Przedmioty

Przedmioty

Więcej

Złoty Wiek Rzeczypospolitej - Notatki i Sprawdziany

Zobacz

Złoty Wiek Rzeczypospolitej - Notatki i Sprawdziany
user profile picture

pola

@pola123

·

193 Obserwujących

Obserwuj

Zweryfikowana notatka

Złoty wiek Rzeczypospolitej był okresem największego rozkwitu państwa polskiego, przypadającym na XVI wiek i początek XVII wieku. W tym czasie Polska pod rządami dynastii Jagiellonów osiągnęła szczyt swojej potęgi terytorialnej, gospodarczej i kulturalnej.

Okres ten charakteryzował się dynamicznym rozwojem gospodarki, kultury i sztuki. Szczególnie istotna była polityka dynastyczna Jagiellonów, którzy poprzez przemyślane małżeństwa i sojusze rozszerzali wpływy Polski w Europie. Za panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta Augusta przeprowadzono szereg reform wewnętrznych, w tym reformę monetarną i utworzenie skarbu państwa. Rozwój handlu zbożem przez Gdańsk przyczynił się do wzrostu zamożności szlachty. W tym okresie rozkwitła również polska kultura renesansowa, z takimi postaciami jak Mikołaj Kopernik czy Jan Kochanowski.

Istotnym elementem tego okresu były także wojny polsko-tureckie w XVII wieku, które znacząco wpłynęły na sytuację geopolityczną Rzeczypospolitej. Konflikty te, rozpoczęte w czasie panowania ostatnich Jagiellonów, miały złożone przyczyny, wśród których najważniejsze były spory o kontrolę nad Mołdawią i ekspansja imperium osmańskiego. Przebieg wojny polsko tureckiej obejmował zarówno spektakularne zwycięstwa (jak obrona Chocimia w 1621 roku), jak i dotkliwe porażki. Skutki tych konfliktów były dalekosiężne - doprowadziły do osłabienia pozycji Rzeczypospolitej w regionie i przyczyniły się do znacznego obciążenia skarbu państwa. Mimo to okres ten pozostaje w historii Polski symbolem potęgi i świetności państwa.

25.01.2023

15875

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

Demokracja Szlachecka w Polsce Jagiellońskiej

Fundamentem ustroju Rzeczypospolitej stała się demokracja szlachecka, oparta na systemie przywilejów. Kluczowym aktem było prawo "Neminem captivabimus nisi iure victum", gwarantujące nietykalność osobistą szlachty. Przywileje cerekwicko-nieszawskie (1454) uzależniły najważniejsze decyzje państwowe od zgody szlachty.

Ważne: Konstytucja Nihil novi (1505) uznawana jest za początek demokracji szlacheckiej - żadne nowe prawo nie mogło być ustanowione bez zgody sejmu.

Sejm walny, składający się z króla, senatu i izby poselskiej, stał się głównym organem władzy ustawodawczej. Posłowie wybierani na sejmikach reprezentowali interesy lokalnej szlachty. System ten zapewniał szeroki udział szlachty w rządzeniu państwem.

Struktura społeczna szlachty była zróżnicowana: od potężnej magnaterii, przez średnią szlachtę, po ubogą szlachtę zagrodową i gołotę. Mimo różnic majątkowych, teoretycznie wszyscy szlachcice byli sobie równi wobec prawa.

Słownictwo: Ruch egzekucyjny - działania szlachty średniej zmierzające do ograniczenia władzy magnatów i odzyskania dóbr królewskich.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

Unia Lubelska i Schyłek Dynastii Jagiellonów

Za panowania ostatniego Jagiellona doszło do zawarcia unii lubelskiej (1569), która utworzyła Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Było to zwieńczenie procesu integracji Polski i Litwy, trwającego od unii w Krewie (1385).

Definicja: Rzeczpospolita Obojga Narodów - państwo federacyjne powstałe z połączenia Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Złoty wiek Rzeczypospolitej osiągnął szczyt w okresie panowania Zygmunta Augusta. Państwo polsko-litewskie stało się jednym z największych i najsilniejszych w Europie, łącząc różne narodowości i wyznania.

Śmierć ostatniego Jagiellona w 1572 roku zakończyła epokę dziedzicznej monarchii w Polsce. Rozpoczął się okres wolnych elekcji, który przyniósł nowe wyzwania dla państwa polsko-litewskiego.

Ważne: Okres jagielloński pozostawił trwałe dziedzictwo w postaci systemu demokracji szlacheckiej i tradycji tolerancji religijnej.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

Społeczeństwo i gospodarka Rzeczypospolitej w XVI wieku - część 2

Gdańsk pełnił kluczową rolę w gospodarce Złotego wieku w Polsce, będąc głównym portem eksportowym Rzeczypospolitej. Miasto kontrolowało około 80% polskiego handlu zagranicznego, głównie dzięki monopolowi na handel zbożem. Kupcy gdańscy cieszyli się specjalnymi przywilejami, w tym prawem składu, które dawało im wyłączność na pośrednictwo w handlu z kupcami zagranicznymi.

