wirusy-molekularne pasożyty

Alternatywny zapis:

[komórkowego enzymu]. W przypadku innych rodzajów wirusów powielanie jest bardziej skomplikowane. 5. Cykle infekyjne wirusów CYKL LITYCZNY Zachodzi u bakteriofagów złośliwych. W tym cykluu geny wirusa przejmują kontrolę nad metabolizmem komórki gospodarza, co prowadzi do wytwarzania nowych wirionów. Opuszczają ona komórkę powodując jej lizę [rozpad]. 1 Bakteriofag przyłącza się do receptorów na powierzchni komórki gospodarza i wstrzykuje genom (dsDNA) do jej wnętrza. 2 Genom fagowy przyjmuje kolistą postać. Zachodzi replikacja genomu faga oraz ekspresja jego genów. W efekcie powstają genomy potomne oraz białka kapsydu. Wytworzone elementy łączą się w wirusy potomne. 4 Wirusy potomne opuszczają komórkę, co powoduje jej lizę. 1 Bakteriofag przyłącza się do receptorów na powierzchni komórki gospodarza i wstrzykuje genom (dsDNA) do jej wnętrza. 2 Genom fagowy przyjmuje kolistą postać. Genom fagowy integruje się z genomem komórki gospoda- rza, co prowadzi do powstania profaga. Następnie zachodzi replikacja genomu komórki wraz z wbudowanymi genami faga. u. CYKL LIZOGENICZNY Zachodzi u bakteriofagów łagodnych. W tym cyklu genom wirusa integruje się z genomem komórki gospodarza. Powstały profag nie wywołuje u gospodarza żadnych objawów infekcji, ale zostaje powielony wraz z DNA komórki. Pod wpływem niekorzystnych dla zainfekowanej komórki czynników zewnętrznych może on jednak ulec aktywacji i wejść w cykl lityczny. 4 Podczas podziału komórki zintegrowany genom fagowy przechodzi do komórek potomnych. 5 Komórki potomne mogą się dalej dzielić, przekazu- jąc w ten sposób geny fagowe następnym poko- leniom komórek, lub może nastąpić aktywacja profaga. 7/TV 3. Cykl lityczny 5. 1. 4. 2. 1. 3. 2. cykle infekcyjne wirusów zwierzęcych CYKL INFEKCYJNY WIRUSA DNA Wirusy DNA powodują choroby górnych dróg oddechowych i układu pokarmowego. 1 Adsorpcja - glikoproteiny wirusa rozpoznają receptory znajdujące się na powierzchni infekowanej komórki i wiążą się z nimi. 2 Wnikanie - kapsyd wirusa wraz z materiałem genetycznym przechodzi do cytoplazmy komórki. Kapsyd rozpada się, uwalniając material genetyczny wirusa. Replikacja DNA - zachodzi powielenie genomu wirusa katalizowane przez enzym polimerazę DNA komórki gospodarza. Transkrypcja - zachodzi synteza RNA na matrycy DNA katalizowana przez enzym polimerazę RNA komórki gospodarza. Translacja-zachodzi synteza białek wirusowych na rybosomach komórki gospodarza. Składanie - z elementów składowych powstają kopie wirusa. 7 Uwolnienie - wirus opuszcza zainfekowaną komórkę. co zwykle powoduje jej lizę. Adsorpcja - glikoproteiny wirusa rozpoznają receptory znajdujące się na powierzchni infekowanej komórki odpornościowej i wiążą się z nimi. Osłonka wirusa zlewa się z błoną komórkową komórki gospodarza. Wnikanie-kapsyd wirusa wraz ........ materiałem genetycznym przechodzi do cytoplazmy komórki. Po rozpadzie kapsydu następuje uwolnienie materiału. genetycznego wirusa. Odwrotna transkrypcja - na podstawie RNA wirusa odwrotna transkryptaza syntetyzuje DNA odpowiadający pełnemu genomowi wirusowemu. DNA przemieszcza się do jądra komórkowego. Integracja - zsyntetyzowany DNA zostaje wbudowany do DNA komórki gospodarza. W procesie tym uczestniczy enzym wirusowy- integraza. Wirus w stanie utajenia trwa w komórkach odpornościowych, nie wywołując objawów AIDS. 5 Transkrypcja-zachodzi synteza wirusowego RNA na