Charakterystyka średniowiecznego miasta

Jak wyglądało średniowieczne miasto? Oto główne cechy:

1. Rynek - główny plac, przestrzeń handlowa
2. Pręgierz - słup do wymierzania kar
3. Kościół parafialny $fara$ - centrum życia religijnego
4. Ratusz - siedziba władz miejskich
5. Kamienice - budynki mieszkalne
6. Mury i bramy miejskie - ochrona przed wrogami
7. Szpitale - zwykle na obrzeżach miasta
8. Regularna siatka ulic
9. Klasztory zakonów żebraczych

Społeczeństwo średniowiecznego miasta dzieliło się na trzy główne grupy:

1. Patrycjusze - elita składająca się z bogatych kupców i rzemieślników
2. Pospólstwo - najliczniejsza grupa, ubożsi kupcy i rzemieślnicy
3. Plebs - najubożsi mieszkańcy, bez obywatelstwa

Example: Do plebsu należeli m.in. młodzi ludzie uczący się zawodu, służba patrycjatu, pracownicy najemni, a także złodzieje i żebracy.

Organizacje miejskie i kultura średniowiecznej Europy

W miastach średniowiecznych rozwinęły się różne organizacje:

• Gildie - stowarzyszenia kupców
• Cechy - stowarzyszenia rzemieślników
• Hanza - związek północnych miast morskich Europy

Vocabulary: Największe miasta średniowiecznej Europy to Genua, Wenecja i Piza.

Kultura średniowiecznej Europy charakteryzowała się następującymi cechami:

1. Teocentryzm - Bóg w centrum uwagi
2. Asceza jako wzór życia
3. Rozwój kultury rycerskiej
4. Łacina jako język kościoła i nauki
5. Motto "memento mori" $pamiętaj o śmierci$

Highlight: Kościół był głównym ośrodkiem życia kulturalnego, obok dworu królewskiego.

Szkolnictwo opierało się na systemie siedmiu sztuk wyzwolonych, podzielonych na trivium i quadrivium. W 1088 roku powstał pierwszy uniwersytet w Bolonii.

Literatura i sztuka średniowiecza

Literatura średniowieczna charakteryzowała się następującymi cechami:

• Anonimowość
• Pisana ręcznie w języku łacińskim
• Zdobione pierwsze litery

Główne dzieła literackie to:

• Roczniki i kroniki
• Żywoty świętych
• Eposy rycerskie $np. Pieśń o Rolandzie$
• Biblia Pauperum $dla biednych, obrazkowa$

Architektura i sztuka średniowiecza rozwijała się w dwóch głównych stylach:

1. Styl romański: Małe okna, niskie wieże, małe drzwi Kościoły na planie krzyża łacińskiego Sklepienia kolebkowe, łuki
2. Styl gotycki $od XII w.$: Wyższe wieże, bogato zdobione ołtarze Rozety, sceny biblijne Ostry łuk, sklepienia krzyżowo-żebrowe System łuków przyporowych

Example: Miasto średniowieczne przykład architektury gotyckiej to katedra Notre Dame w Paryżu.

Kościół i zakony w średniowieczu

Kościół w średniowieczu stawał się bliższy wiernym:

• Wzrastała liczba wiernych
• Sobór laterański 1215 r. wprowadził szkoły przyparafialne i nowe przykazania kościelne
• Kazania głoszono w zrozumiałym języku
• Śpiewano pieśni religijne

Zakony odgrywały ważną rolę w życiu religijnym i kulturalnym:

1. Benedyktyni - pierwszy zakon od VII w.
2. Cystersi - powstali w XI w.: Dążyli do powrotu do ubóstwa Wszystko mieli wspólne Uprawiali ziemię, wprowadzali nowinki technologiczne Przepisywali księgi

Highlight: Klasztory były ważnymi ośrodkami kultury i nauki w średniowieczu.

Typowy klasztor składał się z:

• Kościoła $centralna część$
• Dormitorium $sypialnia$
• Kuchni i refektarza $jadalnia$
• Kapitularza $miejsce obrad$
• Wirydarza $ogród$
• Biblioteki i skryptorium

Wędrowni kaznodzieje namawiali do dobrowolnego ubóstwa i domagali się moralnej odnowy Kościoła.

Życie Monastyczne

Zakony odgrywały kluczową rolę w życiu religijnym i kulturalnym średniowiecza. Szczególne znaczenie mieli benedyktyni i cystersi.

Example: Cystersi przyczynili się do rozwoju rolnictwa i technologii.

Highlight: Klasztory były centrami edukacji i przepisywania ksiąg.

Wojna Stuletnia i epidemia dżumy

Okres naznaczony był znaczącymi konfliktami i katastrofami.

Definition: Czarna śmierć - epidemia dżumy w latach 1348-1350.

Highlight: Wojna Stuletnia $1337-1453$ zakończyła się zwycięstwem Francji.

Example: Joanna d'Arc odegrała kluczową rolę w przełomie wojny.

Ruchy religijne i zagrożenie tureckie

Okres charakteryzował się konfliktami religijnymi i ekspansją turecką.

Definition: Husyci - zwolennicy Jana Husa w Czechach.

Highlight: Bitwa na Kosowym Polu w 1389 roku była przełomowym momentem w ekspansji tureckiej.

Rozwój rolnictwa i miast w średniowieczu

Średniowieczne miasto i wieś przeszły znaczące przemiany gospodarcze i społeczne. W rolnictwie wprowadzono nowe rozwiązania, takie jak trójpolówka, która zastąpiła wcześniejszą dwupolówkę.

Definicja: Trójpolówka to system uprawy, w którym jedno pole leżało odłogiem, a na pozostałych dwóch siano zboża ozime $jesienią$ i jare $wiosną$.

Skutki rozwoju rolnictwa były wielorakie:

• Zwiększenie produkcji żywności
• Przyrost naturalny ludności
• Postęp techniczny, w tym rozwój młynów
• Migracje ludności
• Przejście od daniny do czynszu pieniężnego

Miasta w średniowieczu rozwinęły się po kryzysie wczesnego średniowiecza. Powstawały głównie w pobliżu zbiorników wodnych i stały się centrami produkcji rzemieślniczej oraz wymiany handlowej.

Highlight: Podstawą samodzielności średniowiecznego miasta był samorząd, z radą miejską jako najwyższym organem władzy.

Miasta posiadające radę miejską nazywano komunami, a ich mieszkańców obywatelami. Najważniejszym urzędnikiem był początkowo wójt, a później burmistrz.