Globalny zasięg wielkiego kryzysu i jego skutki

Wielki kryzys gospodarczy w Polsce 1929-1935 był częścią ogólnoświatowego załamania ekonomicznego, które rozpoczęło się w Stanach Zjednoczonych, ale szybko rozprzestrzeniło się na cały świat. Silne powiązania amerykańskiej gospodarki z europejską spowodowały, że kryzys objął swym zasięgiem nie tylko Europę, ale także Amerykę Łacińską i Daleki Wschód.

Highlight: Skutki kryzysu gospodarczego były odczuwalne na całym świecie, ale ich intensywność różniła się w zależności od kraju i regionu.

W Europie kryzys szczególnie mocno uderzył w Niemcy, które musiały spłacać wysokie odszkodowania wojenne. Niemiecka gospodarka była silnie związana z amerykańskim systemem finansowym poprzez kredyty od USA. Wielka Brytania i Francja również borykały się z trudnościami gospodarczymi, będąc zmuszone do spłacania amerykańskich kredytów zaciągniętych w czasie I wojny światowej.

Example: W krajach Europy Środkowo-Wschodniej, takich jak Polska i Czechosłowacja, sytuacja ekonomiczna była szczególnie trudna ze względu na ich mniejszą odporność na wstrząsy gospodarcze.

Interesującym wyjątkiem był Związek Sowiecki, który okazał się odporny na wielki kryzys ze względu na obowiązującą tam gospodarkę planową. Ten system był niezależny od zmian zachodzących na rynkach finansowych.

Władze różnych państw podejmowały rozmaite działania w celu walki z kryzysem gospodarczym, w tym:

1. Zwalczanie inflacji
2. Ustanawianie ceł protekcyjnych na towary sprowadzane z zagranicy
3. Tworzenie monopoli w sektorze państwowym i prywatnym
4. Skupowanie przez instytucje państwowe słabo sprzedających się towarów
5. Upaństwowienie przedsiębiorstw (głównie w krajach totalitarnych i autorytarnych)
6. Tworzenie nowych miejsc pracy w ramach robót publicznych

Vocabulary: Cła protekcyjne - opłaty nakładane na towary importowane w celu ochrony rodzimej produkcji.

Przyczyny i skutki wielkiego kryzysu gospodarczego były ze sobą ściśle powiązane. Do najważniejszych skutków należały:

1. Wzrost bezrobocia
2. Zubożenie dużej liczby ludzi
3. Powiększenie się zadłużenia państw
4. Upadek wielu przedsiębiorstw i banków
5. Ograniczenie produkcji przemysłowej
6. Rozwój interwencjonizmu państwowego
7. Wzrost popularności skrajnych ideologii (komunizmu i nazizmu)

Highlight: Wielki kryzys 1929 skutki miały długotrwały wpływ na światową gospodarkę i politykę, przyczyniając się do zmian w podejściu do zarządzania ekonomią i roli państwa w gospodarce.

Warto zauważyć, że państwa uprzemysłowione najszybciej wyszły z kryzysu, podczas gdy krajom mniej rozwiniętym zajęło to więcej czasu. Doświadczenia z wielkiego kryzysu lat 30. XX wieku miały ogromny wpływ na kształtowanie się polityki gospodarczej w kolejnych dekadach i wpłynęły na sposób radzenia sobie z późniejszymi kryzysami, takimi jak wielki kryzys 2008.

New Deal i walka z kryzysem w USA

Prezydent Franklin Delano Roosevelt wprowadził plan reform znany jako New Deal, co w tłumaczeniu oznacza "nowy ład". Ten kompleksowy program miał na celu ożywienie amerykańskiej gospodarki i złagodzenie skutków wielkiego kryzysu.

Definition: New Deal to seria programów, reform finansowych i robót publicznych wdrożonych w Stanach Zjednoczonych w latach 1933-1939 w odpowiedzi na Wielki Kryzys.

Główne założenia New Deal obejmowały:

1. Zakaz wywozu złota poza USA
2. Obniżenie wartości dolara
3. Zaprzestanie wymiany dolara na złoto
4. Kontrolowanie giełdy i banków przez państwo
5. Stworzenie monopoli państwowych
6. Uruchomienie szerokiego programu robót publicznych
7. Udzielanie wsparcia finansowego rolnictwu
8. Ustanowienie zasiłków dla bezrobotnych
9. Określenie płacy minimalnej
10. Wprowadzenie ubezpieczeń i emerytur

Highlight: New Deal na czym polegał - program ten był kompleksowym podejściem do reformy gospodarczej, łączącym interwencję państwową z pomocą społeczną i regulacjami finansowymi.

Działania związane z New Deal trwały do końca lat 30. XX wieku. Dzięki nim amerykańska gospodarka zaczęła się ponownie rozwijać. Kto opracował ekonomiczne założenia Nowego Ładu? Głównym architektem był prezydent Roosevelt, ale opierał się on na teoriach ekonomicznych Johna Maynarda Keynesa.

Quote: "Jedyną rzeczą, której musimy się obawiać, jest sam strach" - Franklin D. Roosevelt, inauguracyjne przemówienie prezydenckie, 1933 rok.

New Deal Roosevelt był przełomowym programem, który nie tylko pomógł Stanom Zjednoczonym wyjść z kryzysu, ale także zmienił podejście do roli państwa w gospodarce. Wprowadził on koncepcję aktywnej interwencji rządu w celu stabilizacji ekonomii i zapewnienia ochrony socjalnej obywatelom.