Królestwo Polskie 1815 ustrój opierał się na konstytucji nadanej przez cara Aleksandra I 27 listopada 1815 roku. Zasady ustrojowe opracował komitet polski pod przewodnictwem księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Królestwo było monarchią konstytucyjną połączoną unią personalną z Rosją.

Quote: "Konstytucja na stole, bat pod stołem" - powiedzenie oddające rzeczywistą sytuację w Królestwie Polskim.

Pierwszym i jedynym namiestnikiem był generał Józef Zajączek, ale faktyczną władzę sprawował wielki książę Konstanty Romanow. Minister skarbu Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki miał ogromny wpływ na rozwój gospodarczy Królestwa, wspierając rolnictwo i przemysł. Z jego inicjatywy powstał w 1830 roku Bank Polski.

Example: Główne ośrodki przemysłowe Królestwa Polskiego to okręg łódzki, dąbrowski i staropolski.

Legalną opozycję w Królestwie Polskim stanowili Kaliszanie - grupa posłów sprzeciwiających się łamaniu konstytucji przez cara. Na ich czele stali bracia Wincenty i Bonawentura Niemojowscy. Kaliszanie odegrali później ważną rolę w powstaniu listopadowym.

Równolegle rozwijały się tajne organizacje patriotyczne:

1. Związek Wolnych Polaków - organizacja studentów i absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego.
2. Towarzystwo Patriotyczne - założone w 1821 roku przez majora Waleriana Łukasińskiego, dążące do odbudowy Polski w granicach przedrozbiorowych.
3. Towarzystwo Filomatów i Filaretów - stowarzyszenie studentów Uniwersytetu Wileńskiego, założone przez Tomasza Zana i Adama Mickiewicza.

Definition: Towarzystwo Patriotyczne - tajna organizacja niepodległościowa dążąca do odbudowy Polski poprzez walkę zbrojną w sprzyjających warunkach międzynarodowych.

Główną przyczyną wybuchu powstania listopadowego było nieprzestrzeganie przez carów rosyjskich postanowień konstytucji z 1815 roku. Aleksander I stopniowo ograniczał swobody obywatelskie, wprowadzając cenzurę, zakazując wolności zgromadzeń i likwidując jawność obrad sejmowych.

Highlight: Bezpośrednim impulsem do wybuchu powstania było zawiązanie spisku w warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty pod dowództwem podporucznika Piotra Wysockiego.

Spiskowcy planowali wystąpienie przeciwko wielkiemu księciu Konstantemu, który był powszechnie znienawidzony za stworzenie systemu tajnej policji i donosicielstwa oraz publiczne poniżanie polskich oficerów. Sygnałem do rozpoczęcia powstania miał być pożar browaru na Solcu i kamienicy przy ul. Dzikiej w Warszawie.

Example: Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku, rozpoczynając walkę o niepodległość Polski.

Po upadku powstania listopadowego nastąpiła masowa emigracja polskich działaczy politycznych, artystów i intelektualistów. Wśród nich znaleźli się wybitni twórcy kultury i przywódcy polityczni.

Vocabulary: Emisariusz - tajny wysłannik polityczny badający sytuację na danym obszarze.

Highlight: Główne stronnictwa polityczne na emigracji to Komitet Narodowy Polski w Paryżu i Hotel Lambert.

Wydarzenia Wiosny Ludów przyniosły nowe nadzieje na odzyskanie niepodległości. W Wielkopolsce powstał Komitet Narodowy w poznańskim Bazarze, a w Galicji przeprowadzono uwłaszczenie chłopów.

Definition: Serwituty - prawo chłopów do korzystania z pańskich lasów i łąk.

Highlight: Ugoda w Jarosławcu miała zapewnić autonomię części Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

Rozbiór Polski system wiedeński wprowadził nowy podział ziem polskich po 1815 roku. Z terytorium Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie, zwane również Kongresówką, połączone unią personalną z Rosją. Powstało także autonomiczne Wielkie Księstwo Poznańskie w ramach Prus. Kraków otrzymał status wolnego miasta jako Rzeczpospolita Krakowska.

Highlight: Kongres wiedeński ustalił nowy podział ziem polskich, tworząc Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie i Rzeczpospolitą Krakowską.

W Wielkim Księstwie Poznańskim Polacy posiadali ograniczoną autonomię. Mogli używać języka polskiego w szkołach, administracji i sądownictwie. Stanowisko namiestnika sprawował Antoni Radziwiłł. Sytuacja uległa pogorszeniu po powstaniu listopadowym, gdy nasiliły się represje i germanizacja.

Galicja, jako Królestwo Galicji i Lodomerii, wchodziła w skład Austrii. Lwów był siedzibą gubernatora i ważnym ośrodkiem polskości. Rzeczpospolita Krakowska, choć formalnie niezależna, podlegała wpływom trzech zaborców.

Vocabulary: Kresy - tereny przedrozbiorowej Polski wcielone do Rosji, zwane też Ziemiami Zabranymi.