historia europa i nowy świat

Alternatywny zapis:

nazwano go Oceanem Spokojnym. Później dotarli do Filipin, gdzie Magellan zginął walcząc z tubylcami. Do Kadyksu dotarł tylko jeden statek noszący nazwę Victoria, a dowodził nim Juan Sebastian Elcano. Odkrycie nowych wysp poprawiło wiedzę Europejczyków o świecie, znali zatem już cztery kontynenty Afrykę, Europe, Azję i Amerykę. Do Europy docierały statki, które przywoziły przyprawy, kruszce, towary luksusowe, rośliny i zwierzęta. W 1494r. Hiszpania i Portugalia zawarli traktat w Tordesillas, w którym zatwierdzono podział niepoznanych jeszcze lądów wzdłuż południka leżącego ok. 2 tys. km na zachód od Wysp Zielonego Przylądka. Ziemie przyznane Hiszpanii znajdowały się na zachód od linii granicznej, a Portugalii na wschód. Strefą Hiszpanów była Ameryka, a Portugalczyków- Afryka i Azja. 1.2. Podboje kolonialne Przed przybyciem Europejczyków tereny Ameryki zamieszkiwali Indianie, a tereny podbiegunowe Eskimosi. Nie znali oni zastosowania koła oraz metody wytopu żelaza. W II tysiącleciu p.n.e. na terenach dzisiejszego Meksyku pierwszą tamtejszą wysoko rozwiniętą kulturę stworzyli Olmekowie, którzy opracowali najstarszy system pisma w Ameryce. Jednak najbardziej znaczące osiągnięcia przypisuje się Majom, rozwój ich cywilizacji przypisuje się na połowę I tysiąclecia n.e.. Ich miasta przypominały greckie poleis, które mimo odrębności tworzyły wspólnotę kulturową. Prowadzili obserwacje astronomiczne, przez co ustanowili złożony kalendarz. Zaczęli oni również używać cyfry zero, która była dotąd nieznana w Europie. Z niewyjaśnionych przyczyn Majowie opuścili swoje miasta, a ich cywilizacja podupadła. Najsilniejsze okazało się państwo Azteków, którzy podbili wiele plemion i w XV wieku zbudowali mocarstwo. Zajmowali się rolnictwem, hodowlą i rzemiosłem. Przejmowali dokonania podbitych plemion i osiągnęli wysoki poziom w obróbce złota, matematyce i astronomii. W Ameryce Środkowej wznoszono piramidy schodkowe- gigantyczne struktury z cegły i kamienia. Z kolei w Ameryce Południowej najbardziej zaawanasowane było państwo Inków, których państwo obejmowało państwa górskie z wiszącymi motami. Hodowali lamy i alpaki, które były używane w transporcie. Korzystali z pisma węzełkowego zwanego kipu, znali sposoby mumifikacji zwłok. Zbrojne wyprawy na Amerykę organizowali prywatni przedsiębiorcy, którzy w imieniu króla hiszpańskiego prowadzili odkrycia i konkwisty. Po zajęciu Wysp Karaibskich, Hiszpanie dotarli do półwyspu Jukatan i tam zaczęli podbój na czele z konkwistadorem o imieniu Hernan Cortes. Zostali oni przyjęci pokojowo przez tubylców, którzy rywalizowali z Aztekami. Sami Aztekowie zaprosili Cortesa do stolicy- Tenochtitlan, a ten zaś uwięził azteckiego króla Montezumę i przejął kontrolę nad miastem. Gdy wybuchło powstanie Indian, zmarł Montezuma a sami Hiszpanie musieli uciekać. Po zyskaniu nowych sprzymierzeńców Cortes znów zaatakował i zdobył Tenochtitlan. Później opanowali również tereny Majów. Sukces Hiszpanów był możliwy dzięki lepszemu uzbrojeniu, posiadaniu broni palnej. Decydujące znaczenie miała jednak bezwzględna polityka pozyskiwania sprzymierzeńców i wykorzystywania relacji między nimi. W równie bezwzględny sposób zajęto Amerykę Południową, Francisco Pizarro wyruszył w celu podbicia imperium Inków. Po przybyciu do Peru podstępem uwięził władcę Inków Atahualpę, a za jego odkupienie zażądał ogromnej sumy złota. Indianie spełnili ten wymóg lecz zdobywcy i tak zamordowali króla. Następnie Hiszpanie zajęli stolicę Inków- Cuzco. Na podbitych