Alternatywny zapis:

mineralnych zdobywanie koloni by to procesem zoorganizowanym nowo powstała osada była niezależna od metropoli WIELKA GRECJA Italia & Sycylia skutek kolonizayı: wzbogacenie świata greckiego, stykanie się ludzi z osiągnięciami Greków CYRENA- miasto w północnej Afryce Atenska demokracja pierwotny ustroj archontowie 9 urzędników wywodzących się x noybardziej wpływowych mądów obradowall na wzgórzu poświęconemu Bogu Arsenowi nazwall ją RADĄ AREOPAGU 621 rp.n.e DRAKON ze względu na narastające konflikty, jego zadaniem było uporządkowanie praw → drakońskie prawa (znane jako surowe) 594 rp.n.e SOLON - 11 próba rozejmu Aten, podzielit obywateli na klasy majątkowe tylko obywatele o najwyższych dochodach, sprawowall urzędy 516 r-510 rp.n.e PiZYSTRAT - rozpoczął okres tyranii w Atenach, wybudowano podczas jego panowania np. świątynie Zeusa Olimpijskiego poczatki demokracji KLEJSTENES 508 r. p. n.e dał początek ateńskiej demokrayı : podzielit kroy na 10 fyl NOWE RZĄDY RADA PECIUSET- mógt w nie zasiąść każdy obywatel losowanie 500 osób coroczne przygotowanie obrad ekleyi w tym także ustaww, które były dyskutowane przegłosowywane przez eklezję ɔ zajmowała się bieżącymi sprawami państwa STRATEDZY - 10 corocznie wybieranych obywatel, z których każdy reprezentował jedną, fylę głosowanie dowodzılı ateńska, armia, oraz flotą, unąd ten można było sprawować kilkukrotnie Perykles- wybitny polityk, strateg, który sprawowat unąd przez 15 lat ZGROMADZENIE LUDOWE (eklezja) - każdy obywatel, który skończył 20 r. żyua i stawn się w wyznaczonym dniu na wzgórzu Phyks miato to na celu zacieśnięcie współpracy Ateńczyków, a państwo mato stać się bardziej spójne ok. 40 razy w roku omawiano na nich wszystkie noyważniejsze decyzje polis ARCHONCI 3 na posiedzeniu każdy obywatel mógł zabrać gros SĄD LUDOWY (helioya) - 6 tys. sędziów wybieranych losowo corocznie spośród obywateli, którzy ukończyl 30 rok żyua rozstrzyganie spraw publicznych i prywatnych (oprócz morderstw) po reformach 10 archontów petnito funkge kapłańskie J AREOPAG rada starszych, do który trafial archona, ich funkyo, były sądy w sprawie zabójstw oraz dbanie o tradyye & obyczaje ostracyzm nowa procedura umożliwiająca obywatelom ocenienie swoich przywódców obywatele wpisywall na ostrakonach imię polityka, który Ich zdaniem powinnien opuśuć Ateny na 10 lat diety drobne wynagrodzenia za każdy dzień pełnienia funky państwowej sukces demokragi dlatego, że większość urzędów obsadzano losowo na określony clas 1 TEZEUS2- mit mekomo zjednoczyt ateńska, polisi miał stworzyć demokrage Starozytna Sparta IX wp.n.e połączenie pięciu wsi nad rzeką Eurotas powstanie Sparty (Lacedemon) przyłączyl Lakonię, Mesenię i zawarli sojusze z poleis Półwyspu Peloponeskiego V-N w p.n.e- szczyt znaczenia po pokonaniu Aten na 30 lat noypotężniejsza polis grecka ustroj Sparty oligarchia LIKURG postać na wpót mityczna, która otrzymała od wyroczni delfickie Wielka, Rhetrę, czyli zbiór praww, w elementy ustroju Sparty APELLA zgromadzenie ludowe, uczestniczyli w nim wszyscy spartiau decydowało o najważniejszych dla państwa sprawach mogli jedynie przyjąć mo odrzucić projekty ustaww okrzykami DWAJ KRÓLOWIE z rodów Agadiów i Eury pontydów podczas pokoju pečnill funkya noywyższych kapłanów oraz sędziów podczas wojny dowodzılı armia, GERUZJA rada starców 28 mężczyzn po 60 wybierani przez apellę - · przygotowywała obrady zgromadzenia wydawała wyroki w najważniejszych sprawach sądowych