Właściwości wody morskiej

Zasolenie jest kluczową cechą wody morskiej. Na poziom zasolenia wpływają następujące czynniki:

• Intensywność parowania
• Ilość opadów
• Dopływ rzek
• Izolacja od oceanu
• Szerokość geograficzna

Najbardziej zasolone morza znajdują się w strefie zwrotnikowej, gdzie występuje silne parowanie i małe opady. Przykładem jest Morze Czerwone z zasoleniem 46‰, co czyni je jednym z najbardziej zasolonych mórz na świecie.

Zasolenie maleje w kierunku biegunów, osiągając około 30‰. Najmniejsze zasolenie notuje się w morzach wewnętrznych, takich jak Morze Bałtyckie $3-10‰$.

Temperatura wody morskiej zależy głównie od:

• Prądów morskich
• Szerokości geograficznej

Gęstość wody morskiej jest zależna od temperatury i zasolenia - woda zimna i zasolona jest gęstsza.

Barwa wody morskiej może być różna:

• Niebieska: brak planktonu i zawiesiny
• Niebiesko-zielona: obecność planktonu zwierzęcego
• Żółto-brunatna: obecność planktonu roślinnego lub składników mineralnych
• Czerwona: obecność pyłów pustynnych lub czerwonego planktonu

Definition: Zasolenie - ilość rozpuszczonych soli mineralnych w wodzie morskiej, wyrażana najczęściej w promilach $‰$.

Highlight: Morze Czerwone jest jednym z najbardziej zasolonych mórz na świecie, z zasoleniem sięgającym 46‰.

Example: Morze Bałtyckie ma stosunkowo niskie zasolenie $3-10‰$ ze względu na duży dopływ wody słodkiej z rzek i ograniczony kontakt z oceanem.

Zjawiska oceaniczne

Falowanie to rytmiczny ruch wody wywołany wiatrem. Im silniejszy wiatr, tym potężniejsze fale. Tsunami to specyficzny rodzaj fali wywołanej podwodnym trzęsieniem ziemi lub wybuchem wulkanu.

Pływy są cyklicznymi pionowymi wahaniami poziomu wód, spowodowanymi siłą przyciągania Księżyca i Słońca. Wyróżniamy:

• Pływy syzygijne: największe, występujące podczas pełni i nowiu
• Pływy kwadrowe: najmniejsze, występujące podczas pierwszej i trzeciej kwadry Księżyca

Skutki pływów obejmują:

• Niszczenie wybrzeża wysokiego
• Zasolenie wybrzeża zalewanego podczas przypływu
• Tworzenie się lejkowatych ujść rzecznych
• Rozwój specyficznej roślinności $lasy namorzynowe$
• Wpływ na dostępność portów i niektórych lądów

Prądy morskie to ogromne masy wody przemieszczające się poziomo w powierzchniowych warstwach mórz i oceanów. Dzielą się na ciepłe i zimne, a ich przebieg jest modyfikowany przez siłę Coriolisa.

Vocabulary: Tsunami - potężna fala oceaniczna wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi lub wybuchem wulkanu.

Highlight: Największe tsunami na świecie mogą osiągać wysokość kilkudziesięciu metrów i powodować ogromne zniszczenia na wybrzeżach.

Example: Jednym z największych tsunami w historii było to z 2004 roku na Oceanie Indyjskim, które spowodowało śmierć ponad 230 000 osób w 14 krajach.

Prądy morskie i inne zjawiska oceaniczne

Prądy morskie dzielą się na ciepłe i zimne:

Ciepłe prądy:

• Niosą wodę cieplejszą od otoczenia
• Płyną od równika do wyższych szerokości geograficznych
• Występują po zachodniej stronie oceanów
• Zwiększają opady atmosferyczne Przykłady: Prąd Wschodnioaustralijski, Północnorównikowy, Golfsztrom, Norweski, Brazylijski

Zimne prądy:

• Niosą wodę chłodniejszą od otaczającego morza
• Płyną od biegunów ku równikowi
• Występują po wschodniej stronie oceanów
• Zmniejszają opady atmosferyczne Przykłady: Prąd Peruwiański, Benguelski, Zachodnioaustralijski, Kanaryjski, Kalifornijski

Inne ważne zjawiska oceaniczne to:

• Sejsze: fale stojące wywołane nagłą zmianą ciśnienia nad częścią zbiornika
• Upwelling: wynoszenie się wód głębinowych na powierzchnię w strefie międzyzwrotnikowej
• Downwelling: zapadanie się wód oceanicznych pod cieplejsze w umiarkowanych szerokościach geograficznych

Definition: Prądy morskie - ogromne masy wody przemieszczające się poziomo w powierzchniowych warstwach mórz i oceanów.

Highlight: Prądy morskie mają ogromny wpływ na klimat i ekosystemy oceaniczne, transportując ciepło, składniki odżywcze i organizmy morskie na duże odległości.

Example: Golfsztrom, jeden z najważniejszych ciepłych prądów morskich, znacząco wpływa na klimat Europy Zachodniej, czyniąc go łagodniejszym niż wynikałoby to z szerokości geograficznej.

Oceany i morza - podstawowe informacje

Oceany pokrywają znaczną część powierzchni Ziemi, tworząc tzw. Wszechocean. Zajmuje on aż 361 mln km², co stanowi 71% powierzchni naszej planety. Ile jest oceanów na świecie? Wyróżniamy cztery główne:

1. Ocean Spokojny: 179 mln km² z Rowem Mariańskim $11 022 m p.p.m$
2. Ocean Atlantycki: 106 mln km² z Rowem Puerto Rico $8742 m p.p.m$
3. Ocean Indyjski: 76 mln km² z Rowem Jawajskim $7209 m p.p.m$
4. Ocean Arktyczny: 14 mln km²

Morza, będące częściami oceanów, dzielą się na różne typy:

• Otwarte: szeroko łączące się z oceanem, bez wyraźnej granicy
• Przybrzeżne: oddzielone od oceanu łańcuchami wysp lub półwyspem
• Międzywyspowe: znajdujące się pomiędzy wyspami
• Śródziemne: łączące się z oceanem przez cieśniny $międzykontynentalne i wewnątrzkontynentalne$

Highlight: Wszechocean zajmuje aż 71% powierzchni Ziemi, co pokazuje ogromne znaczenie obszarów wodnych dla naszej planety.

Vocabulary: Wszechocean - termin określający wszystkie połączone ze sobą oceany i morza na Ziemi.

Example: Przykładem morza śródziemnego międzykontynentalnego jest Morze Śródziemne, a wewnątrzkontynentalnego - Morze Bałtyckie.