ziemiach dochodziło jednak do licznych buntów, na czele jednego stanął ostatni władca inków Tupac Amaru. W tym samym czasie co Hiszpanie swoje kolonie zakładali również Portugalczycy w Afryce. Pozyskiwali z nich ogromne ilości przypraw w szczególności pieprzu, kość słoniową oraz złoto. Od władców lokalnych kupowali również niewolników. Po pokonaniu floty arabskiej zapewnili sobie Portugalczycy panowanie na oceanie Indyjskim. W ach, Indiach oraz Japonii założyli swoje , jednak najcenniejszym nabytkiem okazały się Wyspy Korzenne, należące do Indonezji. W 1500r. portugalski podróżnik Pedro Cabral odkrył tereny dzisiejszej Brazylii, które mimo że należały do Ameryki były przynależne do Portugalii i miały doskonałe warunki do uprawy trzciny cukrowej. Skutki podbojów kolonialnych: ● ● ● ● Hiszpania i Portugalia czerpały ogromne zyski Wyludnienie obszarów Ameryki, umarło około 90% rdzennych mieszkańców Karaibów i Ameryki Środkowej Epidemie chorób zakaźnych- ospa, cholera, tyfus, kita Kolonizatorzy zmuszali tubylców do ciężkiej pracy, przez co masowo wymierali Przywożono niewolników z Afryki, którzy mieli zastąpić w pracy ludność tubylczą Europejczycy doprowadzili kulturę indiańska do zagłady i zniszczyli wiele ich zabytków i dzieł Z czasem w wyniku podbojów wyodrębniła się wspólnota Ameryki Łacińskiej, gdzie mówi się językami romańskimi- głownie po hiszpańsku i portugalsku. w Nowym Świecie powstało nowe społeczeństwo Kreole- grupa białych Europejczyków (głównie mężczyzn), czyli potomkowie kolonizatorów. Cieszyli się oni przywilejami i bogactwem. Podboje stały się dla metropolii europejskich ważnymi rynkami zbytu produktów i masowym napływem bogactw i surowców. Dramatycznym następstwem stał się handel niewolnikami, których przywożono statkami z Afryki do Europy. Powodem sprowadzania ich do Nowego Świata było wymieranie Indian oraz ich niska wydajność pracy w kopalniach i plantacjach. W 1543r. król Hiszpanii zakazał czynić z Indian niewolników, co zwiększyło jeszcze bardziej handel Afrykanami. Według szacunków z Afryki wywieziono kilka milionów ludzi. Handel trójkątny: 1. Wyroby z Europy przywożono do Afryki, gdzie wymieniano je na niewolników 2. Niewolnicy wywożeni do Ameryki do pracy na plantacjach 3. Dobra wytworzone na plantacjach przywożono do Europy 1.3. Przemiany społeczno-gospodarcze w XVI wieku U progów czasów nowożytnych poprawiła się jakość życia w Europie, co wpłynęło na długość życia i wzrosła ilość mieszkańców. Korzystnie na urbanizację, czyli proces rozwoju miast, wpłynęło też ogradzanie. Rozwinął się Gdańsk jako główny port handlowy Rzeczpospolitej. Pojawiło się nowe rozwiązanie- system nakładczy. Chłopi, bądź ubodzy rzemieślnicy, pracując chałupniczo, czyli w swoich domach, wytwarzali proste półfabrykaty, z których później wykonywano gotowe wyroby, surowców dostarczali im nakładcy, czyli zamożni kupcy, którzy płacili za efekty ich pracy, organizowali ich wykończenie i sprzedawali z dużym zyskiem. Następnym etapem rozwoju metod produkcji było skupienie ich w jednym miejscu, tak powstały manufaktury, czyli zakłady skupiające rzemieślników jednej, bądź wielu specjalności, którzy wspólnie wytwarzali produkty. Kluczowym elementem gospodarki towarowo- pieniężnej okazała się rozwijająca się sieć banków. Czerpały one zyski z udzielania kredytów i pośredniczyły w transakcjach handlowych. W obrocie handlowym upowszechniły się weksle. Powstały domy kupiecko- bankierskie, między innymi rodów Welserów i Fuggersów. Pożyczki zaciągali u nich nawet monarchowie. Obok jarmarków i targów