Pasy rzeźby terenu Polski

Polska ukształtowanie powierzchni mapa przedstawia następujące pasy rzeźby terenu:

1. Pas pobrzeży
2. Pas pojezierzy
3. Pas nizin
4. Pas wyżyn
5. Pas kotlin
6. Karpaty i Sudety

Pas pobrzeży charakteryzuje się lekko falistym terenem o niewielkich wysokościach bezwzględnych. Występują tu formy takie jak:

• Wybrzeże wydmowe
• Kosy
• Mierzeje
• Wybrzeże klifowe
• Jeziora przybrzeżne
• Delty i jeziora deltowe

Example: Efekty erozyjnej i akumulacyjnej działalności morza oraz wiatru są najbardziej widoczne w pasie pobrzeży.

Pas pojezierzy i nizin

Pas pojezierzy $młodoglacjalny$ obejmuje Pojezierze Mazurskie, Pomorskie i Wielkopolskie. Charakterystyczne formy to:

• Moreny czołowe i denne
• Jeziora morenowe i rynnowe
• Kemy
• Ozy
• Drumliny

Definition: Moreny - formy terenu powstałe w wyniku akumulacyjnej działalności lodowca.

Pas nizin $staroglacjalny$ charakteryzuje się dominacją równin z niewielką ilością wzniesień. Główne formy to:

• Pradoliny
• Moreny denne $równinne$
• Prawie całkowity zanik jezior

Vocabulary: Pradolina - szerokie obniżenie terenu powstałe w wyniku erozyjnej działalności wód polodowcowych.

Pas wyżyn i gór

Pas wyżyn i starych gór charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu zależną od budowy geologicznej. Najwyższym wzniesieniem jest Łysica $614 m n.p.m.$ w Górach Świętokrzyskich. Charakterystyczne formy to:

• Wąwozy lessowe
• Ostańce
• Formy krasowe $jaskinie, leje, studnie$

Highlight: Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej można znaleźć liczne wapienne formy skałkowe o różnorodnych kształtach.

Pas kotlin to obniżenie między pasem wyżyn a Karpatami, obejmujące Kotlinę Sandomierską i Oświęcimską. Charakteryzuje się terenami równinnymi i lekko falistymi.

Karpaty i Sudety stanowią pas gór o dużych wysokościach względnych, stromych stokach i ostrych grzbietach. Najwyższym pasmem są Tatry, a najwyższym wzniesieniem Sudetów - Śnieżka $1602 m n.p.m.$.

Example: Charakterystyczne formy w górach to doliny U-kształtne, kotły polodowcowe, turnie i gołoborza.

Zlodowacenia i ich wpływ na rzeźbę terenu

Cechy ukształtowania powierzchni Polski są w dużej mierze wynikiem działalności lodowców. Wyróżniamy trzy rodzaje zlodowaceń lądolodu skandynawskiego:

1. Zlodowacenia południowopolskie - o największym zasięgu
2. Zlodowacenia środkowopolskie $zlodowacenia Odry$ - o mniejszym zasięgu
3. Zlodowacenia północnopolskie $najmłodsze$ - o najmniejszym zasięgu

Definition: Glacjał - okres ochładzania się klimatu i zwiększenia zasięgu lądolodu. Interglacjał - okres ocieplenia klimatu i zmniejszenia zasięgu lądolodu.

W wyniku działalności lodu lodowcowego powstały:

• Moreny czołowe i denne
• Głazy narzutowe $eratyki$
• Rynny polodowcowe
• Pradoliny
• Sandry
• Kemy
• Drumliny

Vocabulary: Denudacja - proces polegający na obniżaniu i wyrównywaniu powierzchni terenu.

Ukształtowanie powierzchni Polski notatka powinna zawierać informacje o pasach rzeźby terenu, głównych formach ukształtowania powierzchni oraz wpływie zlodowaceń na obecny krajobraz Polski.

Pas kotlin i pas gór - charakterystyka krajobrazu górskiego

Pas kotlin i pas gór stanowią dwa ostatnie pasy rzeźby terenu Polski, obejmujące południową część kraju.

Pas kotlin to ogromne obniżenie między pasem wyżyn a Karpatami. Obejmuje on Kotlinę Sandomierską i Kotlinę Oświęcimską, połączone rowem tektonicznym, którego dnem płynie Wisła.

Charakterystyczne formy ukształtowania powierzchni w pasie kotlin to:

• Tereny równinne i lekko faliste
• Formy eoliczne w postaci wydm i obszarów zwydmionych
• Występowanie czarnoziemów

Pas gór obejmuje Karpaty i Sudety, charakteryzujące się wysokogórską rzeźbą terenu.

Vocabulary: Wysokogórska rzeźba terenu - ukształtowanie powierzchni charakteryzujące się dużymi wysokościami względnymi, stromymi stokami, ostrymi górskimi grzbietami i graniami.

Charakterystyczne formy ukształtowania powierzchni w pasie gór to:

• Doliny U-kształtne
• Doliny zawieszone
• Wały moreny bocznej i środkowej
• Wały moreny dennej
• Gołoborza
• Turnie

Definition: Turnia - ostro zakończony szczyt skalny w górach, charakterystyczny dla krajobrazu wysokogórskiego.

Najwyższym pasmem górskim są Tatry, które odznaczają się typową wysokogórską rzeźbą. Najwyższym wzniesieniem Sudetów jest położona w Karkonoszach Śnieżka $1602 m n.p.m.$.

Highlight: Krainy geograficzne Polski w pasie gór obejmują m.in. Tatry, Beskidy, Pieniny, Bieszczady $w Karpatach$ oraz Karkonosze, Góry Sowie, Góry Stołowe $w Sudetach$.

Ukształtowanie powierzchni Polski w pasie gór jest rezultatem intensywnych procesów górotwórczych oraz późniejszej erozji glacjalnej i fluwioglacjalnej, które ukształtowały charakterystyczny alpejski krajobraz wysokogórski.

Ukształtowanie powierzchni Polski

Ukształtowanie powierzchni Polski charakteryzuje się trzema głównymi cechami:

1. Niziny $91$ - obszary poniżej 300 m n.p.m.
2. Obszary wyżynne $6$ - tereny na wysokości 300-1000 m n.p.m.
3. Obszary górskie $3$ - tereny powyżej 1000 m n.p.m.

Highlight: Najwyższym punktem w Polsce jest wierzchołek Rysy $2499 m n.p.m.$, a najniższym depresja we wsi Marzęcino na Żuławach Wiślanych $2,2 m p.p.m$.

Wymień dwa główne czynniki które wpłynęły na ukształtowanie powierzchni Polski:

1. Ruchy górotwórcze w południowej części kraju
2. Działalność lądolodu i wód polodowcowych w północnej i środkowej części

Obecnie powierzchnia Polski jest modelowana przez:

• Grawitacyjne ruchy masowe $szczególnie w górach$
• Wody płynące
• Wiatr
• Fale i prądy morskie
• Działalność człowieka $górnictwo, rolnictwo$

Vocabulary: Depresja - obszar położony poniżej poziomu morza.