Początki wolnej elekcji w Polsce

Pierwsza wolna elekcja w Polsce miała miejsce w 1573 roku, po śmierci ostatniego z Jagiellonów, Zygmunta II Augusta. Wydarzenie to zapoczątkowało nowy rozdział w historii Polski, znany jako okres królów elekcyjnych.

Definicja: Wolna elekcja to system wyboru władcy, w którym każdy szlachcic miał prawo osobistego głosowania na kandydata na króla.

Szlachta i magnaci ustalili, że od tego momentu każdy szlachcic będzie miał prawo głosować osobiście na kandydata, którego uzna za odpowiedniego następcę tronu Rzeczypospolitej. Ta forma wyboru króla została nazwana wolną elekcją. Co istotne, kandydaci mogli pochodzić również spoza granic kraju.

Highlight: Pierwszy król elekcyjny Polski został wybrany w 1573 roku. Był nim Henryk Walezy, brat króla Francji.

Nowo wybrany monarcha, zgodnie z żądaniami szlachty, musiał podpisać dwa kluczowe dokumenty: artykuły henrykowskie i pacta conventa. Te dokumenty miały ogromne znaczenie dla kształtowania się ustroju Rzeczypospolitej.

Definicja: Artykuły henrykowskie to dokument zobowiązujący władców elekcyjnych do przestrzegania praw i swobód szlacheckich oraz gwarantujący podstawy polskiego ustroju.

Artykuły henrykowskie gwarantowały dominującą pozycję szlachty w państwie, zapewniały tolerancję religijną, wolną elekcję oraz wprowadzały liberum veto - prawo pozwalające jednemu posłowi zerwać sejm i unieważnić wszystkie podjęte na nim decyzje.