pojawiły się giełdy towarowe, gdzie zawierano transakcje za dostawy towarów i surowców. W ten sposób powstał system obsługi handlowej banku i rzemiosła oraz inwestycji kapitałowych. Dało to początek gospodarce wczesnego kapitalizmu. Na skutek napływu złota z kolonii wystąpiła wysoka inflacja, czyli zmalała wartość pieniądza, a cena towarów znacznie wzrosła. Szczególnie wzrosły ceny żywności. W tym okresie w Europie zaznaczył się dualizm gospodarczy, czyli podział kontynentu na dwie strefy ekonomiczne, których symboliczna granica była rzeka Łaba w Niemczech. Na zachodzie rozwijały się nowoczesne formy towarowo- pieniężnej gospodarki kapitalistycznej opartej na wolnej konkurencji. Przeważał handel morski i kolonialny. Chłopi byli osobiście wolni i za użytek pola płacili czynsz. Dlatego zwiększali produkcję, więc dominowało rolnictwo intensywne. W krajach, w których było niewiele ziem uprawnych dokonano w tym czasie zmian, wprowadzono nowe narzędzia rolne i wprowadzono płodozmian, który polegał na cyklicznej zmianie upraw. Na przemian siano zboże oraz rzepę, koniczynę lub buraki, a glebę regularnie nawożono. Na wschodzie utrwalił się porządek bazujący na gospodarce folwarczno- pańszczyźnianej, dominowało rolnictwo, kraje nie brały udziału w rywalizacji o kolonie. Przeważał lokalny handel, a rzemiosło umacniało się powoli. Wyróżniał się szlak rzeczny Wisły, którym spławiano zboże i produkty leśne. Znaczne zyski dawał eksport zboża wyprodukowanej przez folwarki, czyli duże gospodarstwa. Aby zwiększyć zyski, szlachta dążyła do odstąpienia od czynszów pieniężnych, ponieważ ze względu na inflację dawały one nikły dochód. Wdrożono pańszczyznę, czyli darmową pracę na rzecz właściciela folwarku. W efekcie panowało rolnictwo ekstensywne, w którym wzrost zysków był oparty na zwiększaniu areału ziemi i obniżaniu kosztów pracy. W zamorskich koloniach dominowała własność ziemska- latyfundia, na plantacjach uprawiano trzcinę cukrową, kakaowiec, tytoń i bawełnę, korzystając przy tym z pracy niewolników. 1.4. Kultura i sztuka renesansu W późnym średniowieczu najlepiej rozwinięta częścią Europy były Włochy, modny tam był mecenat, czyli finansowanie twórczości pisarzy i artystów. Twórcy włoscy: Francesca, Petrarki, Dante Alighieri, Giovanni Boccaccia Światopogląd i tematyka utworów twórców okresu protorenesansu nawiązywały do dokonań autorów starożytnych. We Włoszech w połowie XV wieku rozpoczął się renesans, czyli odrodzenie kultury antycznej. Panowała fascynacja osiągnięciami starożytnych, a w szczególności pismami filozofów i chętniej wracano do tekstów pisanych łaciną klasyczną. Kiedy bizantyjscy uczeni wyemigrowali na zachód, rozpowszechnił się antyk i pogłębiła się znajomość języka greckiego. Poznano filozofię Platona i Arystotelesa i donoszono się do średniowiecznej scholastyki. Najważniejszą ideą renesansu był humanizm, czyli skupienie uwagi na człowieku, uznanym za najważniejszą wartość oraz podkreślenie znaczenia jego rozwoju- ,,Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce", ,,Carpe diem". Erazm z Rotterdamu- filozof, odegrał ważną rolę w popularyzacji odrodzenia, utrzymywał listowne kontakty z humanistami z całej Europy, w ,,Pochwale głupoty" skrytykował Kościół. Niemiecki złotnik Jan Gutenberg wynalazł druk, w wyniku zastosowania ruchomej czcionki i prasy drukarskiej. Spowodowało to szybsze upowszechnianie wiedzy i masowe drukowanie książek. Niccol Machiavelli napisał po włosku dzieło ,,Książę", które dotyczyło kwestii politycznych- ustroju państwa i uprawnień władcy. Autor