Alternatywny zapis:

przełomie er znajdowała się pod wpływem Imperium Rzymskiego. Świadczą o tym importowane z Rzymu przedmioty, mają one walor towarów luksusowych. Na upowszechnienie towarów rzymskich wpływał szlak bursztynowy, wiódł on aż do ujścia Wisły. Przez wędrówkę ludów, która doprowadziła do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, zmieniła się sytuacja na ziemiach polskich. W V wieku terytoria opuścili dotychczasowi mieszkańcy i napłynęli Słowianie. Podstawę organizacji Słowian stanowił ród, obejmujący spokrewnione ze sobą rodziny. Z biegiem czasu rody tworzyły większe wspólnoty czyli plemiona. W IX wieku na ziemiach polskich zaczęły się kształtować zalążki państw plemiennych. Największe znaczenie odegrało plemię Polan. Polska za pierwszych Piastów | [Nazwisko autora] 5.2 Początki państwa polskiego Z słowiańskich plemion najważniejszą rolę odgrywali Polanie. Swoją potęgę budował ród Piastów, który zajął całe terytorium zamieszkiwane przez Polan. Budowali oni nowe grody jak również przebudowywali starsze, więc ekspansja miała charakter wojenny i pokojowy. Początki Piastów nie są dobrze znane, dopiero w kronice Galla Anonima zostały opisane ich dzieje. Pierwsi władcy z rodu Piastów: Siemowit → Lestek → Siemomysł → Mieszko I Po podbiciu całego państwa Polan, Piastowie zajęli Wielkopolskę i Kujawy, potem Pomorze wschodnie. Były to kluczowe punkty umożliwiające kontrolę szlaków handlowych, które zapewniały Piastom zyski. Następnym celem było Pomorze Zachodnie, gdzie natknęli się na Związek Wielecki- grupa plemion Słowian połabskich. Mieszko I poniósł tam klęskę z Wieletami, a w trakcie walk życie stracił jego brat. Trudności na Pomorzu Zachodnim spowodowały, że Mieszko I musiał szukać sojusznika, znalazł go na południu- Czechy. Drugim sojusznikiem był Otton I, zainteresowany ekspansją ujścia Odry. Znakiem sojuszu Mieszka z Czechami było jego małżeństwo z Dobrawą, córką księcia czeskiego. Spowodowało to zmianę wiarę władcy. W 966r. książę Mieszko I został ochrzczony wraz ze swoimi najbliższymi. Gdy Wieleci zaatakowali państwo Polan, Mieszko dostał zbrojne posiłki od władcy Czech i odparł napastników. W Polsce założono biskupstwo misyjne z siedzibą w Poznaniu, zapewniło to Kościołowi na ziemiach polskich niezależność. Pierwszym biskupem został Jordan. Kiedy zmarł jego zastępca został biskup Unger, początkowo biskupstwa obejmowali duchowni sprowadzeni z zagranicy. Sojusz z Czechami nie zakończył bitew o ujście nad Odrą. Doszło do walki między margrabią niemieckim Hodonem pod Cedynią, gdzie wygrały wojska polskie. Po śmierci Dobrawy, Mieszko I poślubił Odę, córkę margrabiego. Wtedy dotychczas dobre relacje z Czechami uległy pogorszeniu. Pod koniec swojego panowania książę Polski zajął Śląsk, który należał do Czech. Przyjęcie przez Polskę chrztu związało ją z Europą i cesarstwem rzymskim. Chrystianizacja Polski była procesem długotrwałym. Początkowo chrześcijaństwo przyjęli tylko przedstawiciele dworu, czyli zaledwie garstka osób. Wraz z chrześcijaństwem zawitała na terenach polski znajomość pisma i łaciny. Rozwinęło się również budownictwo sakralne, zaczęto stosować trwalszy kamień. Roczniki- spisane dzieje historyczne, ważne wydarzenia Polska za pierwszych Piastów | [Nazwisko autora] 5.3 Panowanie Bolesława Chrobrego Po śmierci