Nowy ład międzynarodowy i jego konsekwencje

Postanowienia konferencji paryskiej i traktatu wersalskiego doprowadziły do powstania nowych państw w Europie, w tym Polski, Czechosłowacji, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS). Ponadto, niektóre istniejące państwa znacząco powiększyły swoje terytoria:

• Rumunia dwukrotnie powiększyła swoje terytorium
• Grecja powiększyła swoje terytorium o połowę
• Serbia powiększyła swoje terytorium trzykrotnie

Highlight: Powstanie nowych państw i zmiany terytorialne doprowadziły do znaczących przesunięć ludności i utworzenia licznych mniejszości narodowych w nowo powstałych lub powiększonych krajach.

W celu uregulowania kwestii mniejszości narodowych wprowadzono tzw. małe traktaty wersalskie. Miały one służyć ochronie praw mniejszości narodowych w nowo powstałych państwach, gdzie znajdowały się liczne grupy etniczne. Przykładowo, w Czechosłowacji oprócz Czechów i Słowaków mieszkali m.in. Niemcy, Węgrzy, Ukraińcy, Polacy i Romowie.

Definition: Małe traktaty wersalskie - dokumenty mające na celu ochronę praw mniejszości narodowych w nowo powstałych lub powiększonych państwach po I wojnie światowej.

Niestety, respektowanie tych dokumentów pozostawiało wiele do życzenia. Prawa mniejszości narodowych nie były w pełni przestrzegane, a władze państwowe na różne sposoby dążyły do wynarodowienia lub asymilacji mniejszości. Prowadziło to do napięć wewnętrznych i międzynarodowych.

W celu dalszego stabilizowania sytuacji międzynarodowej, w latach 1921-1922 odbyła się konferencja waszyngtońska. Wypracowano na niej porozumienie w kwestii stosunku wielkości flot wojennych głównych mocarstw - USA, Wielkiej Brytanii, Japonii, Francji i Włoch. Ustalono, że flota amerykańska mogła być równa brytyjskiej, co miało zapobiec nowemu wyścigowi zbrojeń morskich i zmniejszyć prawdopodobieństwo kolejnych wojen.

Example: Zgodnie z ustaleniami konferencji waszyngtońskiej, Stany Zjednoczone mogły posiadać flotę wojenną o takiej samej wielkości jak Wielka Brytania, co było znaczącą zmianą w dotychczasowym układzie sił morskich.

Kolejnym krokiem w kierunku zapewnienia trwałego pokoju był pakt Brianda-Kellogga (pakt przeciwwojenny) z 1928 roku. Został on wypracowany w ramach Ligi Narodów, a jego sygnatariusze - 63 państwa - zobowiązywali się do powstrzymania użycia siły w stosunkach międzynarodowych.

Vocabulary: Pakt Brianda-Kellogga - międzynarodowe porozumienie z 1928 roku, w którym państwa-sygnatariusze zobowiązywały się do niestosowania siły w rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych.

Podsumowując, postanowienia konferencji paryskiej w sprawie polskiej oraz innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej doprowadziły do znaczących zmian na mapie politycznej kontynentu. Mimo że traktat wersalski i towarzyszące mu porozumienia miały na celu stworzenie trwałego i sprawiedliwego ładu międzynarodowego, w praktyce doprowadziły do powstania wielu napięć i konfliktów, które w kolejnych latach przyczyniły się do wybuchu II wojny światowej.