matrycy zintegrowanego DNA. Dzięki temu wytwarzane są nowe genomy wirusa, które jednocześnie stanowią matrycę do syntezy białek wirusowych. m m m ******* m JĄDRO KOMÓRKOWE CYKL INFEKCYJNY RETROWIRUSA Retrowirusy to grupa wirusów RNA, przeprowadzających proces odwrotnej transkrypcji [syntezy DNA na matrycy RNA]. CYTOZOL m .... RNA w dsDNA mn m mRNA białka. Cykl infekcyjny adenowirusa. www.RNA www.hybryda w RNA-DNA mm DNA mmmmmm JADRO mmmm KOMÓRKOWE www.mRNA białka Translacja - zachodzi synteza białek wirusowych na rybosomach komórki gospodarza. 7 Składanie - z elementów składowych powstają kopie wirusa. 8 Uwolnienie - wirus opuszcza zainfekowaną komórkę. Jest otoczony osłonką powstałą z błony komórkowej komórki gospodarza, zawierającą glikoproteiny wirusa. Komórka gospodarza nie ulega lizie, ale wytwarza nowe wiriony, które mogą atakować kolejne komórki. Cykl infekcyjny wirusa HIV. jednoniciowy RNÁ kapsyd glikoproteiny odwrotnal transkryptaza osłonka lipidowa integraza Budowa wirusa HIV. 6. znaczenie wirusów Wirusy atakują wszystkie organizmy. Do szczególnie niebezpiecznych wirusów roślin uprawnych należą: ● wirus Y ziemniaka [smugowatość ziemniaka, objawy: zniekształcenie bulw] wirus mozaiki tytoniu [mozaika tytoniu, objawy: plamy na liściach, pofałdowanie liści i zachamowanie wzrostu roślin] ● Do szczególnie niebezpiecznych wirusów zwierząt należą: wirus wścieklizny [wścieklizna- śmiertelna choroba centralnego układu nerwowego u ssaków, objawy: utrata wrodzonego lęku, agresja, niepokój, obniżone łaknienie, porażenie kończyn i innych części ciała] wirus pryszczycy [pryszczyca- zwykle śmiertelna choroba ssaków kopytnych m.in. bydła i świń. Wirus rozprzestrzenia się drogą powietrzną, objawy: wysoka gorączka, utrata apetytu, osowiałość, pęcherze na skórze] ● wirus nosówki psów [nosówka- zwykle śmiertelna choroba ssaków z rodziny psowatych. Wirus rozprzestrzenia się drogą powietrzną lub pokarmową, objawy: wysoka gorączka, wysięk z nosa i spojówek, biegunka, wymioty, zapalenie płuc, zaburzenia neurologiczne np. porażenie kończyn] 7. zastosowanie wirusów Zastosowanie wirusów w medycynie Wirusy są naturalnymi wrogami ludzi, lecz mimo to znalazły szereg zastosowań w medycynie. Od wielu lat stosuje się je do produkcji szczepionek i surowic. Są również eksperymentalnie wykorzystywane do zwalczania bakterii chorobotwór- czych, szczególnie tych opornych na wiele antybiotyków. Leczenie za pomocą bakteriofagów może stanowić przełom - gdy antybiotyki tracą swoją skuteczność, mogą je zastąpić wirusy, zwalczające groźne szczepy bakterii. zmutowana komórka pacjenta zmodyfikowany genetycznie wirus wścieklizna; wirus wścieklizny prawidłowa komórka pacjenta Uproszczony przebieg terapii genowej. prawidłowy gen zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS); ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) 8. Wybrane choroby wirusowe człowieka Nazwa choroby; nazwa wirusa Droga zakażenia • pogryzienie przez zakażone zwierzę lub kontakt z jego wydzielinami • rzadziej w wyniku przeszczepu narządów droga płciowa • kontakt z krwią osoby zakażonej • zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży lub porodu Biologia w medycynie Opowiednio zmodyfikowane wirusy są także stosowane w terapii genowej. Terapia ta polega na wprowadzeniu pra- widłowego genu do komórek osoby z uszkodzonym genem. Prawidłowy gen jest przeno- szony za pomocą tzw. wekto- rów, czyli m.in. zmodyfikowa- nych