Mieszka I, jego najstarszy syn Bolesław wygnał jego macochę i braci, po czym objął rządy. Nadano mu przydomek Chrobry, czyli dzielny i waleczny. Bolesław utrzymywał pokojowe stosunki z cesarstwem i pomógł Ottonowi III w walce z Słowianami połabskimi. Natomiast był wrogo nastawiony do Czech, z którymi prowadził spór o Kraków. Z tego powodu przyjął na dwór biskupa z Czech Wojciecha Sławnikowica, który został wygnany z kraju. Duchowny chciał podjąć działalność misyjną na terenach pogańskich, dlatego Bolesław wyprawił go do Prus. Misja zakończyła się niepowodzeniem, Wojciech poniósł męczeńską śmierć z rąk pogan. Bolesław wykupił ciało od pogan i sprowadził je do Gniezna. Wojciecha uznano za świętego męczennika, a w 1000r. sam cesarz odbył pielgrzymkę do jego grobu. Wydarzenie to stało się sukcesem Bolesława Chrobrego, gdyż cesarz rzadko podróżował poza granice swojego państwa. Wizyta cesarza w Gnieźnie została nazwana zjazdem gnieźnieńskim. Otton III został przyjęty z największymi honorami. Ogłosił on powstanie polskiego arcybiskupstwa, którego stolica była w Gnieźnie. Pierwszym arcybiskupem został brat męczennika Radzim Gaudenty. Na koniec zjazdu Bolesław podarował Ottonowi relikwia św. Wojciecha. Według kroniki Galla Anonima Otton miał również nadać Bolesławowi godność współpracownika cesarstwa. Na znak tego cesarz włożył na głowę księcia diadem, obdarował go również kopią włóczni św. Maurycego, jednego z insygniów cesarskich. Po śmierci Ottona III następcą został Henryk II, któremu Bolesław złożył hołd i przysięgę wierności. Jednak ich stosunki uległy znacznemu pogorszeniu, kiedy Bolesław objął tron w Pradze. Nagły wzrost znaczenia Chrobrego i nieuznawanie przez niego zwierzchności Henryka II nad Czechami, doprowadziły do wojen polsko-niemieckich. Wojny polsko niemieckie toczyły się w latach 1004-1018. Na początku Henryk II doprowadził do usunięcia Bolesława z Czech i doprowadził wojska aż pod Poznań, więc Bolesław został zmuszony zawrzeć pokój, oddał cesarstwu Milsko i Łużyce oraz Czechy. Chrobry nie mógł pogodzić się z porażką, więc dwa lata później wojnę wznowiono, odzyskał Milsko i Łużyce. W zawartym w 1013r. pokoju Henryk II oficjalnie przyznał Polakom te ziemie w zamian za uznanie swojego zwierzchnictwa. Nieporozumienia nie ustały i dwa lata później Henryk II wyruszył na Polskę. Zakończyła się ona jednak odwrotem. Kolejna wyprawa cesarska w 1017r. utknęła na linii Odry bo nie mogła zdobyć grotu grodu w Niemczy. Obie strony doszły do wniosku, że konfliktu nie da się zakończyć zbrojnie więc podpisały pokój w 1018r. w Budziszynie, Bolesław dostał Milsko i Łużyce, które były niezależne od cesarza. Następnie Bolesław zajął się sprawami na Rusi, gdzie popierał Świętopełka przeciwko jego bratu Jarosławowi Mądremu. Aby wywalczyć tron dla Świętopełka wyprawił się na Kijów, który zdobył, a wracając zajął pograniczne Grody Czerwińskie. Sukces Bolesława był jednak nietrwały bo niedługo potem świętopełk został wygnany i rządu znowu objął Jarosław Mądry. W 1025r. Bolesław Chrobry został koronowany na pierwszego króla Polski. Jako król rządził kilka miesięcy. Drużyna (siły Piastów)- wojownicy będący stale do dyspozycji księcia, utrzymywani przez niego i dobrze uzbrojeni. Również mężczyźni na wezwanie książęce byli zobowiązani do udziału w wyprawie wojennej