Konflikt Stefana Batorego z Gdańskiem - Kluczowy Moment w Historii Rzeczypospolitej

Stefan Batory, objąwszy tron Polski po Wolnej Elekcji w 1575 roku, niemal natychmiast stanął przed poważnym wyzwaniem - buntem Gdańska. Konflikt ten miał głębokie korzenie sięgające czasów Zygmunta Augusta, który próbował podporządkować sobie miasto poprzez narzucenie nowych praw i ograniczeń. Gdańszczanie, licząc na złagodzenie tych restrykcji, podczas elekcji poparli kandydaturę Habsburga Maksymiliana II, co później doprowadziło do otwartego sprzeciwu wobec władzy Batorego.

Definicja: Infamia w dawnej Polsce oznaczała utratę czci i praw publicznych, była jedną z najcięższych kar, jaką można było nałożyć na miasto lub osobę.

Reakcja nowego króla była zdecydowana i wielotorowa. Batory zastosował zarówno środki prawne, jak i ekonomiczne: sąd królewski nałożył na miasto karę infamii, zarządzono konfiskatę majątków gdańskich mieszczan, a handel bałtycki został przekierowany do konkurencyjnego portu w Elblągu. Te działania miały zmusić miasto do uległości, jednak gdańszczanie, wspierani przez flotę duńską, postanowili stawiać zbrojny opór.

Punktem kulminacyjnym konfliktu stała się bitwa pod Lubiszewem w 1577 roku. Mimo że wojska gdańskie poniosły w niej klęskę, sama bitwa nie rozstrzygnęła ostatecznie sporu. Wojskom koronnym nie udało się odciąć miasta od dostępu do morza, co byłoby kluczowe dla całkowitego zwycięstwa. Sytuacja ta doprowadziła do rozpoczęcia negocjacji, które ostatecznie zakończyły się kompromisowym porozumieniem.

Przykład: Konflikt gdański pokazuje, jak złożone były relacje między miastami a władzą królewską w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej. Miasta, szczególnie tak bogate jak Gdańsk, posiadały znaczną autonomię i mogły skutecznie bronić swoich interesów nawet w starciu z królem.