Funkcje i rodzaje układu powłokowego
Powłoka ciała to nie tylko zwykła bariera - to wielofunkcyjny system ochronny każdego zwierzęcia. Jej głównym zadaniem jest utrzymanie homeostazy organizmu i zabezpieczanie przed urazami mechanicznymi. Chroni przed wnikaniem szkodliwych substancji chemicznych, drobnoustrojów oraz promieniowaniem.
Dzięki receptorom w układzie powłokowym zwierzęta mogą odbierać informacje ze środowiska. U wielu organizmów, jak pierścienice czy stawonogi, powłoka uczestniczy w kształtowaniu ciała. Powłoka może również pełnić funkcje specjalistyczne - od ochrony przed odwodnieniem u zwierząt lądowych po wymianę gazową u wieloszczetów.
W toku ewolucji wykształciły się różnorodne typy powłok. Większość bezkręgowców posiada jednowarstwowy nabłonek, gąbki mają pinakoderma, a parzydełkowce epidermę z wyspecjalizowanymi komórkami. U płazińców, nicieni i mięczaków występuje worek powłokowo-mięśniowy, zaś u mięczaków dodatkowo wapienne muszle.
Ciekawostka: Niektóre owady posiadają w układzie powłokowym specjalne narządy świetlne i gruczoły wytwarzające lucyferynę, dzięki czemu mogą emitować światło - zjawisko znane jako bioluminescencja!
Pasożytnicze płazińce wykształciły neoderma - wyspecjalizowaną powłokę z mikrokosmkami i glikokaliks, co umożliwia im przetrwanie w organizmie gospodarza. Testy maturalne z układu powłokowego u zwierząt często koncentrują się na tych adaptacjach.