Upadek potęgi Hiszpanii

XVI wiek był okresem świetności Imperium hiszpańskiego, jednak pod koniec stulecia nastąpił jego upadek. Przyczyniły się do tego narastające konflikty społeczne, epidemie oraz kryzys w rolnictwie i handlu wewnętrznym. Klęska Wielkiej Armady w 1588 roku obnażyła słabość Hiszpanii, mimo to władcy kontynuowali kosztowną politykę mocarstwową.

W pierwszej połowie XVII wieku rządy sprawowali niepopularni ministrowie, którzy narażali kraj na ogromne wydatki. Zaangażowanie Hiszpanii w wojnę 30-letnią po stronie cesarza przyniosło katastrofalne skutki finansowe. Rok 1640 uznawany jest za symboliczny koniec potęgi Hiszpanii - wybuchły wtedy powstania w Katalonii i Portugalii.

Highlight: Kluczowe daty upadku Hiszpanii:

• 1588 r. - klęska Wielkiej Armady
• 1640 r. - powstania w Katalonii i Portugalii
• 1668 r. - uznanie niepodległości Portugalii

W drugiej połowie XVII wieku Hiszpania poniosła klęskę w wojnie z Francją, tracąc część terytoriów. W 1678 roku utraciła region Franche-Comté na rzecz Francji, co przypieczętowało jej upadek jako potęgi europejskiej.

Vocabulary: Imperium hiszpańskie flaga - symbol potęgi Hiszpanii w XVI wieku, który tracił na znaczeniu wraz z upadkiem imperium.

Polityka obronna Holandii i konflikty handlowe

W drugiej połowie XVII wieku Holandia (Zjednoczone Prowincje) prowadziła skuteczną politykę obronną w serii wojen z Anglią. Konflikty te wynikały z rywalizacji handlowej i kolonialnej między oboma państwami.

1. I wojna holendersko-angielska (1652-1654) wybuchła po uchwaleniu przez Anglię Aktu Nawigacyjnego. Zakończyła się zobowiązaniem Holendrów do respektowania aktu i wypłacenia odszkodowań.

2. II wojna holendersko-angielska (1665-1667) toczyła się w koloniach i Europie. Zakończyła się zwycięstwem Holandii i pokojem w Bredzie, który przyniósł korzyści handlowe dla Holendrów.

3. III wojna holendersko-angielska (1672-1674) zakończyła się zmianą sojuszy - Anglia wsparła Holandię w walce z Francją.

Example: Iv wojna angielsko holenderska nie miała miejsca, gdyż po III wojnie Anglia i Holandia stały się sojusznikami przeciwko Francji.

Polityka obronna Holandii doprowadziła do unii personalnej z Anglią w 1689 roku, gdy Wilhelm III Orański otrzymał koronę angielską. To wzmocniło pozycję Holandii w Europie i zabezpieczyło jej interesy handlowe.

Highlight: Holandia ciekawostki - mimo niewielkiego terytorium, Holandia stała się potęgą morską i handlową, skutecznie rywalizując z większymi państwami.

Vocabulary: Niderlandy - inna nazwa Holandii, używana oficjalnie do dziś.

Wzrost znaczenia Brandenburgii i potęga Szwecji

Brandenburgia pod rządami Fryderyka Wilhelma (zwanego Wielkim Elektorem) znacznie wzmocniła swoją pozycję w Europie. Kluczowe wydarzenia to:

1. 1618 r. - połączenie Brandenburgii z Prusami Książęcymi pod władzą Hohenzollernów.
2. 1648 r. - uzyskanie Pomorza Zachodniego na mocy traktatu westfalskiego.
3. 1657 r. - traktat welawsko-bydgoski, dzięki któremu Prusy Książęce uzyskały niezależność od Polski.

Fryderyk Wilhelm prowadził też skuteczną politykę imigracyjną, zapraszając do swojego państwa hugenotów z Francji, co przyczyniło się do rozwoju gospodarczego i kulturalnego.

Definition: Kolonie hiszpańskie Lista - choć tekst nie wymienia bezpośrednio kolonii hiszpańskich, warto pamiętać, że w XVII wieku Hiszpania traciła swoje posiadłości kolonialne na rzecz innych mocarstw.

Szwecja natomiast stała się potęgą militarną w basenie Morza Bałtyckiego. Pod rządami Gustawa II Adolfa (od 1611 r.) Szwecja:

1. Zakończyła wojny z Danią.
2. Podbiła terytoria należące do Moskwy (Ingria i Karelia).
3. Rozpoczęła ekspansję w Inflantach.

Highlight: Wzrost znaczenia Brandenburgii i Szwecji pokazuje, jak zmieniał się układ sił w Europie XVII wieku, kosztem tradycyjnych potęg jak Hiszpania.