Początek powstania i Uniwersał połaniecki

Przebieg powstania kościuszkowskiego rozpoczął się od zwycięstwa Polaków w bitwie pod Racławicami 4 kwietnia 1794 roku. Szczególną odwagą wykazał się wówczas chłop Wojciech Bartos, który w decydującym momencie zgasił lont armaty wroga, ratując nacierających kosynierów.

Aby zachęcić chłopów do walki, Tadeusz Kościuszko wydał Uniwersał połaniecki. Był to dokument gwarantujący wolność osobistą i zwolnienie z pańszczyzny tym mieszkańcom wsi, którzy wstąpią do wojska powstańczego.

Definition: Uniwersał połaniecki - dokument wydany przez Tadeusza Kościuszkę w obozie wojskowym pod Połańcem, mający na celu zachęcenie chłopów do udziału w powstaniu poprzez obietnicę poprawy ich sytuacji społecznej.

Mimo tych obietnic, masowy udział chłopów w powstaniu nie nastąpił z powodu trudności w rozpowszechnianiu informacji, oporu szlachty oraz braku uzbrojenia i czasu na szkolenie.

Kościuszko, inspirowany ideami rewolucji francuskiej, przyjął hasło powstania: "Wolność, całość, niepodległość", nawiązujące do francuskiego "Wolność, równość, braterstwo".

Example: Kosynierzy, czyli chłopi uzbrojeni w kosy, stali się symbolem powstania kościuszkowskiego i walki o niepodległość.

Przebieg i upadek powstania kościuszkowskiego

Najważniejsze bitwy powstania kościuszkowskiego rozpoczęły się od zwycięstwa pod Racławicami, które podniosło morale powstańców. W Wilnie i Warszawie ludność wraz z polskimi żołnierzami pokonała stacjonujące tam oddziały rosyjskie.

Do walki z powstańcami przystąpiły Prusy, a armie pruska i rosyjska przez dwa miesiące oblegały Warszawę. Prusy musiały się wycofać z powodu wybuchu antypruskiego powstania w Wielkopolsce, wspieranego przez wojska generała Jana Henryka Dąbrowskiego.

Jednak Prusy i Rosja wysłały nowe siły do walki z Polakami. Przebieg powstania kościuszkowskiego zakończył się klęską w bitwie pod Maciejowicami 10 października 1794 roku, gdzie ranny Kościuszko dostał się do niewoli.

Highlight: Bitwa pod Maciejowicami była punktem zwrotnym powstania, po którym nastąpił jego upadek.

W listopadzie 1794 roku zaborcy zajęli Warszawę, co doprowadziło do upadku powstania. Tragicznym epilogiem była Rzeź Pragi, podczas której zamordowano dziesiątki tysięcy mieszkańców prawobrzeżnej dzielnicy Warszawy.

Vocabulary: Rzeź Pragi - pogrom ludności prawobrzeżnej dzielnicy Warszawy, dokonany przez wojska rosyjskie po upadku powstania kościuszkowskiego.