Starożytny Rzym przeszedł znaczącą transformację od Republiki rzymskiej do Cesarstwa Rzymskiego, co doprowadziło do fundamentalnych zmian w historii świata antycznego.
Republika rzymska została ustanowiona około 509 r. p.n.e. po obaleniu monarchii. W tym okresie władza była podzielona między różne organy państwowe, w tym senat i konsulów. Podboje rzymskie znacząco rozszerzyły terytoria republiki, obejmując większość basenu Morza Śródziemnego. Jednak wewnętrzne konflikty i walki o władzę doprowadziły do upadku republiki rzymskiej. Szczególnie istotne były reformy braci Grakchów, wojna domowa między Mariuszem a Sullą, oraz ostatecznie konflikt między Cezarem a Pompejuszem.
Początki cesarstwa rzymskiego wiążą się z objęciem władzy przez Oktawiana Augusta w 27 r. p.n.e. Cesarstwo Rzymskie osiągnęło szczyt potęgi w II wieku n.e., ale później zaczęło się stopniowo osłabiać. Podział cesarstwa Rzymskiego na wschodnie i zachodnie w 395 r. n.e. był początkiem końca. Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego nastąpił w 476 r. n.e., gdy ostatni cesarz został zdetronizowany przez germańskiego wodza Odoakra. Równolegle z tymi wydarzeniami rozwijało się chrześcijaństwo. Początki chrześcijaństwa w Rzymie sięgają I wieku n.e., a religia ta stopniowo zyskiwała na znaczeniu, mimo początkowych prześladowań. Przełomowym momentem było uznanie chrześcijaństwa za religię dozwoloną przez cesarza Konstantyna Wielkiego w 313 r. n.e., co zapoczątkowało jego dominację w świecie rzymskim i późniejszej Europie.