EFOROWIE byto ich pięciu, wybierani na roczną kadengę przez apellę zoymowall się bieżącymi sprawami państwa, nadzorowall wszystkich mieszkańców, w tym królów spoleczenstwo Sparty spartiaci petnoprowwni obywatele mogli uczestniczyć w apelli musieu być urodzeni z obojga rodziców, będącymi obywatelam, odebrania spartańskiego wychowania posiadanie odpowiednio dużego majątku mówili, że są, jednakowi, jednakże równość ich była pozorna wychowanie - syssitie- spartańskie uczty główny obowiązek - służba wojskowa agoge - obowiązkowy system państwowego wychowania podlegały jej również dziewczyny cel: wykształcenie obywateli gotowych podporządkować się ojczyźnię, zdyscyplinowanych 7 letni syn spędzał dzień w grupach, na zabawach i ćwiczemach 12 latek opuszczał dom rodziny & przenosił się do koszar 20-let ni zostawał wojownikiem 30- letni 20stawat petnoprouhym obywatelom periokowie wolni mieszkańcy Sparty nie mogli petnić wysokich urzędów nie brau udziału w podejmowaniu decyzji uprawiau należące do nich ziemię mogli zoymować się handlem & Remiosłem na wezwanie mogli brać udział w wojnach spisano najważniejsze heloci noyliczniejsi pozbawien praw uprawiau ziemie spartiotów - nie mogli decydować o swoim losie mieli spegolny, poniżający strój he lot obicie raz do roku spartiau mogli wymienać raty wygrani, polegli otaczano czcią i szacunkiem przegrani hańbieni uzhan 3 za tchórzy musieu nosić speyalny strój pozbouwiano ich prow na pewien CLAS Wojny imperium perskie pod koniec Il tysiąclecia p.n.e na tereny dzisiejszego Iranu napłynęły Persowie & Medowie w połowie vi w p.n.e Persowie pod wodzami CYRUSA WIELKIEGO zoyell całą Azję Mmejszą, wraz z greckimi miastami leżącymi na wybneżach Mona utworzyli największe imperium które podzieli na 20 satrapi, na których czele stall namiestnicy króla- satrapowie grecko-perskie FAZY BITWY ɔ następcy Cyrusa- Dariusz, Kserkses nie zmuszall poolbitych ludów do przyjmowania perskich obyczajów, oczekiwall jedynie lojalność i płacenia danın -> imperium mogło przetrwać PERSEPOLIS- stolica, ruiny apadany - sala audiencyjna zalety rozlegTego imperium- handel i bezpieczeństwo Bitwa pod maratonem 12 września 49or p.n.e DARIUSZ zemsta za powstanie anti perskie w 499 r. p.n.e nieśmiertel ni przewaga liczebna FALANGA zwarty szyk, którym $211 hoplic 1. bogata Eretria, która została oddana Persom ze względu na ich zdradę 2. bitwa pod Maratonem MILTIADES hopliu ciężko zbrojna piechota mieu dłuższą włócznie bieg maratoński- bieg do Aten, day poinformować o przybiciu Persów i aby bronić miasto SKUTEK: wygrana greków obrona Termopil 480 r. p.n.e armia Kserksesa przeprawiła się do Europy TERMOPILY wąska cieśnina, dowódictwo powieżono Spartakom król Leonidas po tym jak jeden & Greków wskazał drogę Persom jouk obejść wojska, Leonidas zmuszony był odesłać armię i zostać sam z 300 Spartan klęska bitwy bitwy morskie po przegrane bitwie, Kserkses przyjąt gregę SALAMINA Grecy chuel obronić dostęp do Półwyspu Peloponeskiego flota perska została pokonana przez zwrotniejsze greckie triery bitwa pod Platejami & pod Mykale w 479r p.n.e- wygrane Greków Związek morski w 478 r. p.n.e antyperskie porozumienie rola hegemona- przywódca 449 r. p.n.e- sojusz & Persami po tym jak Ateny zaczęły przeznaczać sumy ze składek na swoje własne potreby, niezadowolone miasta zaczęły upatrywać drońcy w sparue kontrybuga - odszkodowanie jakie musi zapłacić strona pokonana w konflikcie, aby pokryć koszty prowadzenia wojny przez