Przykład: System spławu zboża do Gdańska obejmował rozbudowaną sieć portów rzecznych, skąd towary transportowano Wisłą do portu gdańskiego, a stamtąd dalej na zachód Europy.

Na wsi dominował system folwarczno-pańszczyźniany, charakterystyczny dla gospodarki Złotego wieku Rzeczypospolitej. Folwarki, czyli duże gospodarstwa szlacheckie, opierały swoją działalność na przymusowej pracy chłopów pańszczyźnianych. System ten był możliwy dzięki wprowadzeniu poddaństwa osobistego chłopów, którzy zostali całkowicie uzależnieni od szlachty.

Szlachta dodatkowo czerpała zyski z monopolu propinacyjnego, czyli wyłącznego prawa do produkcji i sprzedaży alkoholu w swoich dobrach. Ten przywilej, wraz z systemem pańszczyźnianym, stanowił podstawę ekonomicznej dominacji szlachty w strukturze społecznej Rzeczypospolitej XVI wieku.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zobacz

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

Knowunity zostało wyróżnione przez Apple i widnieje się na szczycie listy w sklepie z aplikacjami w kategorii edukacja w takich krajach jak Polska, Niemcy, Włochy, Francje, Szwajcaria i Wielka Brytania. Dołącz do Knowunity już dziś i pomóż milionom uczniów na całym świecie.

Ranked #1 Education App

Pobierz z

Google Play

Pobierz z

App Store

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

4.9+

Średnia ocena aplikacji

15 M

Uczniowie korzystają z Knowunity

#1

W rankingach aplikacji edukacyjnych w 12 krajach

950 K+

Uczniowie, którzy przesłali notatki

Nadal nie jesteś pewien? Zobacz, co mówią inni uczniowie...

Użytkownik iOS

Tak bardzo kocham tę aplikację [...] Polecam Knowunity każdemu!!! Moje oceny poprawiły się dzięki tej aplikacji :D

Filip, użytkownik iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze zaprojektowana. Do tej pory zawsze znajdowałam wszystko, czego szukałam :D

Zuzia, użytkownik iOS

Uwielbiam tę aplikację ❤️ właściwie używam jej za każdym razem, gdy się uczę.

Złoty Wiek Rzeczypospolitej - Notatki i Sprawdziany

user profile picture

pola

@pola123

·

193 Obserwujących

Obserwuj

Zweryfikowana notatka

Złoty wiek Rzeczypospolitej był okresem największego rozkwitu państwa polskiego, przypadającym na XVI wiek i początek XVII wieku. W tym czasie Polska pod rządami dynastii Jagiellonów osiągnęła szczyt swojej potęgi terytorialnej, gospodarczej i kulturalnej.

Okres ten charakteryzował się dynamicznym rozwojem gospodarki, kultury i sztuki. Szczególnie istotna była polityka dynastyczna Jagiellonów, którzy poprzez przemyślane małżeństwa i sojusze rozszerzali wpływy Polski w Europie. Za panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta Augusta przeprowadzono szereg reform wewnętrznych, w tym reformę monetarną i utworzenie skarbu państwa. Rozwój handlu zbożem przez Gdańsk przyczynił się do wzrostu zamożności szlachty. W tym okresie rozkwitła również polska kultura renesansowa, z takimi postaciami jak Mikołaj Kopernik czy Jan Kochanowski.

Istotnym elementem tego okresu były także wojny polsko-tureckie w XVII wieku, które znacząco wpłynęły na sytuację geopolityczną Rzeczypospolitej. Konflikty te, rozpoczęte w czasie panowania ostatnich Jagiellonów, miały złożone przyczyny, wśród których najważniejsze były spory o kontrolę nad Mołdawią i ekspansja imperium osmańskiego. Przebieg wojny polsko tureckiej obejmował zarówno spektakularne zwycięstwa (jak obrona Chocimia w 1621 roku), jak i dotkliwe porażki. Skutki tych konfliktów były dalekosiężne - doprowadziły do osłabienia pozycji Rzeczypospolitej w regionie i przyczyniły się do znacznego obciążenia skarbu państwa. Mimo to okres ten pozostaje w historii Polski symbolem potęgi i świetności państwa.

25.01.2023

15875

 

2

 

Historia

552

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Demokracja Szlachecka w Polsce Jagiellońskiej

Fundamentem ustroju Rzeczypospolitej stała się demokracja szlachecka, oparta na systemie przywilejów. Kluczowym aktem było prawo "Neminem captivabimus nisi iure victum", gwarantujące nietykalność osobistą szlachty. Przywileje cerekwicko-nieszawskie (1454) uzależniły najważniejsze decyzje państwowe od zgody szlachty.

