rolnictwo

Alternatywny zapis:

w zamian za świadczenie finansowe, wspólnota plemienna (Afryka Amazonia) - wspólne gospodarowanie - wielkość gospodarstw - im większe gospodarstwo tym wyższa opłacalność - Australia, Ameryka Pn 160-200ha -polityka rolna państwa - kredyty, dotacje, ceny gwarantowane, cło, skup interwencyjny -zatrudnienie w rolnictwie - KWR < 10% aktywnych zawodowo Śr, STRUKTURA UŻYTKOWANIA ZIEMI - użytki rolne: grunty orne (pola uprawne), użytki zielone (łąki i pastwiska), uprawy trwałe (sady i plantacje) - lasy - pozostałe grunty (np tereny komunikacyjne i osadnicze), nieużytki ekologiczne (bagna i pustynie) CECHY ROLNICTWA plony - płody rolne z jednostki powierzchni np. ha # zbiory - zebrane płody rolne towarowość - wielkość produkcji rolnej, która przeznaczona jest na sprzedaż rolnictwo towarowe ‡ naturalne, tradycyjne, samo zaopatrzeniowe wyspecjalizowane, zmechanizowane brak specjalizacji, mieszana struktura upraw i hodowli bo na własne potrzeby :) TYPY ROLNICTWA k wysoka towarowość, wydajność, a mechanizacja, nawożenie, pi regulacja stosunków wodnych, ta środki ochrony roślin, nowe to gatunki i odmiany, specjalizacja c produkcji OUT OF Ce ht 0 n n intensywne - wysokie plony е pr niska towarowość, duże zasoby a pracy, niewielka mechanizacja, c praca ręczna, proste narzędzia, o zwierzęta jako siła pociągowa, c niska towarowość (często samo hł zaopatrzeniowe) O n n e Europa Zachodnia, USA wysoka towarowość, małe zasoby pracy ludzkiej, wysoka (Niz. Atlantycka, mechanizacja, duże powierzchnie Argentyna (Pampa), Niz. Centralna, Niz. Zatokowa, Dolina gospodarstw, niewielkie nawożenie, wysoki poziom USA (wielkie Równiny), Kanada Kalifornijska), Japonia, Izrael Korea, Wietnam, Indonezja, Filipiny, Wschodnie Chiny ekstensywne - niskie plony a banany, bawełna, orzeszki ziemne, trzcina cukrowa, kauczukowiec, cy kakaowiec, kawa, herbata, juta jn e kultury rolnej, specjalizacja produkcji rolnej, duże zbiory pl wysoka towarowość, wyspecjalizowane, nawadniane, a wielkoobszarowe, zmechanizowane, monokulturowe, nt zatrudnienie sezonowe (głównie przy zbiorach) duże zasoby pracy ludzkiej, niewielka mechanizacja, praca ręczna, proste narzędzia, niski poziom kultury rolnej, tradycyjna struktura upraw i hodowli, niewielkie zbiory Australia, Nowa Zelandia, Afryka, Oceania, Ameryka Środkowa Afryka międzyzwrotnikowa, Am Pd i Śr, Azja Pd-Wsch SKRAJNIE EKSTENSYWNE - prymitywne - rdzennej ludności (wspólnot plemiennych) Afryki Śr, Ameryki Śr, Amazonii, Australii i Oceani - brak mechanizacji ŻAROWO-ODŁOGOWE (Czad, Angola, Namibia, Amazonia) - wykarczować las → spalić pozostałości → uprawiać (2,3 lata) → odłogować aż do powrotu lasu (kilkanaście lat) PASTERSTWO KOCZOWNICZE (nomadyzm) dwupolówka/trójpolówka/płodozmian ROLNICTWO EKOLOGICZNE - naturalne metody uprawy i hodowli oraz naturalny sposób zwalczania i zapobiegania chorobom i szkodnikom, nawozy zielone zwierzęce, kompost, mineralne (kreda, mączka bazaltowa), sąsiedztwo upraw ŻYWNOŚĆ GENETYCZNIE MODYFIKOWANA (GMO- Genetically modified organisms) - z roślin i zwierząt transgenicznych (do których wprowadzono nowy gen) soja, kukurydza, bawełna, rzepak + odporność na choroby i szkodniki, złe warunki, herbicydy + tańsza produkcja przy wzroście plonów + wolniej