i obrony państwa. Gdy książę nie toczył wojny, wraz z drużyną objeżdżał kraj, dlatego daniny od ludności i zapasy żywności gromadzono w grodach, których sieć stanowiła podstawowe oparcie dla władzy książęcej. Podczas swoich podróży władca rozsądzał spory. Jako monarcha był jednocześnie władcą, prawodawcą i sędzią. Dlatego państwo Bolesława określamy mianem monarchii patrymonialnej. Dużym wsparciem dla władcy również był Kościół. Bolesław Śmiały 1058 - 1079 król Polski od 1076 Mieszko I 962 - 992 Bolestwa Chrobry 992 - 1025 król Polski od 1025 Mieszko II 1025 - 1034 król Polski od 1025 Polska za pierwszych Piastów | [Nazwisko autora] Kazimierz Odnowiciel 1034-1054 Zbigniew ok. 1070 - ok. 1114 Władysław Herman 1049 -1102 Bolesław Krzywousty 1102 - 1138 Polska za pierwszych Piastów | [Nazwisko autora] 5.4 Kryzys Monarchii Piastów Polityka prowadzona przez Bolesława spowodowała, że Polska była otoczono wrogo nastawionymi sąsiadami. Następca Bolesława Chrobrego- Mieszko II został również koronowany w 1025r. Nowy władca zaatakował na obszary Niemiec. Odnosił nawet sukcesy, kiedy do walk dołączył się władca czeski. Jednak nie starczyło mu sił kiedy jego kraj zaatakował również Jarosław Mądry. Doprowadziło to do utraty przez Polskę Łużyc, Grodów Czerwińskich oraz Moraw. Na dodatek uaktywnili się wrogowie wewnątrz kraju- Bezprym, przyrodni brat króla. Bezprym przejął rządy, a Mieszko II uciekł do Czech. Został tam uwięziony przez władcę Czech. Krótkie panowanie Bezpryma miało straszne skutki. Odesłał on insygnia koronacyjne cesarzowi, rezygnując z tytułu królewskiego. Wszczął on również represje wobec przeciwników politycznych. Dlatego został zamordowany przez własnego dworzanina. Do kraju powrócił wówczas Mieszko II, który odzyskał władzę, ale nie odzyskał już dawnej pozycji międzynarodowej. Cesarska zgoda na ponowne objęcie rządów kosztowała go zrzeszenie się tytułu króla. Z czasem łupy wojenne przestały pokrywać koszty państwa, więc głównym źródłem pieniędzy stały się coraz większe daniny nakładane na chłopów. Możni zaczęli się czuć pozbawieni jakiegokolwiek znaczenia, gdyż władca nie tolerował jakichkolwiek sprzeciwów. Niezadowoleni również byli członkowie dynastii, którzy utracili możliwość objęcia tronu. W momencie śmierci Mieszka II, jego państwo było osłabione. Zaczęły się walki o tron. Spadkobierca Kazimierz musiał uciekać z kraju, aby ratować swoje życie. W Polsce wybuchło powstanie ludowe, wywołane przez chłopów. Gniew skierowali przeciwko możnym i duchowieństwu. Na znajdujący się w stanie rozpadu kraj w 1038r. najechał czeski książę Brzetysław. Zdobył on Wielkopolskę, uprowadził w niewolę część ludności grodów. Wywieźli relikwie św. Wojciecha. W ten sposób jedyną niezależną częścią zostało Mazowsze rządzone przez Miecława. Rozpad Polski zaniepoił sąsiadów, dlatego wygnany książę Kazimierz dostał pomoc cesarza, który przydzielił mu silne wojska. Na ich czele Kazimierz w 1040r. powrócił do kraju. Siedzibą Kazimierza ustawiono Kraków, ponieważ Wielkopolska została zniszczona przez Czechów. Pojął siostrę Jarosława Mądrego za żonę. Państwo zostało odbudowane, lecz nie były to granice za czasów Bolesława Chrobrego. Drużyna książęca została zlikwidowana. Na znaczeniu zyskali wojowie, którzy w zamian za służbę zbrojną władcy otrzymywali od niego ziemię. Odtworzono też organizacje kościelną, niezbędną do funkcjonowania monarchii. Wznoszono nowe grody, jednak były one mniejsze od tych zniszczonych podczas najazdów. Ze względu na zasługi Kazimierz dostał przydomek Odnowiciela. Polska za pierwszych Piastów | [Nazwisko autora] 5.5 Od Bolesława Śmiałego do Bolesława Krzywoustego Po śmierci Kazimierza Odnowiciela tron książęcy objął jego syn Bolesław. Nowy władca zyskał dwa przydomki-szczodry i śmiały. Młodszemu bratu Władysławowi Hermanowi, wydzielił osobną dzielnicę na Mazowszy ze stolicą w Płocku. Bolesław zrezygnował z obiegania o przechylność cesarza. Interweniował w wewnętrze sprawy na Rusi i Węgrzech. Ważne dla Bolesława Śmiałego były sprawę międzynarodowe. Najważniejszą z nich był dzielący Europę spór o inwestyturę pomiędzy papieżem Grzegorzem VII a cesarzem Henrykiem IV. Był cennym sojusznikiem Grzegorza VII, ponieważ zapewniał wsparcie Węgier i Rusi. Papież za to zgodził się na przywrócenie arcybiskupstwa w Gnieźnie i biskupstwa w Poznaniu. Bolesław Śmiały był koronowany w 1076r., polska stała się znowu w pełni niezależna od cesarstwa. Jednak później doszło do konfliktu wewnętrznego między Bolesławem Śmiałym, a biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa. Możni bali się, że królewska godność Bolesława doprowadzi do ograniczenia ich wpływów. Stanisław został uznany za winnego zdrady i skazany na poćwiartowanie. Ten ruch wywołał bunt i król został wygnany Według Kroniki Galla Anonima biskup zmarł bo chciał odwieść króla od stosowania okrutnych kar. Po jego wygnaniu władcą Polski został Władysław Herman. Porzucił on sojusz z papiestwem i wybrał pojednanie z cesarstwem i Czechami. Rządy Hermana były zależne od możnych, którzy wygnali poprzedniego władcę a jego wnieśli do władzy. U boku Władysława wysunął się palatyn Sieciech, który uzależnił od siebie słabego władcę. Możni chcieli się pozbyć Sieciecha, zarzucali mu, że po śmierci Władysława Hermana chce objąć tron i pozbyć się Zbigniewa i Bolesława- synów władcy. W ten sposób skłonili synów do buntu. W efekcie Polskę podzielono na trzy dzielnice, a Sieciech został wygnany. Wkrótce Władysław zmarł. Śmierć Władysława zmieniła sytuacje, podzielono Polskę na dwie dzielnicę, które były niezależne względem siebie. Dwaj bracia zwrócili się przeciwko sobie. Zbigniew zawarł sojusz z Czechami i Pomorzanami, a Bolesław popadł z nimi w konflikty. W końcu Bolesław oskarżył brata o założenie tajnych porozumiem z Czechami i Pomorzanami przeciwko niemu. Uzyskał pomoc od władców Rusi i Węgier i zaatakował terytorium Zbigniewa. Odniósł sukces, został księciem zwierzchnim całych ziem polskich. Rok później tak zmalało znaczenie Zbigniewa, że Bolesław wygnał brata z kraju. Zbigniew jednak się nie poddał i udał się do Czech, a następnie do Niemczech o pomoc. Na Polskę ruszyła wyprawa niemiecka. Sławę zyskała obrona Głogowa, a ekspedycja nie osiągnęła swojego celu. Zbigniew wrócił do kraju, lecz później został oskarżony o spiskowanie i został uwięziony i oślepiony. Takie posunięcie skutkowało społecznym niezadowoleniem, dlatego biskupi obłożyli Bolesława klątwą. Bolesław poprzez swoje postępki dostał przydomek Krzywousty, czyli człowiek łamiący obietnice. Bolesław unormował sytuacje z Czechami i również podbił Pomorze, te tereny zostały objęte akcją