Knowunity
Dziel się wiedzą
Historia /
Polska gospodarka w XVI w
felix
4 Followers
24
Udostępnij
Zapisz
Notatki zrobione są na podstawie podręcznika „Zrozumieć przeszłość” Nowa Era Zakres rozszerzony
1/2
Notatka
Polska gospodarka w "złotym wieku" Geneza gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej O wzrost popytu na zboże w Europie Zachodniej spowodowane: rozwojem miast, powstaniem nowych centrów handlowych, wzrostem liczby ludności pracującej poza rolnictwem (w rzemiośle), podniesieniem stopy życiowym ludności, o Folwarki - duże, samowystarczalne gospodarstwa rolne, które nie mogły mieć więcej niż 20 łanów. Parę folwarków tworzyło klucz. Właścicielami folwarków byli szlachcice. o Zmiany polityczne - odzyskanie przez Polskę dostępu do morza. Organizacja folwarków → Prywatne dobra ziemskie były podzielone na dwie kategorie: obszary użytkowane przez chłopów w zamian za płacone daniny oraz folwark prowadzony przez szlachcica, → Uprawa zboża była najbardziej opłacalna więc właściciele folwarków wysuszali bagna, karczowali lasy, odbierali lepsze kawałki ziemi sołtysom, którzy byli "krnąbrni i nieposłuszni" w celu rozbudowy folwarku, → Wraz ze wzrostem powierzchni folwarków rozpowszechniła się pańszczyzna. Szlachta nie musiała płacić podatków i chłopom za wykonywaną pracę. Rodzaje pańszczyzny: Sprzężajna - praca na wole z pełnym wyposażeniem, Odrobkowa - odrabiano niewykonaną pracę, Wydziałowa - każdy dostał swój kawałek ziemi, który uprawiał kiedy chciał, Gwałty - pan 5 dni w roku może zwołać nagła pracę. →→ Chłopi nie mogli opuszczać wsi kiedy chcą, → Powstały monopole dworskie: - na użytkowanie młyna, na sprzedaż soli, monopol propinacyjny - wyłączne prawo produkcji i sprzedaży trunków; to gwarantowało stały dochód ● Miasta Rzeczypospolitej a) miasta w Polsce i na Litwie były niewielkie i słabo rozwinięte pod względem...
Pobierz aplikację
gospodarczym. Tylko 8 z nich liczyło więcej niż 10 tys. mieszkańców. Jedyną polską ,,metropolią" był Gdańsk - 40 tys. mieszkańców w XVI w. b) główne ośrodki handlowe: Gdańsk, Kraków, Lwów; ośrodki handlu regionalnego: Toruń, Poznań, Elbląg, Lublin, Wilno. c) małe miasta stanowiły ośrodki handlu lokalnego. Były one słabo rozwinięte pod względem gospodarczym. Dobrze rozwijały się jedynie te, które leżały nad spławnymi rzekami, np. Żółkiew, Zamość, Kazimierz Dolny. Również królewskie miasta górnicze takie jak Olkusz i Wieliczka, dobrze się rozwijały. d) przyczyny słabości miast w Rzeczypospolitej: niewiele dużych miast, ● w wielu miastach zachowano organizację cechową, co ograniczało wielkość produkcji rzemieślniczej oraz ograniczało dostęp do zawodów objętych produkcją cechową, ● stopniowo ograniczano prawa mieszczan na rzecz szlachty - II przywilej piotrkowski (1496) pozbawiał mieszczan prawa posiadania majątków ziemskich, mieszczanie nie mogli pełnić urzędów (były zastrzeżone dla szlachty), nie uczestniczyli w sprawowaniu władzy (na sejmikach i w sejmie nie byli reprezentowani), taksy wojewodzińskie, ustalane przez szlachcica, gwarantowały, że ceny na towary będą korzystne dla szlachty nie mieszczan. Szlachta nie musiała płacić cła za wwożone i wywożone towary, które pożytkowała na własny użytek. To znacznie osłabiało stan mieszczański. Handel lokalny i międzynarodowy a) handel wewnętrzny: rozwijał się na cotygodniowych targach i corocznych jarmarkach, uczestniczyli w nim okoliczni chłopi, szlachta, kupcy, jego rozwój ograniczał brak jednolitego systemu celnego. Cła pobierało państwo, władze miast, osoby prywatne (szlachta na własnych mostach i groblach pobierała myto). Pobieranie licznych opłat rzutowało wzrostem