastki biogenne to podstawowe składniki związków organicznych budujących wszystkie organizmy. Do najważniejszych należą:

Azot (N)
Fosfor (P)
Siarka (S)

Makroelementy to pierwiastki, których zawartość w suchej masie komórek przekracza 0,01%. Kluczowe makroelementy to:

Węgiel $C$ - tworzy szkielet związków organicznych
Wodór $H$ - uczestniczy w tworzeniu wiązań chemicznych
Tlen $O$ - bierze udział w procesach życiowych i tworzy wodę
Azot $N$ - buduje aminokwasy i białka
Fosfor $P$ - występuje w kwasach nukleinowych i fosfolipidach
Siarka $S$ - składnik niektórych aminokwasów
Wapń $Ca$ - budulec kości i pancerzy, reguluje procesy fizjologiczne

Highlight: Węgiel jest kluczowym pierwiastkiem w organizmach żywych, zdolnym do tworzenia długich łańcuchów i różnorodnych struktur molekularnych.

Example: Niedobór azotu u roślin może hamować wzrost i ograniczać kwitnienie.

Vocabulary: Pierwiastki biogenne - pierwiastki chemiczne niezbędne do życia organizmów.

Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Nasz asystent AI jest specjalnie dostosowany do potrzeb uczniów. W oparciu o miliony treści, które mamy na platformie, możemy udzielać uczniom naprawdę znaczących i trafnych odpowiedzi. Ale nie chodzi tylko o odpowiedzi, towarzysz prowadzi również uczniów przez codzienne wyzwania związane z nauką, ze spersonalizowanymi planami nauki, quizami lub treściami na czacie i 100% personalizacją opartą na umiejętnościach i rozwoju uczniów.

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

Tak, masz całkowicie darmowy dostęp do wszystkich notatek w aplikacji, możesz w każdej chwili rozmawiać z Ekspertami lub ich obserwować. Możesz użyć punktów, aby odblokować pewne funkcje w aplikacji, które również możesz otrzymać za darmo. Dodatkowo oferujemy usługę Knowunity Premium, która pozwala na odblokowanie większej liczby funkcji.

Podobne notatki

Korzeń - organ podziemny rośliny

10175

303

Ryby- żuchwowce pierwotnie wodne

8138

141

Szkarłupnie-bezkręgowe zwietrzęta wtórouste

891

Więcej

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Stefan S

użytkownik iOS

Samantha Klich

użytkownik Androida

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Biologia

Metabolizm Energetyczny i Odżywianie

Witaminy i minerały

Biologia

•

16 975

•

22 paź 2025

•

4 strony

Skład chemiczny organizmów klasa 1 liceum - Biologia rozszerzona, Pierwiastki biogenne, Makroelementy i Mikroelementy

Olga;)

@ol_ga

Skład chemiczny organizmów to fundamentalna wiedza z zakresu biologii, która obejmuje analizę pierwiastków biogennych oraz ich funkcji w organizmach żywych.

Pierwiastki biogenne dzielą się na makroelementy (zawartość >0,01% suchej masy) i mikroelementy (<0,01% suchej masy)
Najważniejsze makroelementyto węgiel, wodór,... Pokaż więcej

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Makroelementy i ich funkcje w organizmach

Kontynuując temat składu chemicznego organizmów, skupimy się na pozostałych makroelementach i ich funkcjach:

Magnez $Mg$ - składnik chlorofilu i kości, aktywator enzymów
Potas $K$ i Sód $Na$ - regulują gospodarkę wodną i przewodnictwo nerwowe
Chlor $Cl$ - uczestniczy w procesach trawiennych i transporcie CO₂

Definition: Makroelementy to pierwiastki, których zawartość w suchej masie komórek przekracza 0,01%.

Każdy z tych pierwiastków pełni kluczowe role w organizmie:

Magnez jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania rybosomów i enzymów.
Potas i sód regulują przepuszczalność błon komórkowych i pobudliwość nerwów.
Chlor aktywuje enzymy trawienne i wspomaga transport dwutlenku węgla.

Highlight: Niedobór magnezu może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów.

Mikroelementy, choć występują w mniejszych ilościach, są równie istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmów. Do najważniejszych należą:

Krzem $Si$ - wzmacnia tkanki roślinne
Żelazo $Fe$ - składnik hemoglobiny i enzymów
Miedź $Cu$ - uczestniczy w produkcji hemoglobiny
Mangan $Mn$ - aktywator enzymów i przeciwutleniacz
Molibden $Mo$ - wspomaga wiązanie azotu atmosferycznego
Bor $B$ - niezbędny dla wzrostu roślin
Cynk $Zn$ - składnik insuliny i enzymów

Example: Niedobór żelaza u człowieka może prowadzić do anemii.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Mikroelementy i oddziaływania chemiczne w organizmach

W kontekście składu chemicznego organizmów warto zwrócić uwagę na rolę mikroelementów i oddziaływań chemicznych:

Mikroelementy, mimo niewielkiej zawartości, pełnią kluczowe funkcje:

Kobalt $Co$ - składnik witaminy B12
Jod $I$ - niezbędny do produkcji hormonów tarczycy
Fluor $F$ - wzmacnia szkliwo zębów i kości

Vocabulary: Mikroelementy to pierwiastki, których zawartość w suchej masie komórek jest mniejsza niż 0,01%.

Oddziaływania chemiczne w organizmach obejmują różne typy wiązań:

Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane (np. O₂, N₂)
Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane (np. H₂O)
Wiązanie jonowe

Definition: Wiązanie kowalencyjne to wiązanie chemiczne, w którym atomy dzielą się elektronami.

