Procesy krasowe i formy krasowe

Procesy krasowe, znane również jako krasowienie, polegają na rozpuszczaniu skał węglanowych, siarczanowych i chlorkowych przez wodę zawierającą dwutlenek węgla.

Czynniki wpływające na tempo rozpuszczania skał:

• Ilość wody opadowej i rozpuszczonego w niej CO₂
• Temperatura wody
• Pokrywa roślinna i glebowa
• Rodzaj skały

Formy krasowe powstające w wyniku tych procesów:

1. Stalagmity - wypukłe formy rosnące od dna jaskini ku górze
2. Stalaktyty - zwisające sople skalne rosnące od stropu jaskini
3. Stalagnat - kolumna powstała z połączenia stalagmitu i stalaktytu
4. Makarony - cienkie, rurkowate stalaktyty
5. Wywierzysko - miejsce wypływu wody krasowej na powierzchnię
6. Ponor - zagłębienie, przez które woda wpływa pod powierzchnię
7. Ospa krasowa - drobne zagłębienia na powierzchni skał
8. Lej krasowy - lejkowate zagłębienie powstałe wskutek rozpuszczania skał
9. Uwał - połączenie kilku lejków krasowych
10. Polje - rozległa, płaskodenna kotlina krasowa
11. Ostaniec krasowy - wzniesienie pozostałe po rozpuszczeniu otaczających skał
12. Draperie - zasłonki skalne tworzące się na ścianach jaskiń

Definicja: Procesy krasowe to zespół zjawisk geologicznych prowadzących do rozpuszczania skał i tworzenia charakterystycznych form rzeźby terenu.

Highlight: Skałą najbardziej podatną na procesy krasowe jest dolomit, będący skałą węglanową.

Wietrzenie i jego rodzaje

Wietrzenie to proces rozkruszania skał i zmiany ich składu chemicznego. Wyróżniamy dwa główne typy:

Wietrzenie fizyczne polega tylko na rozkruszaniu skały, bez zmiany jej składu chemicznego. Główne rodzaje to:

• Wietrzenie mrozowe - zamarzanie i rozmarzanie wody w szczelinach skalnych powoduje ich pękanie.

Przykład: W Górach Świętokrzyskich w wyniku wietrzenia mrozowego powstają gołoborza (rumowiska skalne).

• Wietrzenie insolacyjne - wahania temperatury powodują rozszerzanie i kurczenie się skał, co prowadzi do ich łuszczenia.

• Wietrzenie termiczne - zmiany temperatury powietrza powodują pękanie skał.

Wietrzenie chemiczne zmienia skład chemiczny skał poprzez:

• Rozpuszczanie - minerały rozpuszczają się w wodzie
• Utlenianie - minerały ulegają utlenieniu
• Uwodnienie - minerały nasączają się wodą
• Uwęglanowienie - rozpuszczanie skał pod wpływem wody z CO₂

Definicja: Wietrzenie skał to kompleksowy proces, w którym czynniki fizyczne i chemiczne prowadzą do dezintegracji i rozkładu skał na powierzchni Ziemi.