zwycięzcę HERODOT-Dzieje" miell Tuk REZERWOWE ATAKUJĄCE Grecy wzmocnill wojska na skrzydłach, a w centrum znalazły się mniej liczne siły sity na skrzydłach zmusiły Persów do wycofania się pokonując siły preskie na skrzydłach, zawróull do tyłu atakując Persów w centrum powstała koaliya 34 poleis, które chciały walczyć z najeźdźcą, 480 r. p.n.e → odwrot Persów do Azji Mniejszy zostawayąc armię laolową, soyuszu, byly nimi Ateny, które sprzeciwiały się wycofywaniu się poleis z niego Podboje Aleksandra Macedonskiego Wojna peloponeska wojna między Atenami, a Spartą, przyczyna: wzrost wrogów Aten z powodu jej bezwględnego traktowania mniejszych poleis w sojuszu wygrana sparty przez zawarae sojusza z imperium perskim → Ateny były xmuszone oddać swoją flotę i vourzyć Mury Drugie szybko sparta podupadia w konflikt z Persją, o miasta greckie w Azji Mniejszy, które król persy, zaczął zoymować zbrojnie 387 r. p.n.e pokoj bitwa pod Leuktrami 371 r. p.n.e konflikt sparty & Teby, która nie chciała podporządkować się Sparue dominagę przyjęty na krótki czas Teby 431-404 p.n.e bitwa pod Mantinga, 362 r. p.n.e jedna z najważniejszych bitew okresu rywalizayı greckich poleis Macedonia na pótnoc od góry Olimp wyróżniała się znaczną, powierzchnią, rozległymi & żyznymi równinami oraz bogactwem naturalnym grecy uważau Macedończyków xa barbarzyńców →w Macedonn władza należała do królów armia macedońska. FIUP II w IV p.n.e zasłynął & swoich reform: unowocześnił oddziały piechoty & jazdy falanga sprawna administraya piesi wojownicy z włócznią sarisa budowa dróg & miast hetoy rowie - euta armii ograniczył samodzielność możnych rodów 338 r. p.n.e bitwa pod Cheronea, przyniosta faktyczny kres niezależnośu greckich państw & wyjątkiem sparty celem poolbicia greków byca chęć wojny & Persją predekst do wojny pan helleńskie spalenie świątyń na Akropolu w Atenach w czasie najazdu Kserksesa pierwsze oddziały wylądowały w 337 r. p.n.e w Azji Mniejszej w celu uwolnienia greckich miast następcą po zamordowaniu Filipa 11 zostaje jego syn Aleksander DEMOSTENES traktował Filipa 11 jako zagrożenie, byt do mego wrogo nastawiony, starał się przekonywać współobywateli do wystąpienia wyprawy Aleksandra Macedonskiego ALEKSANDER III WIELKI przeciwko macedońskiemu władcy na początku zajął się tłumieniem buntu poleis w 334 r. z armia 50 tys. ruszył do Azji Mmejszej bitwy bitwa nad granikos- zwycięstwo Aleksandra 334 r. p.n.e bitwa pod Issos SYRIA W 333 r. p.n.e- starcie z królem Persyi Dariuszem III; zwycięstwo Aleksandra zajęcie Syri, Fenigi & Egiptu bitwa pod gaugamela, w 331 r. p.n.e- ostateczne starce & Persamil+ spalenie pałacu królewskiego w Persepolis jako zemsta Afganistan, Indlie w 326r. p.n.e 323 r. p.n.e- wyczerpany wyprawami umiera w Babilonie rozpoczyna epokę hellenistyczną do 30 r. p.n.e Kleopatra VII organizacja imperium przyjął wiele elementów kultury perskiej co nie podobało się macedończykom np. kazał oddawać sobie pokrony nakToniT swoich oficerzy do poślubienia kobiet & perskiej arystokragi oraz poddał szkoleniom 30 tys. Persów na macedońskiego wojownika epoka hellenistyczna po śmieta Aleksandra królami zostale syn Aleksander I brat przyrodni Filip III diado chowie - najważniejsi dowódcy armii Aleksandra, zaczęli dążyć do utworzenia niezależnych państw, co oznaczało kres jednośu imperium królestwo Antygonidów obejmujące Macedonię królestwo seleukidów na wschodzie }₁ → państwo Ptolemeuszy w Egipue monarchie hellenistyczne ●