Unia lubelska i jej konsekwencje

Unia lubelska 1569 była kluczowym wydarzeniem w historii Polski i Litwy, które doprowadziło do powstania Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Unia lubelska przyczyny były złożone:

• Brak następcy Zygmunta II Augusta
• Dążenie szlachty polskiej i litewskiej do uzyskania przywilejów
• Chęć polskiej szlachty do nabywania majątków w Wielkim Księstwie Litewskim

Definition: Pospolite ruszenie - obowiązek udziału każdego dorosłego szlachcica w konflikcie zbrojnym.

Unia lubelska data to rok 1569, a miejscem jej zawarcia był Lublin. Wydarzenie to przekształciło dotychczasową unię personalną w unię realną.

Vocabulary:

• Unia personalna: związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego władcę.
• Unia realna: związek państw oparty na wspólnych instytucjach.

Skutki unii lubelskiej były dalekosiężne i obejmowały utworzenie wspólnego państwa polsko-litewskiego z jednym władcą, sejmem i polityką zagraniczną.

Po śmierci Zygmunta II Augusta nastąpił okres bezkrólewia, podczas którego państwem rządził prymas, czyli arcybiskup. Wprowadzono wtedy nowe zasady wyboru króla:

1. Sejm elekcyjny - zgromadzenie, na którym każdy szlachcic mógł uczestniczyć w wyborze króla.
2. Artykuły henrykowskie - zasady ustrojowe, które musiał zaakceptować każdy nowy król.
3. Pacta conventa - indywidualny program polityczny nowego władcy.

Example: Henryk Walezy był pierwszym władcą wybranym w wolnej elekcji. Panował krótko (1573-1574), opuszczając Polskę po śmierci swojego brata, króla Francji.

Te zmiany ustrojowe miały ogromny wpływ na funkcjonowanie Rzeczypospolitej w kolejnych stuleciach, kształtując unikalny system polityczny oparty na demokracji szlacheckiej.