Highlight: Zrozumienie typów wiązań chemicznych jest kluczowe dla zrozumienia struktury i funkcji biomolekuł.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Wiązania Chemiczne i Oddziaływania

W tej części przedstawiono różne typy wiązań chemicznych i oddziaływań międzycząsteczkowych występujących w organizmach żywych.

Definition: Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane charakteryzuje się brakiem różnicy elektroujemności $ΔE = 0$ .

Highlight: Wiązania wodorowe, choć słabsze od kowalencyjnych, występują w dużej liczbie i mają kluczowe znaczenie dla właściwości związków.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Pierwiastki chemiczne w organizmach żywych

Skład chemiczny organizmów to fundamentalna wiedza w biologii rozszerzonej. Zrozumienie roli poszczególnych pierwiastków jest kluczowe dla zrozumienia funkcjonowania organizmów żywych.

Pierwiastki biogenne to podstawowe składniki związków organicznych budujących wszystkie organizmy. Do najważniejszych należą:

Azot (N)
Fosfor (P)
Siarka (S)

Makroelementy to pierwiastki, których zawartość w suchej masie komórek przekracza 0,01%. Kluczowe makroelementy to:

Węgiel $C$ - tworzy szkielet związków organicznych
Wodór $H$ - uczestniczy w tworzeniu wiązań chemicznych
Tlen $O$ - bierze udział w procesach życiowych i tworzy wodę
Azot $N$ - buduje aminokwasy i białka
Fosfor $P$ - występuje w kwasach nukleinowych i fosfolipidach
Siarka $S$ - składnik niektórych aminokwasów
Wapń $Ca$ - budulec kości i pancerzy, reguluje procesy fizjologiczne

Highlight: Węgiel jest kluczowym pierwiastkiem w organizmach żywych, zdolnym do tworzenia długich łańcuchów i różnorodnych struktur molekularnych.

Example: Niedobór azotu u roślin może hamować wzrost i ograniczać kwitnienie.

Vocabulary: Pierwiastki biogenne - pierwiastki chemiczne niezbędne do życia organizmów.

Myśleliśmy, że nigdy nie zapytasz...

Czym jest Towarzysz AI z Knowunity?

Gdzie mogę pobrać aplikację Knowunity?

Aplikację możesz pobrać z Google Play i Apple Store.

Czy aplikacja Knowunity naprawdę jest darmowa?

1224

Inteligentne Narzędzia NOWE

Przekształć te notatki w: ✓ 50+ Pytań Testowych ✓ Interaktywne Fiszki ✓ Pełny Egzamin Próbny ✓ Plany Eseju

Egzamin Próbny

Quiz

Fiszki

Esej

Podobne notatki

Budowa i Funkcje Korzeni

Zrozumienie struktury i funkcji korzeni roślinnych. Notatka omawia systemy korzeniowe, strefy wzrostu oraz pierwotną i wtórną budowę korzeni. Idealna dla studentów biologii i botaników. Kluczowe pojęcia: korzeń, tkanka merystematyczna, wzrost wegetatywny.

Biologia

Biologia Ryb: Kluczowe Cechy

Zgłębiaj biologię ryb, ich układ pokarmowy, osmoregulację oraz mechanizmy oddychania. Dowiedz się o różnorodności ryb chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych, ich znaczeniu w ekosystemach oraz adaptacjach do środowiska wodnego. Idealne dla studentów biologii i ekologii.

Biologia

Cechy Szkarłupni

Odkryj kluczowe cechy szkarłupni, w tym ich symetrię promienistą, układ pokarmowy, wymianę gazową oraz unikalne cechy charakterystyczne. Materiał obejmuje szczegółowe informacje o anatomii, funkcjach oraz sposobach rozmnażania tych bezkręgowców. Idealne dla studentów biologii i zoologii.

Biologia

Anatomia Pierścienic

Zgłębiaj anatomię pierścienic, w tym ich układ krwionośny, nerwowy oraz mechanizmy rozmnażania. Dowiedz się o różnicach między wieloszczetami a pijawkami, ich rolach w ekosystemie oraz adaptacjach do życia w wodzie. Materiał przeznaczony dla uczniów na poziomie rozszerzonym.

Biologia

Budowa i Funkcje Korzeni

Zgłębiaj strukturę i funkcje korzeni roślin, w tym procesy wzrostu, podziałów komórkowych oraz budowę wtórną. Dowiedz się o strefach korzenia, takich jak strefa podziałów komórkowych, strefa wydłużania i strefa korzeni bocznych. Materiał przeznaczony dla studentów biologii, który pomoże w zrozumieniu kluczowych koncepcji związanych z korzeniami roślin. Typ: podsumowanie.

Biologia

Płazińce: Cykl Życia i Cechy

Zgłębiaj świat płazińców, ich cykle życiowe oraz unikalne cechy. Dowiedz się o parazytach, budowie ciała, układach nerwowym i wydalniczym, a także o sposobach rozmnażania. Idealne dla studentów biologii i zoologii. Typ: podsumowanie.

Biologia

Podobne notatki

Korzeń - organ podziemny rośliny

10175

303

Ryby- żuchwowce pierwotnie wodne

8138

141

Szkarłupnie-bezkręgowe zwietrzęta wtórouste

891

Więcej

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Stefan S

użytkownik iOS

Samantha Klich

użytkownik Androida

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Stefan S

użytkownik iOS

Samantha Klich

użytkownik Androida

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS