Rzeczpospolita w okresie kryzysu – czasy saskie (WSiP kl 6)

Alternatywny zapis:

opuszczenia kraju i przez kilkanaście lat przebywał za granicą. Rzeczpospolita zależna od Rosji August II chciał wzmocnić swoją władzę w Polsce. Szlachta broniła swoich przywilejów. Król i szlachta pod presją wojsk rosyjskich (które wkroczyły na teren Rzeczypospolitej) zostali zmuszeni do zawarcia ugody. Ugodę zawarto w 1717 r. podczas tzw. Sejmu Niemego. Nazwano go tak, ponieważ głosu udzielono tylko marszałkowi i odczytującym postanowienia posłom, by nikt nie mógł zerwać sejmu poprzez liberum veto. Sejm Niemy wprowadził podatki na zawodową armię Rzeczypospolitej. Armia miała się składać maksymalnie 24 tys. żołnierzy. Pieniądze zebrano na 12 tys. Państwa sąsiednie miały armie po kilkaset tysięcy żołnierzy. Wojna północna i Sejm Niemy rozpoczęły okres uzależnienia Rzeczypospolitej od Rosji. Trwał on aż do końca XVIII w. Wojna o tron Traktat trzech czarnych orłów - sojusz Austrii, Prus i Rosji zawarty w 1732 r. Mocarstwa zobowiązywały się popierać w czasie elekcji wspólnego kandydata (Augusta III z dynastii Wettinów) i w razie potrzeby interweniować zbrojnie. Większość szlachty ponownie wybrała na króla Stanisława Leszczyńskiego (1733 r.). Mniejsza część opowiedziała się za synem zmarłego władcy, Augustem III. Rozpoczęła się trwająca prawie 2 lata wojna domowa. Po stronie Leszczyńskiego była Hiszpania i Francja (która chciała osłabienia władzy Habsburgów). Augusta III poparły m.in. Austria i Rosja. Powiedzenia: „Od Sasa do Lasa" używamy w sytuacji, gdy mamy do czynienia z zupełnie różnymi zjawiskami bądź rzeczami, skrajnymi poglądami. Wojna zakończyła się: - zwycięstwem Augusta III, - powtórnym wygnaniem Leszczyńskiego. Anarchia czasów saskich anarchia - stan niepewności i chaosu spowodowany bezsilnością organów władzy; inaczej bezrząd, samowola. W czasach panowania Augusta III: - pogłębiała się anarchia (pod hasłem obrony złotej wolności), - zrywano sejmy (na 14 sejmów, 1 doszedł do skutku), - osłabła władza króla i sejmu, - wzrosło znaczenie magnatów, - magnaci opłacani przez obce mocarstwa bronili ich interesów a nie Rzeczypospolitej, - szlacheccy właściciele nakładali na chłopów coraz większy wymiar pańszczyzny i innych świadczeń (przez straty ludności w wojnie północnej), - podupadły miasta, - zaczęła zanikać tolerancja religijna (katolicy występowali przeciwko protestantom i ludności prawosławnej i żydom. (Prusy i Rosja - pod pretekstem obrony praw protestantów i prawosławnych – zyskały okazję do jeszcze większej ingerencji w sprawy polskie.) August III Sas był otyły. Ze względu na wystawny tryb życia króla mówiono: „Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”. Osiągnięcia pierwszej połowy XVIII wieku i próby reform W połowie XVIII w. ukazały się ważne pisma polityczne nawołujące do gruntownych reform: przypisywany Stanisławowi Leszczyńskiemu Głos wolny wolność ubezpieczający oraz traktat O skutecznym rad sposobie autorstwa księdza Stanisława Konarskiego. Konarski był założycielem nowoczesnej szkoły dla młodzieży szlacheckiej - Collegium Nobilium. Stanisław Leszczyński, Głos wolny wolność ubezpieczający - obdarzenie chłopów wolnością osobistą, - likwidacja pańszczyzny, - wspieranie rozwoju gospodarczego miast, - zwiększenie liczebności armii do 100 tys. żołnierzy - utrzymanie wolnej elekcji i liberum veto (ale ograniczenie jego stosowania). Stanisław Konarski, O skutecznym rad sposobie - zniesienie liberum veto, - wprowadzenie zasady głosowania większością, - uruchomienie manufaktur w całym państwie, - uzdrowienie systemu finansowego, - konieczność lepszego kształcenia młodzieży. Kultura: - drukowano pierwsze czasopisma naukowe wyrażające oświeceniowe idee, - artyści z Saksonii i Europy Zachodniej pozostawili po sobie dzieła sztuki, - inwestowano w budownictwo - rozwijały się miasta magnackie, - z inicjatywy Augusta III wzniesiono nową rezydencję królewską – Pałac Saski, - w Ogrodzie Saskim stanął pierwszy stały teatr operowy, w Warszawie powstała pierwsza biblioteka publiczna (Biblioteka Załuskich). Pałac Saski został zniszczony pod koniec II wojny światowej. W ocalałym fragmencie pałacu znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza. MZ Learning Notatka powstała na podstawie podręcznika „Historia 6” WSiP, 2019.