chrystianizacją. Sukcesy na Pomorzu zaniepokoiły Niemców, którzy planowali ekspansje na tych terenach. Bolesław, aby uniknąć zagrożenia złożył hołd w Merseburgu w 1135r. z Pomorza. Polska za pierwszych Piastów | [Nazwisko autora] 5.6 Testament Bolesława Krzywoustego Bolesław Krzywousty doczekał się 5 dzieci, więc musiał rozważyć problem następstwa tronu po sobie. Statut sukcesyjny, czyli regulujący kwestie następstwa tronu został opublikowany ok. 1116/17r. Wprowadzono wówczas zasadę senioratu. Zgodnie z nią zwierzchnictwo w kraju miał sprawować senior, czyli najstarszy w danym momencie przedstawiciel dynastii. W momencie śmierci Bolesława Krzywoustego weszły w życie postanowienia testamentu Krzywoustego. Odtąd siedzibą seniora miał być Kraków, senior miał obowiązek oddać w zarząd młodszych członków dynastii dzielnice kraju. Młodsi Piastowie, juniorzy nie sprawowali w nich jednak samodzielnej władzy, byli namiestnikami seniora który miał pozycję princepsa. W pryncypacie należała do niego władza zwierzchnia w całym państwie. Mianował też wojewodę, któremu podlegali urzędnicy w dzielnicach młodszych książąt. Pierwszym seniorem i princepsem został Władysław II- później zwany Wygnańcem. Bolesławowi Kędzierzawemu dał Mazowsze, a Mieszkowi Staremu Wielkopolskę. Najmłodszym nie dano dzielnic. Matka synów otrzymała grody w centrum kraju. Od początków rządów Władysława II istniał konflikt między nim a macochą i braćmi. Z pomocą Niemczech i Czech odniósł zbrojne zwycięstwo i pokonanych zamierzał wygnać z kraju. Jednak napotkał opór możnych, na czele z wojewodą Piotrem Włostowicem. Władysław II uznał ich za zdrajców, a wojewoda został oślepiony i uwięziony. Czyn ten okrył księcia hańbą, zwolennicy zaczęli go opuszczać. Władysław uciekł z kraju na dwór niemiecki. Kolejnym seniorem został Bolesław Kędzierzawy, który uspokoił sytuację. Ponadto swój urząd odzyskał Piotr Włostowic. Cesarz Fryderyk Barbossa przybył do Polski, do którego zwrócił się o pomoc Władysław II. Nie odzyskał on rządów, ale Bolesław Kędzierzawy zgodził się na przyjęcie synów Władysława do Polski. Po śmierci Bolesława princepsem został Mieszko Stary. Opierał on się na możnych ze swojej dzielnicy- Wielkopolski, lecz możni z Krakowa nie zaakceptowali jego działań. Doprowadzili do jego wygnania. Na jego miejsce osadzony został Kazimierz Sprawiedliwy, było to obalenie zasady senioratu, ponieważ istnieli starsi synowie z dynastii. Odtąd o tytuł princepsa piastowscy książęta rywalizowali bez względu na wiek. Po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego podziały między dzielnicami uległy pogłębieniu i zaczęły się utrwalać. Piastowie przestali być książętami Polski, ponieważ stali się dzielnicowymi. Rozgorzały wojny między dzielnicami, a Polska traciła na znaczeniu, utraciła Pomorze. Jednak rozdrobnienie dzielnicowe sprzyjało przemianom politycznym i społecznym. Każdy książę miał własnego wojewodę i urzędników. Jednocześnie władca był zależny od poparcia możnych. Książęta więc nadawali posiadłości ziemskie Kościołowi oraz możnym. Obdarzali ich również immunitetem, czyli zwolnieniem spod władzy sądowniczej księcia. W Polsce powstało rycerstwo, członkowie tej warstwy niezależnie od posiadania majątku, podlegali bezpośrednio księciu. Nie było zatem w Polsce skomplikowanej struktury lennej.