Upadek Rzeczypospolitej w XVIII wieku
Przyczyny upadku Polski w 18 wieku w punktach obejmowały szereg czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które doprowadziły do osłabienia państwa i jego ostatecznego upadku.
Wewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej w 18 wieku były następujące:
-
Osłabienie kraju po wojnach XVII wieku, które spowodowało znaczny spadek liczby ludności z 11 do 7 milionów.
-
Zniszczenie miast i wsi, co przyczyniło się do spadku produkcji rolnej.
-
Głód i choroby, które były konsekwencją zniszczeń wojennych i kryzysu gospodarczego.
Highlight: Spadek liczby ludności o prawie 40% był jednym z najbardziej dramatycznych skutków wojen XVII wieku, co znacząco osłabiło potencjał gospodarczy i militarny Rzeczypospolitej.
Zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej związane były głównie z ingerencją mocarstw ościennych, co przejawiało się w następujących wydarzeniach:
- Konfederacja barska (1768-1772) - spisek magnacki zawiązany pod patronatem cesarzowej Rosji Katarzyny II, skierowany przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 maja.
Definition: Konfederacja barska była zbrojnym związkiem szlachty polskiej, utworzonym w Barze na Podolu, w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej.
- Konfederacja targowicka (1792) - spisek magnacki zawiązany w nocy z 18 na 19 maja 1792 w Targowicy (w rzeczywistości 27 kwietnia 1792 w Petersburgu), również pod patronatem Katarzyny II.
Vocabulary: Konfederacja targowicka jest uznawana za symbol zdrady narodowej w polskiej historiografii.
Przyczyny upadku Rzeczypospolitej doprowadziły do trzech rozbiorów Polski:
-
I rozbiór Polski (1772):
- Przyczyna: wojna domowa i konfederacja barska
- Skutek: utrata ziem, w tym Warmii, Pomorza, Mazur, części województw krakowskiego, sandomierskiego oraz województwa ruskiego i Inflant
- Uczestnicy: Rosja, Prusy i Austria
- Data: traktat z 5 sierpnia 1772 roku
-
II rozbiór Polski (1793):
- Przyczyna: próba uniezależnienia się Polski od Rosji
- Skutek: utrata Gdańska, Torunia, Wielkopolski, Kujaw, Mazowsza oraz znacznych terenów na wschodzie
- Uczestnicy: Rosja i Prusy
- Data: traktat z 1793 roku
-
III rozbiór Polski (1795):
- Przyczyna: powstanie kościuszkowskie
- Skutek: całkowite zniknięcie Polski z mapy Europy
- Uczestnicy: Rosja, Prusy i Austria
- Data: traktat z 24 października 1795 roku
Example: 1 rozbiór Polski kto co zabrał: Austria zajęła południową Polskę, Prusy - Pomorze i część Wielkopolski, a Rosja - wschodnie tereny Rzeczypospolitej.
Quote: "Polska znika z mapy" - to stwierdzenie podsumowuje tragiczny finał III rozbioru Polski w 1795 roku.
Podsumowując, przyczyny i skutki upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku były złożone i wieloaspektowe. Obejmowały one zarówno problemy wewnętrzne, takie jak osłabienie gospodarcze i demograficzne, jak i zewnętrzne ingerencje mocarstw ościennych. Konfederacje barska i targowicka, a także trzy kolejne rozbiory, doprowadziły do stopniowej utraty suwerenności i ostatecznej likwidacji państwa polskiego na 123 lata.