cen towarów i wydłużeniem dostarczenia towary na rynek. ● nie funkcjonował jednolity system miar i wag. Różne systemy utrudniały handel gdyż kupiec musiał opłacić osobę, która potrafiła dokonać przeliczeń i go opłacić. b) handel międzynarodowy: handlowano wieloma towarami. Z Rzeczypospolitej wywożono głównie surowce i zwierzęta, a sprowadzano towary luksusowe. do handlowano na jarmarkach, które odbywały się raz w roku (handel hurtowy) lub kilka razy roku (handel jednostkowy): w Jarosławcu i Brzegu koło Wrocławia raz w roku odbywał się olbrzymi jarmark, na którym handlowano wołami, w Gdańsku odbywał się w sierpniu jarmark dominikański, na który przybywali kupcy z całej Europy, ➤ w Poznaniu w czerwcu odbywał się jarmark świętojański, jarmarki organizowały również: Lublin, Warszawa, Jarosław, Gniezno, Toruń, Wilno, Grodno, Brześć, podczas trwania jarmarku obowiązywał ,,pokój jarmarczny" by zapewnić bezpieczeństwo. każde przestępstwo było karane z wielką surowością.
Historia /
Polska gospodarka w XVI w
felix
4 Followers
Notatki zrobione są na podstawie podręcznika „Zrozumieć przeszłość” Nowa Era Zakres rozszerzony
18
337
Społeczeństwo państwa Jagiellonów w XVI w
Notatki zrobione są na podstawie podręcznika „Zrozumieć przeszłość” Nowa Era Zakres rozszerzony.
11
87
Reformy stanisławowskie (WSiP kl 6)
Komisja Edukacji Narodowej ministerstwo oświaty Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych programy nauczania nowoczesne podręczniki reforma szkolnictwa Rada Nieustająca departamenty ministerstwa Hugo Kołłątaj pańszczyzna czynsz styl klasycystyczny obiady
19
294
notatki historia "złoty wiek jagiellonów"
notatka z historii z działu "złoty wiek jagiellonów" dla klasy 2 lo na podstawie podręcznika nowa era
35
351
Społeczeństwo państwa Jagiellonów w XVI w.
Notatka z historii rozszerzonej
29
365
Sejm Wielki
Sejm Wielki, sytuacja RP, Konstytucja 3-go maja
11
217
Średniowieczne miasto i wieś
Notatka z lekcji: Średniowieczne miasto i wieś
Polska gospodarka w "złotym wieku" Geneza gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej O wzrost popytu na zboże w Europie Zachodniej spowodowane: rozwojem miast, powstaniem nowych centrów handlowych, wzrostem liczby ludności pracującej poza rolnictwem (w rzemiośle), podniesieniem stopy życiowym ludności, o Folwarki - duże, samowystarczalne gospodarstwa rolne, które nie mogły mieć więcej niż 20 łanów. Parę folwarków tworzyło klucz. Właścicielami folwarków byli szlachcice. o Zmiany polityczne - odzyskanie przez Polskę dostępu do morza. Organizacja folwarków → Prywatne dobra ziemskie były podzielone na dwie kategorie: obszary użytkowane przez chłopów w zamian za płacone daniny oraz folwark prowadzony przez szlachcica, → Uprawa zboża była najbardziej opłacalna więc właściciele folwarków wysuszali bagna, karczowali lasy, odbierali lepsze kawałki ziemi sołtysom, którzy byli "krnąbrni i nieposłuszni" w celu rozbudowy folwarku, → Wraz ze wzrostem powierzchni folwarków rozpowszechniła się pańszczyzna. Szlachta nie musiała płacić podatków i chłopom za wykonywaną pracę. Rodzaje pańszczyzny: Sprzężajna - praca na wole z pełnym wyposażeniem, Odrobkowa - odrabiano niewykonaną pracę, Wydziałowa - każdy dostał swój kawałek ziemi, który uprawiał kiedy chciał, Gwałty - pan 5 dni w roku może zwołać nagła pracę. →→ Chłopi nie mogli opuszczać wsi kiedy chcą, → Powstały monopole dworskie: - na użytkowanie młyna, na sprzedaż soli, monopol propinacyjny - wyłączne prawo produkcji i sprzedaży trunków; to gwarantowało stały dochód ● Miasta Rzeczypospolitej a) miasta w Polsce i na Litwie były niewielkie i słabo rozwinięte pod względem...
