Konfederacja barska i prawa kardynalne

W 1767 roku doszło do zawiązania dwóch konfederacji przez szlachtę protestancką i prawosławną, domagającą się równouprawnienia dla różnowierców w Polsce, gdzie dotychczas uprzywilejowani byli tylko katolicy. To wydarzenie stało się pretekstem do ingerencji Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej.

Definition: Prawa kardynalne - zestaw fundamentalnych zasad ustrojowych Rzeczypospolitej, uchwalone w 1768 roku pod naciskiem Rosji, które miały gwarantować niezmienność ustroju państwa.

Jesienią 1767 roku, w wyniku spisku Katarzyny II, zwołano sejm, na którym uchwalono tzw. prawa kardynalne. Obejmowały one m.in. utrzymanie liberum veto, wolnej elekcji, prawa do wypowiadania posłuszeństwa władcy oraz zastrzeżenie urzędów wyłącznie dla szlachty. W praktyce oznaczało to, że Rosja stała się protektorem Rzeczypospolitej, ograniczając jej suwerenność.

Highlight: Przebieg konfederacji barskiej rozpoczął się w 1768 roku w miejscowości Bar na Podolu, jako reakcja na ingerencję Rosji i uchwalenie praw kardynalnych.

Konfederacja barska (1768-1772) została zawiązana pod wodzą Kazimierza Pułaskiego i Michała Krasińskiego. Oficjalnie miała na celu obronę wiary katolickiej i przywilejów szlacheckich, ale w praktyce stała się ruchem militarno-politycznym skierowanym przeciwko Rosji i związanemu z nią królowi Stanisławowi Augustowi.

Quote: "Czy konfederacja barska była dobrym posunięciem? To pytanie do dziś dzieli historyków, gdyż z jednej strony podkreśla się patriotyzm szlachty, z drugiej - walkę o przywileje, które przyczyniły się do osłabienia kraju."

Konfederaci, mimo kilkakrotnej przewagi wojsk rosyjskich i królewskich, otrzymali wsparcie od Francji. W 1770 roku ogłosili detronizację króla, a rok później doszło do nieudanego zamachu na Stanisława Augusta w Warszawie.