się psują, wzbogacone w witaminy i minerały, obniżona alergenność - nieznane skutki, - ingerencja w równowagę biologiczną, powstanie krzyżówek międzygatunkowych - ryzyko niekontrolowanych mutacji (superchwast) - ryzyko koncentracji herbicydów w żywności i w wodzie - rośliny GMO są bardziej odporne i wypierają naturalne (skażenie naturalnych pyłkami roślin GMO) - zanieczyszczenia genami nie da się usunąć (efekt ciągłości) PRODUKCJA ROŚLINNA Rośliny alimentacyjne (żywieniowe): ZBOŻA: → pszenica - żyzne gleby, ciepły klimat, obfite nawożenie Europa, Azja Zach, Ameryka Pn, Australia, Argentyna eksport: USA, kanada, Francja, Australia, Argentyna import: Rosja, Japonia → ryż - wysoka temperatura (20°C-30°C), duża wilgotność produkcja: Azja Pd-Wsch, Madagaskar, USA mokry - padi eksport: Birma, Tajlandia, Wietnam, USA suchy górski (bez nawadniania ale daje mniejsze plony) →kukurydza - długi okres wegetacyjny, ciepły klimat (optymalna temp. 30°C), nie znosi przymrozków, żyzne gleby eksport: USA, Francja produkcja: USA, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Dekan, Niz Chińska słabo rozwinięta Afryka, Azja Pd. i Zach, Meksyk → proso i sorgo - małe wymagania glebowe, suchy klimat OKOPOWE: (główne źródło skrobi, wysoka plenność) → ziemniaki - mate wymagania glebowe i klimatyczne x bataty - strefa międzyzwrotnikowa x maniok - strefa równikowa x taro - tropikalne x jam - zwrotnikowy wilgotny STRĄCZKOWE - Soczewica, fasola, groch Rośliny przemysłowe: produkcja: Chiny, Indie, Ukraina, Rosja, USA CUKRODAJNE: → trzcina cukrowa - gorący klimat, duża wilgotność, całoroczny okres wegetacyjny, dobre gleby, pracochłonna 60% światowego cukru Azja Pd-Wsch, Ameryka Śr i Pd, Nil (Brazylia, Indie, Chiny, Tajlandia, Meksyk) → burak cukrowy - klimat umiarkowany ciepły, duże nasłonecznienie w fazie dojrzewania, żyzne gleby produkcja: Francja, USA, Niemcy, Rosja, Turcja nie nadają się do magazynowania i transportu (ubytki cukru) OLEISTE: (źródło tłuszczu i białka) → soja - roślina motylkowa o dużych wymaganiach termicznych produkcja: USA, Brazylia, Argentyna, Chiny, Indie (Azja Pd-Wsch) → rzepak - klimat umiarkowany ciepły i podzwrotnikowy, krótki okres wegetacji, żyzne gleby niewielkie znaczenie w handlu międzynarodowym - orzeszki ziemne Azja Pd-Wsch, Afryka Śr i Pd -palma kokosowa - międzyzwrotnik. Archipelag malajski - Filipiny prod: Chiny, Kanada, Indie, Niemcy, Francja, Ukraina - słonecznik - ciepły klimat Argentyna, Europa Pd - Hiszpania, Ukraina - oliwka - śródziemnomorski WŁÓKNISTE: -bawełna - temp pow 20°C, niezbyt duże opady Chiny, USA, Indie -konopia Indie, Chiny -juta Indie, Bangladesz -len Chiny, Francja Używki (pseudoalimentacyjne): pochodzenie: Afryka → kawa - klimat gorący wilgotny, pracochłonna uprawa, zbiór ręczny produkcja: Am Pd i Śr, Afryka (Brazylia, Wietnam, Indonezja, Kolumbia, Indie) →kakaowiec - klimat równikowy (śr.temp. 24-28°C wysokie opady, ochrona przed wiatrem i słońcem, żyzne gleby Afryka (Zat Gwinejska), pochodzenie:Ameryka Pd → herbata - ciepły wilgotny, pracochłonny zbiór - Azja Pd-Wsch, (Chiny, Indie, Kenia, Sri Lanka, Wietnam, Turcja) → tytoń Chiny, Brazylia OWOCE WARZYWA zwrotnikowy/podzwrotnikowy - cytrusy, ananasy, banany, brzoskwinie, morele, jabłko, gruszki, śliwki