Transport przez błony biologiczne
Komórki muszą wymieniać substancje z otoczeniem, by przeżyć. Transport bierny odbywa się zgodnie z gradientem stężeń i nie wymaga nakładu energii. Najważniejsze jego rodzaje to dyfuzja prosta i dyfuzja ułatwiona.
W dyfuzji prostej nie uczestniczą białka transportujące. To podstawowy sposób przemieszczania małych cząsteczek niepolarnych (CO₂, O₂) oraz polarnych bez ładunku elektrycznego (H₂O). Odmianą dyfuzji prostej jest osmoza, czyli przemieszczanie się rozpuszczalnika.
Dyfuzja ułatwiona wymaga obecności białek transportujących (nośnikowych lub kanałowych). Dzięki niej przemieszczają się niektóre jony i duże cząsteczki bez ładunku, np. glukoza. Z kolei transport aktywny zachodzi wbrew gradientowi stężeń, wymaga nakładu energii (ATP) i udziału białek transportujących. Przykładem jest działanie pompy sodowo-potasowej.
Warto zapamiętać: Różnica między dyfuzją a osmozą polega na tym, że w dyfuzji przemieszcza się substancja rozpuszczona, a w osmozie – rozpuszczalnik (najczęściej woda).