Budowa atomu i cząstki elementarne

Ta część skupia się na szczegółowym opisie budowy atomu oraz cząstek elementarnych. Wyjaśniono, że atom składa się z dodatnio naładowanego jądra atomowego i ujemnie naładowanej sfery elektronowej.

Vocabulary: Nukleony to cząstki wchodzące w skład jądra atomowego (protony i neutrony).

Wprowadzono pojęcie mechaniki kwantowej i dualizmu korpuskularno-falowego, który opisuje dwojaką naturę cząstek.

Definition: Dualizm korpuskularno-falowy to pogląd o dwojakiej naturze cząstek, które zachowują się zarówno jak cząstki materialne, jak i fale elektromagnetyczne.

Następnie omówiono cząstki elementarne: proton, neutron i elektron, podając ich właściwości i oznaczenia.

Example: Proton oznaczamy symbolem p₁¹ lub p⁺, neutron - n₁⁰ lub n⁰, a elektron - e₀¹ lub e⁻.

Wprowadzono pojęcie ładunku elementarnego i podano jego wartość.

Highlight: Ładunek elementarny e = 1,60·10⁻¹⁹ C.

Skład atomowy pierwiastków

W tej części omówiono, jak określać skład atomowy pierwiastków. Przedstawiono przykłady obliczania liczby protonów, neutronów i elektronów dla różnych pierwiastków.

Example: Dla germanu-73 (³²⁷³Ge) liczba protonów wynosi 32, liczba neutronów 41, a liczba elektronów 32.

Podano również przykłady dla innych pierwiastków, takich jak brom, glin, stront, arsen, azot i magnez.

Highlight: Liczba protonów w jądrze atomowym jest równa liczbie atomowej pierwiastka.

Elementy mechaniki kwantowej

Rozdział wprowadza podstawowe pojęcia mechaniki kwantowej. Omówiono postulaty Bohra, dualizm korpuskularno-falowy oraz zasadę nieoznaczoności Heisenberga.

Definition: Kwant to najmniejsza porcja energii.

Highlight: Zasada nieoznaczoności Heisenberga stwierdza, że nie jest możliwe jednoczesne dokładne wyznaczenie położenia i pędu cząstki.

Wprowadzono pojęcie orbitalu atomowego jako przestrzeni wokół jądra atomowego, w której istnieje największe prawdopodobieństwo znalezienia elektronu.

Definition: Orbital atomowy to przestrzeń wokół jądra atomowego, w której istnieje największe prawdopodobieństwo znalezienia elektronu.

Liczby kwantowe

Ta część skupia się na opisie liczb kwantowych, które charakteryzują stan elektronu w atomie. Omówiono cztery liczby kwantowe: główną, poboczną, magnetyczną i spinową.

Definition: Główna liczba kwantowa (n) określa główny stan energetyczny elektronu i jego odległość od jądra atomowego.

Example: Powłoki elektronowe oznaczamy symbolami K, L, M, N, O, P, Q, które odpowiadają głównym liczbom kwantowym od 1 do 7.

Poboczna liczba kwantowa (l) precyzuje stan energetyczny elektronów na danej powłoce i określa przestrzenny kształt orbitali.

Highlight: Poboczna liczba kwantowa przyjmuje wartości od 0 do n-1.

Magnetyczna liczba kwantowa (m) określa liczbę poziomów orbitalnych i orientację orbitali w przestrzeni.

Definition: Magnetyczna liczba kwantowa przyjmuje wartości całkowite od -l do +l, włącznie z zerem.

Spinowa liczba kwantowa $ms$ określa własny moment pędu elektronu i przyjmuje dwie wartości: +1/2 lub -1/2.

Highlight: Spin elektronu jest określony przez spinową liczbę kwantową i może przyjmować tylko dwie wartości.

Historia teorii budowy atomu

Rozdział przedstawia ewolucję poglądów na budowę atomu, począwszy od starożytności. Omówiono teorię czterech żywiołów Empedoklesa oraz atomistyczną koncepcję Demokryta i Leukipposa. Następnie przedstawiono atomistyczną teorię Daltona, która zakładała, że materia składa się z niepodzielnych atomów pierwiastków chemicznych.

Highlight: Teoria Daltona zakładała, że atomy danego pierwiastka są jednakowe i mają kształt kuli.

Kolejnym przełomem było odkrycie elektronu przez Thomsona i zaproponowanie przez niego modelu atomu jako dodatniej przestrzeni z zanurzonymi w niej elektronami.

Definition: Model atomu Thomsona zakładał, że atom to ciągła dodatnio naładowana przestrzeń, w której tkwią punktowe elektrony.

Następnie omówiono planetarny model budowy atomu zaproponowany przez Ernesta Rutherforda. Według tego modelu atom składał się z dodatnio naładowanego jądra i krążących wokół niego elektronów.

Highlight: Model budowy atomu Rutherforda wprowadził koncepcję jądra atomowego i krążących wokół niego elektronów.

Rozdział kończy się omówieniem modelu atomu Bohra, który wprowadził pojęcie orbit stacjonarnych i kwantowania energii elektronów.

Definition: Orbita stacjonarna to zamknięty tor, po którym elektrony krążą wokół jądra atomowego, mając ściśle określoną energię.