Ruch prostoliniowy - jednostajny i jednostajnie zmienny
Ruch jednostajny prostoliniowy to taki, w którym ciało porusza się po linii prostej z niezmienną prędkością. Wyobraź sobie samochód jadący po prostej drodze, utrzymujący stałą prędkość 60 km/h. Na wykresie położenia od czasu zobaczysz linię prostą - to charakterystyczna cecha ruchu jednostajnego.
Z ruchem jednostajnym prostoliniowym wiąże się pierwsza zasada dynamiki (zasada bezwładności). Mówi ona, że jeśli na ciało nie działają żadne siły lub siły się równoważą, ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Po prostu, bez siły zewnętrznej ciało nie zmienia swojego stanu ruchu.
Ruch jednostajnie zmienny charakteryzuje się stałym przyspieszeniem, czyli prędkość zmienia się równomiernie w każdej jednostce czasu. Gdy działająca siła jest stała, przyspieszenie też jest stałe. Przykładem może być swobodny spadek ciała pod wpływem grawitacji.
💡 Ciekawostka: Drogę w ruchu jednostajnie zmiennym można wyznaczyć jako pole powierzchni pod wykresem prędkości od czasu. To przydatne narzędzie do rozwiązywania zadań!
Różnice między tymi ruchami są kluczowe:
- Ruch jednostajny: brak siły wypadkowej F=0N, stała prędkość, zerowe przyspieszenie
- Ruch jednostajnie zmienny: działająca siła (F≠0), zmieniająca się prędkość, stałe przyspieszenie
Przyspieszenie obliczamy ze wzoru: a = Vk−Vp/t, gdzie Vₖ to prędkość końcowa, Vₚ to prędkość początkowa, a t to czas. Drogę w ruchu jednostajnie zmiennym można obliczyć jako S = (at²)/2 lub S = ½Vp+Vkt.