Cykle infekcyjne wirusów

Wirusy, jako molekularne pasożyty, mogą replikować się wyłącznie wewnątrz komórki gospodarza. Proces ten nazywamy infekcją wirusową lub zakażeniem wirusowym. Wyróżniamy dwa główne typy cykli infekcyjnych wirusów: cykl lityczny i cykl lizogeniczny.

Definition: Cykle infekcyjne wirusów to procesy, poprzez które wirusy infekują komórki gospodarza, namnażają się i rozprzestrzeniają.

Cykl lityczny charakteryzuje się następującymi etapami:

1. Przyłączenie bakteriofaga do receptorów na powierzchni komórki gospodarza.
2. Wstrzyknięcie genomu wirusa do wnętrza komórki.
3. Replikacja genomu faga i ekspresja jego genów.
4. Składanie nowych cząstek wirusowych.
5. Uwolnienie wirusów potomnych, co prowadzi do lizy (rozpadu) komórki gospodarza.

Highlight: Cykl lityczny wirusa kończy się śmiercią komórki gospodarza i jest charakterystyczny dla bakteriofagów wirulentnych, np. bakteriofaga T4.

Cykl lizogeniczny przebiega nieco inaczej:

1. Bakteriofag przyłącza się do komórki i wprowadza swój genom.
2. Genom wirusa integruje się z genomem komórki gospodarza, tworząc profag.
3. Profag replikuje się wraz z DNA komórki podczas podziałów komórkowych.
4. W odpowiednich warunkach może nastąpić aktywacja profaga i przejście w cykl lityczny.

Example: Przykładem bakteriofaga przeprowadzającego cykl lizogeniczny jest bakteriofag λ (lambda).

Vocabulary: Profag - genom bakteriofaga zintegrowany z genomem bakterii, replikujący się wraz z nią, ale nie wywołujący objawów infekcji.

Cykle infekcyjne wirusów zwierzęcych dzielą się na cykl infekcyjny wirusa DNA i cykl infekcyjny retrowirusa. Oba typy cykli obejmują etapy adsorpcji, wnikania, replikacji materiału genetycznego, transkrypcji, translacji, składania i uwolnienia.

Highlight: Cykl infekcyjny retrowirusa charakteryzuje się unikalnym etapem odwrotnej transkrypcji, gdzie RNA wirusa jest przepisywane na DNA.

Budowa wirusa i formy morfologiczne

Budowa wirionu, czyli kompletnej cząstki wirusa zdolnej do infekowania komórek, obejmuje kilka kluczowych elementów. Podstawowym składnikiem jest materiał genetyczny, który może być w formie DNA lub RNA, jedno- lub dwuniciowy. Genom wirusa zawiera geny kodujące białka wirusowe i stanowi kompletną informację genetyczną patogenu.

Definicja: Wirion to kompletna cząstka wirusa występująca w środowisku pozakomórkowym, zdolna do atakowania komórek.

Otaczający materiał genetyczny kapsyd to białkowa powłoka zbudowana z kapsomerów. Pełni on funkcję ochronną dla genomu wirusa w środowisku pozakomórkowym oraz umożliwia rozpoznawanie komórek gospodarza.

Highlight: Czy wirusy mają budowę komórkową? Nie, wirusy nie posiadają budowy komórkowej i nie wykazują samodzielnej aktywności metabolicznej.

Formy morfologiczne wirusów są zróżnicowane i obejmują:

1. Formę helikalną - charakteryzującą się sztywnym kapsydem w kształcie pałeczki, typową dla wirusów roślinnych.
2. Formę kubiczną - z kapsydami ikosaedralnymi, występującą głównie u wirusów zwierzęcych.
3. Formę bryłowo-spiralną - posiadającą kapsyd zbudowany z wielościennej główki i helikalnego ogonka, charakterystyczną dla bakteriofagów.
4. Formę kulistą - z helikalnym kapsydem i otoczką lipoproteinową, typową dla wirusów takich jak wirus grypy.

Example: Przykładem wirusa o formie helikalnej jest wirus mozaikowatości tytoniu, a o formie kubicznej - wirus zapalenia wątroby typu A.

Niektóre wirusy posiadają dodatkowo otoczkę lipidową, która zawiera fosfolipidy i białka błonowe komórki gospodarza oraz białka i glikoproteiny pochodzenia wirusowego. Otoczka ta pełni ważne funkcje w procesie infekcji.

Vocabulary: Otoczka lipidowa wirusa - zewnętrzna warstwa niektórych wirusów, zawierająca lipidy i białka, pełniąca funkcje ochronne i ułatwiająca wnikanie do komórek gospodarza.