W latach 80. XX wieku Związek Radziecki stanął w obliczu poważnego kryzysu, który ostatecznie doprowadził do jego upadku. Kryzys bloku komunistycznego Breżniewa charakteryzował się stagnacją gospodarczą, przestarzałą technologią i rosnącym niezadowoleniem społecznym. System centralnego planowania nie był w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb obywateli, a gospodarka radziecka pozostawała daleko w tyle za zachodnimi państwami kapitalistycznymi.
Konsekwencje wojny w Afganistanie dla ZSRS okazały się katastrofalne zarówno pod względem militarnym, jak i ekonomicznym. Długotrwały konflikt pochłonął ogromne środki finansowe i zasoby, dodatkowo osłabiając już i tak nadwyrężoną gospodarkę radziecką. Straty w ludziach i sprzęcie, a także międzynarodowa izolacja przyspieszyły proces rozpadu imperium sowieckiego. W odpowiedzi na narastający kryzys, nowy przywódca ZSRS Michaił Gorbaczow zainicjował program głębokich reform.
Reformy Michaiła Gorbaczowa w latach 80. znane jako pierestrojka (przebudowa) i głasnost (jawność) miały na celu modernizację systemu komunistycznego i zwiększenie jego efektywności. Gorbaczow wprowadził elementy gospodarki rynkowej, zliberalizował życie polityczne i kulturalne oraz złagodził cenzurę. Pozwolił na większą swobodę wypowiedzi i krytykę władz. Jednak reformy te, zamiast wzmocnić system, przyspieszyły jego rozpad. Społeczeństwo, otrzymawszy więcej swobód, zaczęło domagać się jeszcze dalej idących zmian. W rezultacie w 1991 roku doszło do rozpadu ZSRS i powstania niepodległych państw na jego terytorium.
