Królestwo Polskie i ziemie zabrane

Królestwo Polskie, znane również jako Kongresowe, zostało utworzone w 1815 roku jako monarchia konstytucyjna złączona unią personalną z Rosją. Obejmowało ono większość terytorium byłego Księstwa Warszawskiego.

Kluczowe aspekty ustroju Królestwa Polskiego:

1. Władcą był car rosyjski noszący tytuł króla Polski.

2. Wprowadzono trójpodział władzy:

   • Władza wykonawcza należała do monarchy
   • Władzę ustawodawczą sprawował sejm (król, senat i izba poselska)
   • Władzę sądowniczą pełniły niezależne sądy

3. W czasie nieobecności króla jego obowiązki pełnił namiestnik.

Definition: Unia personalna - forma związku między dwoma państwami, polegająca na tym, że mają one wspólnego władcę, zachowując odrębność ustrojową i prawną.

Ziemie zabrane, czyli dawne tereny Rzeczypospolitej na wschód od Królestwa Polskiego, pozostały częścią Rosji. Obowiązywały tam rosyjskie przepisy administracyjne i gospodarcze. Początkowo na tych terenach możliwy był rozwój polskiej kultury i nauki, szczególnie w Wilnie i Krzemieńcu.

Highlight: Car Aleksander I był inicjatorem utworzenia Królestwa Polskiego i został jego pierwszym władcą.

Example: Gospodarka Królestwa Polskiego w latach 1815-30 rozwijała się dynamicznie, m.in. dzięki inwestycjom w przemysł i infrastrukturę, co przyczyniło się do modernizacji kraju.

Zabór austriacki i Rzeczpospolita Krakowska

Ziemie zagarnięte przez Austrię po I rozbiorze Rzeczypospolitej nosiły nazwę Królestwo Galicji i Lodomerii, potocznie zwane Galicją. Austria była państwem scentralizowanym, gdzie Polacy początkowo nie mogli liczyć na znaczne swobody.

Kluczowe aspekty zaboru austriackiego:

1. Najważniejszym miastem był Lwów, gdzie urzędował gubernator cesarski zarządzający całą prowincją.
2. W Lwowie działał polski Sejm Stanowy, który miał jednak niewielkie znaczenie.
3. Galicja była obszarem zróżnicowanym religijnie i narodowościowo, zamieszkiwanym przez Polaków, Ukraińców i Żydów.
4. W 1848 roku zniesiono pańszczyznę i rozpoczęto proces uwłaszczania chłopów.

Highlight: Gospodarka Galicji opierała się głównie na rolnictwie, które było mało wydajne ze względu na rozdrobnienie gospodarstw. Przemysł rozwijał się tylko w nielicznych rejonach.

Rzeczpospolita Krakowska, znana również jako Wolne Miasto Kraków, była niewielkim państwem obejmującym Kraków i jego najbliższe okolice. Znajdowała się pod nadzorem Austrii, Rosji i Prus.

Kluczowe informacje o Rzeczypospolitej Krakowskiej:

1. W 1818 roku otrzymała konstytucję.
2. Władza ustawodawcza należała do Zgromadzenia Reprezentantów (Sejmu).
3. Władzę wykonawczą sprawował Senat.

Definition: Rzeczpospolita Krakowska - niewielkie państwo utworzone na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego, istniejące w latach 1815-1846, obejmujące Kraków i okolice.

Example: Ustrój Rzeczypospolitej Krakowskiej opierał się na konstytucji z 1818 roku, która gwarantowała pewien stopień autonomii i swobód obywatelskich.