Strona 2: Kluczowe pojęcia i koncepcje baroku

Ta strona przedstawia szereg istotnych pojęć i koncepcji charakterystycznych dla epoki baroku.

Definition: Antynomie to przeciwieństwa, które w baroku wyrażały się głównie w konflikcie między dążeniem do pewności siebie a sferą metafizyki.

Czas w baroku był postrzegany na dwa sposoby: jako cykliczny (odradzalny lub powtarzalny) oraz wertykalny (człowiek przez całe życie zmierza do wieczności).

Vocabulary: Donkiszoteria - postawa życiowa charakteryzująca się marzycielstwem i nierozsądnym entuzjazmem, nawiązująca do postaci Don Kichota.

Filozofia baroku opierała się na koncepcji dualizmu, zakładającej istnienie dwóch równorzędnych sił, takich jak dobro i zło czy światło i ciemność.

Highlight: Hamletyzm to postawa wahania się i ciągłego niezdecydowania, wynikająca z nadwrażliwości etycznej, nawiązująca do postaci Hamleta Szekspira.

W literaturze baroku często stosowano takie środki stylistyczne jak inwersja (zmiana zwykłego układu na odwrotny), elipsa (celowe pominięcie składnika w zdaniu) czy koncept (niezwykły pomysł poetycki oparty na grze skojarzeń).

Strona 3: Szekspir i Molier - mistrzowie baroku

Ta strona omawia znaczenie twórczości Williama Szekspira i Moliera w kontekście epoki baroku.

Szekspiryzm w literaturze to zjawisko inspiracji twórczością Szekspira, widoczne w wielu dziełach późniejszych epok. W "Makbecie" Szekspir zerwał z tradycją tragedii antycznej:

Example: W "Makbecie" nie występuje fatum, bohaterowie mogą być dobrzy lub źli, brak jest chóru, a zasada trzech jedności zostaje złamana.

Znajomość dzieł Szekspira jest istotna, ponieważ:

• Porusza on tematy, które pozostają aktualne do dziś
• Pozwala zrozumieć nawiązania w późniejszych wytworach kultury
• Ukazuje ogromne możliwości języka

Highlight: Najsłynniejsze dzieła Szekspira, takie jak "Hamlet", "Romeo i Julia" czy "Makbet", stanowią kanon literatury światowej i są źródłem niezliczonych inspiracji.

Molier, inny wielki twórca baroku, w swoim "Skąpcu" przedstawił uniwersalny portret człowieka opętanego chciwością.

Jan Andrzej Morsztyn, przedstawiciel polskiego baroku, w swojej twórczości poruszał najważniejsze hasła baroku takie jak miłość, piękno i brzydota.

Strona 4: Środki stylistyczne i pojęcia literackie baroku

Ta strona koncentruje się na środkach stylistycznych i pojęciach literackich charakterystycznych dla epoki baroku.

Definition: Sceptycyzm to postawa filozoficzna wyrażająca się wątpieniem w powszechnie przyjęte prawdy, często spotykana w literaturze baroku.

Barok pojęcia literackie obejmują szereg środków stylistycznych, które były szczególnie popularne wśród twórców tej epoki:

• Elipsa
• Gradacja
• Inwersja
• Oksymoron
• Paradoks
• Hiperbola
• Metafora

Vocabulary: Styl makaroniczny to sposób pisania charakteryzujący się częstym wplataniem w wypowiedź słów i zwrotów obcojęzycznych.

W literaturze baroku często wykorzystywano:

• Antonimię (związek łączący słowa o znaczeniach przeciwstawnych)
• Ekspresywizmy (wyrazy wyrażające emocjonalny stosunek do opisywanego przedmiotu)
• Homonimię (relację między słowami o takim samym brzmieniu, ale różnym znaczeniu)
• Polisemię (wieloznaczność słów)
• Synonimię (bliskoznaczność)

Highlight: Twórcy polskiego baroku i ich dzieła często wykorzystywali te środki stylistyczne do tworzenia złożonych, wielowarstwowych utworów literackich.

Barokowi pisarze chętnie sięgali po znaczenia niedosłowne, które można odczytać tylko w kontekście innych słów, co przyczyniało się do bogactwa i złożoności utworów baroku.

Strona 1: Charakterystyka epoki baroku

Barok to epoka przeciwieństw w XVII wieku, która przyniosła nowe spojrzenie na człowieka i świat. Pisarze barokowi postrzegali człowieka jako istotę słabą, wewnętrznie rozdartą i przemijającą.

Highlight: Filozofia baroku koncentrowała się na problematyce metafizycznej (Bóg, szatan, wieczność), matematycznej (zapis formalny, porządek liczbowy) oraz racjonalizmie metod (wnioskowanie logiczne).

Barokowi twórcy formułowali głębokie refleksje o czasie i śmierci. Uważali, że życie jest marne i ulotne, a śmierć może dosięgnąć każdego w dowolnym momencie, niezależnie od statusu społecznego.

Vocabulary: Vanitas - koncepcja marności życia doczesnego, popularna w sztuce i literaturze baroku.

W ujęciu pisarzy baroku piękno było postrzegane jako subiektywne i niedefiniowalne. Wyrażało się ono poprzez "cuda miłości" - zmiennej i poddawanej metamorfozom, co można zaobserwować w utworach baroku takich jak "Niestatek" Morsztyna czy "Na oczy..." Naborowskiego.

Example: Znane utwory barokowe często poruszały tematykę miłości, piękna i przemijania, wykorzystując złożone metafory i koncepty poetyckie.