Dyktatura Cromwella i powrót Stuartów

Po zwycięstwie parlamentu w wojnie domowej, Oliver Cromwell umocnił swoją pozycję, doprowadzając do egzekucji króla Karola I w styczniu 1649 roku i ustanowienia republiki w Anglii. Dyktatura Cromwella, trwająca od 1653 do 1658 roku, charakteryzowała się silną centralizacją władzy i ekspansją terytorialną.

Cromwell podjął agresywne działania militarne, zajmując Irlandię (1649) i Szkocję (1650). W 1651 roku parlament przyjął Akt Nawigacyjny, który miał na celu wzmocnienie angielskiej pozycji w handlu morskim. W 1653 roku Cromwell rozwiązał Parlament Kadłubowy i ogłosił się lordem protektorem, co de facto oznaczało ustanowienie dyktatury.

Definition: Akt Nawigacyjny - ustawa ograniczająca import towarów do Anglii tylko do statków angielskich lub krajów pochodzenia produktów, mająca na celu wzmocnienie angielskiej pozycji w handlu morskim.

Po śmierci Cromwella w 1658 roku, jego syn Richard nie zdołał utrzymać władzy. W 1660 roku na tron powrócił Karol II Stuart, syn straconego Karola I. Jego rządy, a następnie krótkie panowanie jego brata Jakuba II (1685-1688), charakteryzowały się próbami przywrócenia absolutyzmu i katolicyzmu, co doprowadziło do kolejnego kryzysu politycznego.

Highlight: W angielskim parlamencie doszło do podziału na wigów (zwolenników supremacji parlamentu) i torysów (zwolenników silnej władzy królewskiej).

Przyczyny i początek rewolucji angielskiej

Przyczyny rewolucji angielskiej były wieloaspektowe i głęboko zakorzenione w strukturze społecznej, gospodarczej i politycznej XVII-wiecznej Anglii. Społecznie, pojawienie się nowej szlachty (gentry) i bogatego mieszczaństwa, które wzbogaciły się na handlu kolonialnym i rozwoju przemysłu, stworzyło nową grupę dążącą do większego wpływu politycznego.

Gospodarczo, istniało dążenie do likwidacji wielkich majątków arystokracji i zniesienia ograniczeń hamujących rozwój przemysłu. Religijnie, purytanie domagali się dalszej reformy Kościoła anglikańskiego, dążąc do usunięcia pozostałości katolicyzmu. Politycznie, narastał konflikt między dynastią Stuartów a parlamentem, szczególnie w kwestii zwoływania obrad i nakładania podatków.

Highlight: Rewolucja angielska rozpoczęła się w 1640 roku, gdy parlament uchwalił prawo, że tylko za jego zgodą może być rozwiązany.

Wojna domowa w Anglii wybuchła w 1642 roku, dzieląc kraj na zwolenników monarchy (arystokracja, duchowni anglikańscy, katolicy) i parlamentu (gentry, mieszczanie, chłopi). Początkowo przewagę miały siły królewskie, jednak sytuacja zmieniła się po reformie wojsk parlamentu przeprowadzonej przez Olivera Cromwella.

Vocabulary: Gentry - nowa szlachta angielska, która wzbogaciła się na handlu i przemyśle, dążąca do większego wpływu politycznego.

Example: Przykładem reformy wojskowej Cromwella było utworzenie Armii Nowego Wzoru, która odniosła kluczowe zwycięstwo w bitwie pod Naseby w 1645 roku.