Pierwsza Wolna Elekcja Henryka Walezego w Rzeczypospolitej w 1573 roku była przełomowym wydarzeniem w historii Polski, ustanawiając nowy system wyboru władcy.
Proces wyboru króla w Wolnej Elekcji 1573 rozpoczął się po śmierci ostatniego Jagiellona, Zygmunta Augusta. Szlachta zebrała się na polach wsi Kamień pod Warszawą, gdzie każdy szlachcic miał prawo oddać swój głos na kandydata do tronu. Ten system, znany jako historia elekcji viritim w Polsce, dawał prawo głosu każdemu szlachcicowi, niezależnie od jego majątku czy pozycji społecznej. Podczas elekcji szlachta głosowała poprzez ustawienie się w określonych miejscach pola elekcyjnego, reprezentując swoje województwa.
Henryk Walezy został wybrany pierwszym królem elekcyjnym Polski dzięki intensywnej kampanii dyplomatycznej i obietnicom złożonym szlachcie. Kandydatura francuska zyskała poparcie dzięki zobowiązaniom finansowym i politycznym, w tym obietnicy małżeństwa z Anną Jagiellonką. Elekcja ta ustanowiła ważne precedensy dla przyszłych wyborów królewskich, w tym artykuły henrykowskie i pacta conventa, które ograniczały władzę monarchy i gwarantowały prawa szlachty. System ten, choć demokratyczny jak na owe czasy, miał swoje wady - prowadził do długich sporów, przekupstwa i ingerencji obcych mocarstw w sprawy Rzeczypospolitej. Mimo krótkiego panowania Henryka Walezego (uciekł do Francji po śmierci swojego brata), jego elekcja na zawsze zmieniła sposób wybierania władców w Polsce i wpłynęła na kształt ustrojowy państwa polsko-litewskiego aż do końca jego istnienia.