dowodził, że władca dla dobra kraju i poddanych może stosować niemoralne metody- makiawelizm, ,,cel uświęca środki". Francuz Jean Bodin swoim traktacie promował ustrój monarchii absolutnej, czyli oddawanie królom nieograniczonej władzy. Z kolei Anglik Thomas More w utworze „Utopia” przedstawił wizję społeczeństwa idealnego, gdzie miałaby zostać zniesiona własność prywatna i zapanować sprawiedliwość społeczna. Miguel de Cervantes w powieści ,,Don Kichot" rozprawiał o etosie rycerskim. W Anglii nastąpił rozwój teatru, tworzył tam wybitny dramaturg William Szekspir, czyli autor ,,Makbeta", ,,Romeo i Julia" i ,,Hamleta". Mikołaj Kopernik w swoim dziele ,,O obrotach sfer niebieskich" przedstawił teorię heliocentryczną, według której Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca. Uważa się, że to właśnie dzieło Mikołaja zapoczątkowało rewolucję naukową - odkrywanie praw natury bazowano na obserwacjach, a nie opiniach autorytetów. Najsłynniejszymi rzeźbiarzami byli: Donatella i Michał Anioł Buonarotti. Popularne były wolno stojące posągi, pomniki konne i kompozycje wielopostaciowe. Architektura wyróżniała się harmonią, równowagą i symetrią, przywrócono kopuły i kolumny. W malarstwie nadal popularne były tematy religijne, zaczęły powstawać sceny mitologiczne i portrety władców. Otoczono kultem ciało ludzkie, pociągnęło to ze sobą pojawienie się aktów, czyli przedstawień nagiego ciała. Zastosowano perspektywę linearną, wykorzystując prawa optyki i matematyki. Piękno natury oddawano za pomocą pejzaży. Najpopularniejsi twórcy: Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli, Tycjan, Michał Anioł. Pieter Bruegel Straszy malował sceny rodzajowe z życia miast i wsi niderlandzkich, w których ilustrował przysłowia życiowe. Po raz pierwszy miejsce w sztuce miały kobiety, nie były już tylko modelkami, ale stały się bohaterkami portretów sławnych malarzy m.in. ,,Mona Lisa". "Sąd Ostateczny"- Michał Aniot |||3 "Narodziny Wenus"- Sandra Botticelli 1.5. Reformacja w Europie Niepokojące zjawiska w Kościele, które zachodziły pod koniec średniowiecza: Krytyka symonii, czyli sprzedawania stanowisk kościelnych Potępianie nepotyzmu, czyli obsadzania stanowisk kościelnych krewnymi hierarchów ● Łamanie celibatu, czyli bezżeństwa duchowieństwa Zarzucanie duchownym porzucenia ewangelicznych cnót pokory i ubóstwa Krytykowano fakt, że wielu księży korzystało z dochodów z parafii, a nie przebywało w swoich parafiach ● ● ● Dzięki rozpowszechnieniu się druku coraz liczniejsza grupa duchownych zgłębiała teksty biblijne. Jan Wiklef i Jan Hus żądali zmian w Kościele, zostali uznani przez papiestwo za heretyków. Przedstawicielem nowego ruchu zwanego reformacją stał się Marcin Luter. Ogłosił on w Wittenberdze 95 tez, w których domagał się reform. Sprzeciwiał się niektórym uprawnieniom papieża, w szczególności prawu do udzielania odpustów. Papiestwo głosiło wówczas, że w zamian za wniesienie ofiary oraz odbycie pokuty i przyjęcie komunii można uzyskać odpuszczenie kary za grzechy. Papież wezwał Lutra do wyrzeczenia się swoich poglądów, lecz ten spalił list papieski. Zatem Luter został obłożony klątwą. Wyznanie chrześcijańskie, które głosił Luter nazwano luteranizmem. Główne zasady skodyfikował jego przyjaciel Filip Melanchton, czyli Konfesję Augsburską. Z tego powodu nowy kościół nazwano ewangelicko-augsburskim. Opierał się wyłącznie na Piśmie św., odstąpiono od zwyczaju oddawania czci Maryi i świętym oraz kultu relikwii. Za podstawę zbawienia uznawało wyłącznie wiarę i łaskę Bożą. Msze protestanckie wyglądały