Alternatywny zapis:

polis - „miasto-państwo" od około VIII p.n.e. rodzaj żeński, liczba mnoga → poleis • niewielki obszar • budowa polis ➤ miasto - centrum polis ➤ port - w razie wojny baza wojskowa mury- kontrolowanie dostępu napływających ludzi i towarów, obrona ► AGORA - główny plac, gdzie toczyło się życie miasta, miejsce handlu, spotkań, zgromadzenia polityczne i religijne AKROPOL - wzgórze świątynne, świątynie, ołtarze i posągi bogów, schronienie przed wrogiem sposób sprawowania władzy wspólnota obywateli ➤ zgromadzenie (głosowanie) → najważniejsze decyzje ➤ urzędnicy (spośród obywateli) kadencja 1-roczna rada armia obywatelska wspólnota religijna, np. święta publiczność życia politycznego 2. społeczeństwo polis obywatele (mężczyźni + kobiety), zazwyczaj tylko synowie obywateli cudzoziemcy → pobyt = podatki, dodatkowe świadczenia, w razie czego do armii, po kilku latach stawali się obcy, metojkami niewolnicy → pozbawieni wszelkich praw, osobista własność obywateli 3. typy organizacji władzy oligarchia ➤ rządy nielicznych ➤ najbogatsi demokracja ➤ rządy ludu ➤ biedniejsi również • tyrania ► rządy tyrana (jednej osoby) 4. wspólnota grecka język ➤ wszędzie ten sam, różne odmiany • kultura ➤ igrzyska olimpijskie • zwyczaje, tradycje ➤ podobny ubiór podobne spędzanie czasu wolnego ⇒ teatr, gimnazjon • wierzenia 5. wierzenia Greków HELLENOWIE – Grecy HELLADA - Grecja w odległej przeszłości potop zesłany przez bogów pozostała jedynie parka, ich syn → HELLEN, przodek Greków politeizm bogowie ➤ wszędzie ci sami bogowie ➤ najważniejsze bóstwo → Zeus ► także wiele mniejszych bóstw (np. muzy, herosi) ➤ każda polis miała swoje bóstwo - opiekuna ➤ nieśmiertelni, ale nie wszechmocni ni wszechwiedzący • MIT- opowieść o bogach, powszechnie znane i popularne świat istniał przed bogami • wyrocznia delficka - ciesząca się uznaniem wyrocznia Apolla ➤ Pytia - kapłanka przekazująca przepowiednie STAROŻYTNE ATENY 1. pierwotny ustrój Aten oligarchia • archonci ➤ 9 urzędników ➤ corocznie wybierani po kadencji → do Rady Areopagu dożywotnio • Rada Areopagu ⇒ rada byłych archontów ➤ obradowała na wzgórzu poświęconym Aresowi ▸ stała na straży praw ➤ mogła sądzić urzędników • wewnętrzne konflikty, trudna sytuacja uboższych → Drakon (621 p.n.e.) → spisanie surowych praw - drakońskie prawa • Solon (594 p.n.e.) → podział obywateli wg. majątku ➤ biedni bez urzędów ➤ zniesienie długi ciążące na dzierżawcach ziemi ➤ zlikwidowanie niewolę za długi ➤ wykupienie sprzedanych wcześniej Pizystrat - zwycięzca rywalizacji stronnictw, tyran ➤ wybierano jedynie urzędników przez niego zaufanych ➤ przeciwnicy Pizystrata → opuszczenie kraju ► nowe rządy sprzyjające sytuacji w Atenach ► monumentalne budowli (np. świątynia Zeusa Olimpijskiego) 2. początki demokracji Klejstenes → 505 p.n.e. ➤ reformy → początek ateńskiej demokracji ► nowy podział administracyjny 10 jednostek → fyle * wspólnoty z dalekich części Attyki ➤ Rada Pięciuset * dla każdego, majątek nieważny ➤ strategowie ➤ ostracyzm * ocenianie przywódców * zabezpieczenie przed tyrania 3. instytucje demokracji ateńskiej • eklezja → zgromadzenie ludowe ➤ każdy obywatel po 20-ce ➤ wzgórze Pnyks → miejsce spotkań ► często organizowane, ok. 40 razy w roku ➤ bieżące sprawy państwowe ➤ każdy obywatel może zabrać głos, zgłosić projekt największy wpływ → przekonujący mówcy • Rada Pięciuset ➤ poprzez losowanie ➤ 50 osób z każdej z fyl ➤ bieżące sprawy państwa ➤ nadzorowanie urzędników ➤ organizowanie eklezji ➤ układanie projektów uchwał ➤ przyjmowanie posłów zza granicy heliajasąd ludowy ➤ coroczne losowanie ➤ 6000 sędziów po 30-ce ➤ z grona heliai losowanie sędziów do konkretnych spraw ➤ sprawy cywilne, polityczne ➤ kontrola polityki OSTRAKON - przyrząd do głosowania, skorupki naczyń ceramicznych • strategowie → dowódcy wojskowi ➤ coroczne głosowanie > 10 strategów czasem duży wpływ na politykę państwa ➤ można być nim więcej niż 1 raz ➤ Perykles → najsłynniejszy strateg, 15 lat sprawowania 4. zasady sprawowania urzędów w Atenach tylko obywatele (pełnoletni mężczyźni z dwójką rodzicami z Aten) w każdej jednostce administracyjnej - wspólnoty z odległych części Aten