śródziemnomorski - winogrona, arbuzy umiarkowany - jabłko, truskawki, gruszki, śliwki, wiśnie, czereśnie, porzeczki Chów zwierząt odgrywa większą role w KWR → podniesie nie poziomu życia → wzrost konsumpcji mięsa CHÓW + HODOWLA- "super krowa" - dla potomstwa → BYDŁO- pogłowie: Brazylia, Indie -święte krowy, USA, Chin, Argentyna produkcja mleka: USA, Indie, Chiny, Rosja, Niemcy intensywne - pasze, ekstensywne - pastwiska (mięso) →TRZODA CHLEWNA - Chiny, USA, Brazylia, Wietnam,Niemcy OWCE - merynosy - odmiana wełnista - Australia, Nowa Zelandia, Chiny, Argentyna - mięsne - kraje arabskie, Europa Śr, Mongolia - karakuł -owca domowa, skóry - Turcja, Grecja, Afganistan, Gruzja, Armenia DRÓB - przemysłowo-klatkowy - USA, Chiny, Brazylia, Francja, Indonezja REGIONY ROLNICZE ŚWIATA →PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI-wielkoobszarowe 200ha, wysoko towarowe, zmechanizowane, wyspecjalizowane, ekstensywne, tylko E i W wybrzeże - intensywne - warzywa, owoce, bydło mleczne → AMERYKI ŁACIŃSKIEJ- wielkoobszarowe gospodarstwa (latyfundia), uprawy plantacyjne małe gospodarstwa (minifundia) - ekstensywne → ZACHODNIOEUROPEJSKI-intensywne, towarowe, zmechanizowane → WSCHODNIOEUROPEJSKO-SYBERYJSKI-w większości wielkoobszarowe, uspołecznione - prywatyzowane, niewysokie plony → ŚRODKOWOAZJATYCKI-uspołecznione, ulegające transformacji własnościowej, duzo drobnych gospodarstw chłopskich o wysokim nakładzie pracy i słabych plonach → WSCHODNIOAZJATYCKI (Japonia, Korea Pd)wysoka towarowość i intensywność, terasy, chów przemysłowy → POŁUDNIOWOAZJATYCKI-niewielkie gospodarstwa niskotowarowe, intensywne pracochłonne, plantacje → ZACHODNIOAZJATYCKO-PÓŁNOCOAFRYKAŃSKI-niewielkie gospodarstwa, nawadniane - intensywne ekstensywne-pasterstwo koczownicze → AFRYKAŃSKI-prymitywne, żarowo odłogowe ( pasterstwo koczownicze - ekstensywne) → AUSTRALIJSKO-NOWOZELANDZKI-wielkoobszarowe ekstensywne o wysokim stopniu mechanizacji, duży udział łąk i pastwisk w strukturze użytkowania ziemi LEŚNICTWO LESISTOŚĆ- procentowy udział lasów w ogólnej powierzchni Funkcje: (Zielone Płuca Ziemi - Amazonia) - produkcja tlenu, regulacja stosunków wodnych w glebie (retencja wodna) -pochłanianie zanieczyszczeń - funkcja glebotwórcza, zapobiegają erozji gleb -zmniejszają prędkość wiatru - mniejsze wysuszanie podłoża - porastają stoki, zapobiegają osuwiskom - są miejscem występowania wielu gatunków roślin i zwierząt - dostarczają drewna,kauczuku, żywicy, olejków, korka, roślin (medycyna, kosmetyki) - są siedliskiem zwierzyny łownej oraz roślin będących pokarmem ludzi - sprzyjają turystyce i rekreacji - mikroklimat GOSPODARKA leśnia - Ameryka Pn i Europa - gospodarka racjonalna - nowe w miejsce wyciętych Azja Pd-Wsch, Afryka, Ameryka Pd- gospodarka rabunkowa - opał (do przemysłu) łowiska: RYBOŁÓSTWO # RYBACTWO płytkie wody szelfowe (słońce, tlen → roślinność przybrzeżna i plankton), upwelling, kontakt ciepłych i zimnych mas wody MARIKULTURA #AKWAKULTURA - wybrzeża Ameryki Pd (upwelling) -północny Atlantyk (mieszanie się prądów) -wybrzeża Antarktydy - Azja E - Kuro-siwo, Oja-siwo Islandia, Norwegia, Chile, Dania, Peru - szelfy USA i Kanady - szelfy Zat Bengalskiej i Morza Arabskiego - morza śródlądowe -Zachodnia Afryka (ciepłe wody +Prąd Benguelski)