inaczej niż katolickie, były wygłaszane w dla wszystkich zrozumiałym języku narodowym i zrezygnowano z ozdobnych szat liturgicznych. Ponadto wszystkim udzielano komunii pod dwiema postaciami, chleba i wina. Idee Lutra szybko się rozprzestrzeniały, przykładowo rzecznikami interesów chłopstwa zostali anabaptyści, których przywódca Thomas Muntzer głosił równość wszystkich ludzi przed Bogiem, więc głosił od obciążenie chłopstwa pańszczyzną. Dlatego wybuchła wojna chłopska, sam Luter potępił to wystąpienie, a później powstanie zostało stłumione. W Niemczech Karol V zabronił rozpowszechniania nowych idei. Zwolennicy Lutra protestowali, stąd ich nazwa- protestanci. Wybuchła wojna religijna, która zakończyła się pokojem augsburskim, według którego w sprawie wyboru religii poddani muszą przyjąć wolę ich władcy. Pierwszym protestanckim państwem na świecie stały się Prusy Książęce. Sekularyzacji, czyli przekształcenia państwa z zakonnego na świeckie dokonał tam Albrecht Hohenzollern. Ulrich Zwingli głosił wprowadzenie bardziej rygorystycznych zasad niż te głoszone przez Lutra. Nie doszły jednak one do skutku, gdyż pomysłodawca zmarł na wojnie. Jan Kalwin stworzył wyznanie Kościoła ewangelicko-reformowanego. Głosił zasadę predestynacji- twierdził, że Bóg z góry przeznacza poszczególnych ludzi do zbawienia, bądź potępienia. Podobnie jak Luter uznawał tylko dwa sakramenty chrztu i eucharystii. Kalwin słynął z surowości, wiernym zakazał rozrywek. Zlecił spalenie na stosie jednego z reformatorów- Miguela Servata. Kalwiniści w Francji byli zwani hugenotami. Henryk VIII-król Anglii, ogłosił akt supremacji, w którym uczynił się głową Kościoła anglikańskiego i stworzył kościół narodowy. W ten sposób uzyskał rozwód i ożenił się ponownie. Równocześnie zakazał płacenia corocznej daniny papieżowi i zlikwidował zakony. Z czasem w ramach tego kościoła powstało wyznanie znane purytanizmem, jego wyznawcy pragnęli całkowicie zerwać z pozostałościami katolicyzmu i odrzucali zwierzchnictwo królewskie nad Kościołem. Tumulty- zamieszki na tle wyznaniowym, podczas których dochodziło do napaści i wzajemnego niszczenia świątyń przez chrześcijan różnych wyznań. Powstawały w wyniku sporów między zwolennikami reformacji a katolikami. 1.6. Kontrreformacja Papiestwo podjęło kroki, żeby przeciwdziałać wpływom nowych wyznań, które nazywamy kontrreformacją. Z pomocą katolickich władców papieże starali się odzyskać wiernych na ziemiach opanowanych przez protestantyzm. W 1545r. podczas soboru w Trydencie porozumienia nie osiągnięto, ale podjęto szereg decyzji, które miały uporządkować sytuację. Najważniejsze z nich to: Dokładnie skodyfikowano doktrynę katolicką i spisano ją w katechizmie trydenckim, aby nie dopuścić do kolejnych sporów i rozłamów ● Uznano, że Biblia to odrzucana przez protestantów tradycja ● ● Potwierdzono przywódczą rolę papieża w Kościele Ujednolicono wszystkie księgi wchodzące w skład Biblii i przepisy liturgiczne. Odnowiono inkwizycję papieską, czyli instytucję, która zwalcza herezje. Uczestniczy soboru sięgnęli również po inny środek przymusu- cenzurę. Później stworzono indeks ksiąg zakazanych, do którego wpisano pisma zawierające niepoprawione treści. W Francji hugenoci zyskiwali coraz większe poparcie, a ich wrogami byli przedstawiciele katolickiego rodu Gwizjuszy. Próbę zwarcia pokoju miało przypieczętować małżeństwo siostry króla Francji z hugenotem. Zamiast wesela jednak Walezjusze zorganizowali krwawą rzeź, tzw. noc św. Bartłomieja. Jednak wojny zakończono gdy hugenot Henryk Burbonem dostał szansę