Pobierz aplikację
Knowunity
Dziel się wiedzą
gospodarczym. Tylko 8 z nich liczyło więcej niż 10 tys. mieszkańców. Jedyną polską ,,metropolią" był Gdańsk - 40 tys. mieszkańców w XVI w. b) główne ośrodki handlowe: Gdańsk, Kraków, Lwów; ośrodki handlu regionalnego: Toruń, Poznań, Elbląg, Lublin, Wilno. c) małe miasta stanowiły ośrodki handlu lokalnego. Były one słabo rozwinięte pod względem gospodarczym. Dobrze rozwijały się jedynie te, które leżały nad spławnymi rzekami, np. Żółkiew, Zamość, Kazimierz Dolny. Również królewskie miasta górnicze takie jak Olkusz i Wieliczka, dobrze się rozwijały. d) przyczyny słabości miast w Rzeczypospolitej: niewiele dużych miast, ● w wielu miastach zachowano organizację cechową, co ograniczało wielkość produkcji rzemieślniczej oraz ograniczało dostęp do zawodów objętych produkcją cechową, ● stopniowo ograniczano prawa mieszczan na rzecz szlachty - II przywilej piotrkowski (1496) pozbawiał mieszczan prawa posiadania majątków ziemskich, mieszczanie nie mogli pełnić urzędów (były zastrzeżone dla szlachty), nie uczestniczyli w sprawowaniu władzy (na sejmikach i w sejmie nie byli reprezentowani), taksy wojewodzińskie, ustalane przez szlachcica, gwarantowały, że ceny na towary będą korzystne dla szlachty nie mieszczan. Szlachta nie musiała płacić cła za wwożone i wywożone towary, które pożytkowała na własny użytek. To znacznie osłabiało stan mieszczański. Handel lokalny i międzynarodowy a) handel wewnętrzny: rozwijał się na cotygodniowych targach i corocznych jarmarkach, uczestniczyli w nim okoliczni chłopi, szlachta, kupcy, jego rozwój ograniczał brak jednolitego systemu celnego. Cła pobierało państwo, władze miast, osoby prywatne (szlachta na własnych mostach i groblach pobierała myto). Pobieranie licznych opłat rzutowało wzrostem cen towarów i wydłużeniem dostarczenia towary na rynek. ● nie funkcjonował jednolity system miar i wag. Różne systemy utrudniały handel gdyż kupiec musiał opłacić osobę, która potrafiła dokonać przeliczeń i go opłacić. b) handel międzynarodowy: handlowano wieloma towarami. Z Rzeczypospolitej wywożono głównie surowce i zwierzęta, a sprowadzano towary luksusowe. do handlowano na jarmarkach, które odbywały się raz w roku (handel hurtowy) lub kilka razy roku (handel jednostkowy): w Jarosławcu i Brzegu koło Wrocławia raz w roku odbywał się olbrzymi jarmark, na którym handlowano wołami, w Gdańsku odbywał się w sierpniu jarmark dominikański, na który przybywali kupcy z całej Europy, ➤ w Poznaniu w czerwcu odbywał się jarmark świętojański, jarmarki organizowały również: Lublin, Warszawa, Jarosław, Gniezno, Toruń, Wilno, Grodno, Brześć, podczas trwania jarmarku obowiązywał ,,pokój jarmarczny" by zapewnić bezpieczeństwo. każde przestępstwo było karane z wielką surowością.