Ważne: Konstytucja Nihil novi (1505) uznawana jest za początek demokracji szlacheckiej - żadne nowe prawo nie mogło być ustanowione bez zgody sejmu.

Sejm walny, składający się z króla, senatu i izby poselskiej, stał się głównym organem władzy ustawodawczej. Posłowie wybierani na sejmikach reprezentowali interesy lokalnej szlachty. System ten zapewniał szeroki udział szlachty w rządzeniu państwem.

Struktura społeczna szlachty była zróżnicowana: od potężnej magnaterii, przez średnią szlachtę, po ubogą szlachtę zagrodową i gołotę. Mimo różnic majątkowych, teoretycznie wszyscy szlachcice byli sobie równi wobec prawa.

Słownictwo: Ruch egzekucyjny - działania szlachty średniej zmierzające do ograniczenia władzy magnatów i odzyskania dóbr królewskich.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Unia Lubelska i Schyłek Dynastii Jagiellonów

Za panowania ostatniego Jagiellona doszło do zawarcia unii lubelskiej (1569), która utworzyła Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Było to zwieńczenie procesu integracji Polski i Litwy, trwającego od unii w Krewie (1385).

Definicja: Rzeczpospolita Obojga Narodów - państwo federacyjne powstałe z połączenia Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Złoty wiek Rzeczypospolitej osiągnął szczyt w okresie panowania Zygmunta Augusta. Państwo polsko-litewskie stało się jednym z największych i najsilniejszych w Europie, łącząc różne narodowości i wyznania.

Śmierć ostatniego Jagiellona w 1572 roku zakończyła epokę dziedzicznej monarchii w Polsce. Rozpoczął się okres wolnych elekcji, który przyniósł nowe wyzwania dla państwa polsko-litewskiego.

Ważne: Okres jagielloński pozostawił trwałe dziedzictwo w postaci systemu demokracji szlacheckiej i tradycji tolerancji religijnej.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Społeczeństwo i gospodarka Rzeczypospolitej w XVI wieku - część 2

Gdańsk pełnił kluczową rolę w gospodarce Złotego wieku w Polsce, będąc głównym portem eksportowym Rzeczypospolitej. Miasto kontrolowało około 80% polskiego handlu zagranicznego, głównie dzięki monopolowi na handel zbożem. Kupcy gdańscy cieszyli się specjalnymi przywilejami, w tym prawem składu, które dawało im wyłączność na pośrednictwo w handlu z kupcami zagranicznymi.

Przykład: System spławu zboża do Gdańska obejmował rozbudowaną sieć portów rzecznych, skąd towary transportowano Wisłą do portu gdańskiego, a stamtąd dalej na zachód Europy.

Na wsi dominował system folwarczno-pańszczyźniany, charakterystyczny dla gospodarki Złotego wieku Rzeczypospolitej. Folwarki, czyli duże gospodarstwa szlacheckie, opierały swoją działalność na przymusowej pracy chłopów pańszczyźnianych. System ten był możliwy dzięki wprowadzeniu poddaństwa osobistego chłopów, którzy zostali całkowicie uzależnieni od szlachty.

Szlachta dodatkowo czerpała zyski z monopolu propinacyjnego, czyli wyłącznego prawa do produkcji i sprzedaży alkoholu w swoich dobrach. Ten przywilej, wraz z systemem pańszczyźnianym, stanowił podstawę ekonomicznej dominacji szlachty w strukturze społecznej Rzeczypospolitej XVI wieku.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

2.1 Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów
Jagiellonowie rządzili wówczas na Polsce, Litwie, Czechach i Węgrzech.
Jan Olbracht- król

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

Knowunity zostało wyróżnione przez Apple i widnieje się na szczycie listy w sklepie z aplikacjami w kategorii edukacja w takich krajach jak Polska, Niemcy, Włochy, Francje, Szwajcaria i Wielka Brytania. Dołącz do Knowunity już dziś i pomóż milionom uczniów na całym świecie.

Ranked #1 Education App

Pobierz z

Google Play

Pobierz z

App Store

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

4.9+

Średnia ocena aplikacji

15 M

Uczniowie korzystają z Knowunity

#1

W rankingach aplikacji edukacyjnych w 12 krajach

950 K+

Uczniowie, którzy przesłali notatki

Nadal nie jesteś pewien? Zobacz, co mówią inni uczniowie...

Użytkownik iOS

Tak bardzo kocham tę aplikację [...] Polecam Knowunity każdemu!!! Moje oceny poprawiły się dzięki tej aplikacji :D

Filip, użytkownik iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze zaprojektowana. Do tej pory zawsze znajdowałam wszystko, czego szukałam :D

Zuzia, użytkownik iOS

Uwielbiam tę aplikację ❤️ właściwie używam jej za każdym razem, gdy się uczę.