zdobycia korony Francji. Przyjął on katolicyzm i wydał Edykt nantejski, który zakończył wojny religijne. Do wojny religijnej doszło też w Niderlandach, które stanowiły posiadłość króla hiszpańskiego Filipa II, który był wrogiem protestantyzmu. Wybuchło powstanie protestanckie, a powstańcom nadano nazwę gezowie. Podjęli oni partyzancką walkę przeciw armii i flocie hiszpańskiej, a przywództwo objął Wilhelm Orański. Prowincje północne go poparły i proklamowały powstanie Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. Zakon Jezuitów, czyli Towarzystwo Jezusowe, założone przez Ignacego Loyolę zajmował się działalnością charytatywną i edukacją w duchu katolickim. Stworzyli oni kolegia, czyli szkoły średniego typu, które słynęły z wysokiego poziomu wykształcenia. Jednak na niektórych kontynentach stali się męczennikami, wśród nich znalazł się Andrzej Bobola. Na nowo popularność zyskały pielgrzymki i nastąpił rozwój kultu maryjnego, odrzuconego przez protestantów. Organizowano uroczyste procesje ulicami miast w święta Matki Boskiej. Wprowadzono również rygorystyczne przestrzeganie postów. 1.7. Potęgi europejskie w XVI wieku Italia w średniowieczu była podzielona na wiele państw i republik miejskich, o które rywalizowały kraje takie jak: Francja, Hiszpania, Cesarstwo, Państwo Kościele, Republika Wenecka i Anglia. Nowy władca Francji Franciszek I odzyskał Mediolan, jego głównym rywalem był Karol V Habsburg, który władał nie tylko Rzeszą niemiecką, lecz także Hiszpanią. Pokonał on siły Francuzów w bitwie pod Pawią i wziął Franciszka I do niewoli. Po odzyskaniu wolności przez króla Francji, wojska cesarskie splądrowały i złupiły Rzym, gdyż Państwo Kościelne było sprzymierzone z Francją. Ostatecznie siły hiszpańskie pod wodzą Filipa II pokonały Francuzów i zawarto pokój. Wszystkie miasta włoskie, poza Wenecja utraciły niezależność na rzecz Habsburgów. Po zdobyciu Konstantynopola napór imperium osmańskiego na Europę osłabł, lecz Sulejman Wspaniały ponownie przystąpił do podbojów. Pod Mohaczem doszło do bitwy, gdzie Węgrzy ponieśli klęskę, w bitwie wyróżnili się janczarzy, czyli piechota złożona z żołnierzy oddanych sułtanowi. Na polu bitwy zginął król Węgier Ludwik II Jagiellończyk, później Turcy zajęli stolicę Węgier. Część państw Europy zawarła koalicję antyturecką- Ligię Świętą, przystąpiły do niej: Hiszpania, Wenecja, papiestwo i zakon joannitów. Mimo że wspólnymi siłami pokonali Turków pod Lepanto, Turcja zatrzymała dotychczasowe zdobycze. Anglia i Hiszpania również miały napięte stosunki, rywalizowały o wpływy w Europie i kolonie. Hiszpania była państwem katolickim, a Anglia zaś protestanckim. Król Hiszpani Filip II starał się uzyskać wpływ na politykę Anglii, więc ożenił się z królową Anglii, a następnie po jej śmierci z królową Szkocji- Marią Stuart. Po jej ścięciu, Filip li wypowiedział wojnę Anglii i wysłał Wielką Armadę- potężną hiszpańską flotę. Jednak zostali pokonani przez anglików. Coraz bardziej potężne stawało się Wielkie Księstwo Moskiewskie. Za panowania Iwana IV Groźnego, który przyjął tytuł cara Wszechrusi, rozpoczęły się gwałtowne reformy państwa. Wprowadził opriczninę, czyli ustanowienie terytorium, z którego wysiedlano bojarów, a ziemie nadawano gwardii carskiej, czyli opricznikom oraz szlachcie wiernej carowi, dworiaństwu. Z ich pomocą rozpoczął rządy terroru. Kiedy cara doszły pogłoski, że mieszkańcy Nowogrody prowadza potajemne rozmowy pokojowe z Polską i Litwą, nakazał brutalnie ukarać winnych. Przerodziło się to w rzeź mieszkańców najbogatszego wtedy miasta.