genetycznie wirusów. Profilaktyka • przemycie rany wodą z mydłem • przemycie rany surowicą zawierającą przeciwciała przeciw wirusowi wścieklizny • domięśniowe lub dożylne podanie surowicy przeciw wirusowi wścieklizny • szczepienia ochronne • badanie dawców narządów • unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw • rutynowe badania na obecność wirusa HIV • badanie dawców krwi i narządów choroba Heinego-Medina [wym. hainego medina]: wirus polio brodawki lub rak szyjki macicy: wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) grypa; wirus grypy odra; wirus odry ospa wietrzna; wirus ospy wietrznej (VZV) różyczka; wirus różyczki świnka; wirus świnki wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A); wirus zapalenia wątroby typu A (HAV) wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B); wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C); wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) ● • droga pokarmowa • kontakt z odchodami osób zakażonych ● ● • kontakt ze skórą osoby zakażonej lub z przedmiotami przez nią używanymi • droga płciowa • droga kropelkowa (powietrzna) • droga kropelkowa • droga kropelkowa • droga kropelkowa • zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży • droga kropelkowa droga pokarmowa kontakt z odchodami osób chorych • droga płciowa • kontakt z krwią osoby zakażonej • droga płciowa • kontakt z krwią osoby zakażonej • szczepienia ochronne • ochrona wód przed zanieczyszczeniem fekaliami • przestrzeganie zasad higieny • przestrzeganie zasad higieny szczepienia ochronne • unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw • szczepienia ochronne • szczepienia ochronne • szczepienia ochronne • szczepienia ochronne • szczepienia ochronne • przestrzeganie zasad higieny • szczepienia ochronne 9. choroby onkogenne Wirusy onkogenne to wirusy, które wiążą się z rozwojem nowotworu. Odpowiadają za ok. 12% nowotworów u ludzi. Wirusy te występują w dwóch formach: wirusów z genomem zapis nym w DNA, wirusów z genomem zapisanym w RNA, • unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw • przestrzeganie zasad higieny, m.in. sterylizacja narzędzi medycznych • badanie dawców krwi i narządów • szczepienia ochronne unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw • przestrzeganie zasad higieny, m.in. sterylizacja narzędzi medycznych • badanie dawców krwi i narządów Działają one na ludzkie komórki w ten sposób, że po kilkunastu latach od zakażenia w komórkach dochodzi do replikacji wirusa i wytworzenia pełnych wirusowych cząsteczek potomnych. Wirusy onkogenne mające materiał genetyczny w formie RNA przepisują go na DNA z udziałem odwrotnej transkryptazy. Integracja wirusowego materiału genetycznego do komórki może prowadzić ostatecznie do uszkodzenia genów komórkowych, odpowiedzialnych głównie za podziały, apoptozę i wzrost komórek. Wirusy te mogą zawierać również geny kodujące białka [szybkie namnażanie cząsteczek potomnych wirusa i niekorzystne działanie na procesy komórkowe w komórce] lub zawierają onkogeny wirusowe v-onc, które mogą brać udział bezpośrednio w rozwoju procesu nowotworowego. 10. Profilaktyka i leczenie chorób wirusowych szczepienia ochronne [podawanie organizmom zdrowym wirusów o zmniejszonej zdolności do wywoływania choroby], surowice ochronne [osocze krwi bez fibrynogenu. W osoczu znajdują się przeciw ciała skierowanie przeciw konkretnemu wirusowi], ● leki przeciwwirusowe,