Otwórz aplikację

Przedmioty

Złoty wiek kultury polskiej - Notatka dla Klasy 6

Otwórz

126

14

user profile picture

Zuzanna 📖💫

4.09.2022

Historia

Złoty wiek = 1506-1586

Złoty wiek kultury polskiej - Notatka dla Klasy 6

Polska złotego wieku była okresem rozkwitu kultury, sztuki i nauki w XVI wieku. Czasy panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta przyniosły znaczący rozwój gospodarczy, polityczny i kulturalny. Złoty wiek kultury polskiej charakteryzował się tolerancją religijną, rozwojem architektury renesansowej oraz rozkwitem literatury i sztuki.

  • Panowanie Zygmunta I Starego (1506-1548) i Zygmunta II Augusta (1548-1572)
  • Rozwój gospodarczy oparty na eksporcie zboża przez Gdańsk
  • Rozkwit architektury renesansowej (np. przebudowa Wawelu)
  • Powstanie wybitnych dzieł literatury polskiej (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej)
  • Unia lubelska w 1569 roku - powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów
  • Tolerancja religijna i napływ różnych wyznań do Polski
  • Rozwój oświaty i powstanie nowych uczelni (np. Akademia Wileńska)
...

4.09.2022

3542

historio
Dooly wide- 2asy 24ygmuntowshie (1506-1572)
i okres do smierci króla Batorego w 1586.
O
Zygmunt I Stary
awiękssyt dochody sharoca,

Zobacz

Gospodarka i handel w złotym wieku

W XV wieku nastąpił podział Europy na dwa segmenty: zachodni - miejsko-rzemieślniczy i wschodni - rolniczy. Miasta zachodniej Europy transportowały żywność na wschód, a zapotrzebowanie na nią doprowadziło do inflacji. Polska w XV wieku stała się "spichlerzem Europy", a szlachta powiększała folwarki i zmieniała chłopom czynsz na pańszczyznę, by zwiększyć sprzedaż zboża.

System folwarczno-pańszczyźniany oznaczał, że chłopi dostawali ziemię, a w zamian odrabiali pańszczyznę na folwarkach. System ten stał się niekorzystny, ponieważ chłopi stawali się zależni od panów, a od XVII wieku panowie zbytnio obciążali ich pańszczyzną.

Definition: Folwark - duże gospodarstwo rolne, nastawione na produkcję towarową, charakterystyczne dla gospodarki feudalnej.

Handel przez Gdańsk odgrywał kluczową rolę w gospodarce Rzeczypospolitej w XVI wieku. Od XV do XVIII wieku Gdańsk był najważniejszym polskim portem. Wysyłano do niego Wisłą zboże, drewno, towary rolne i leśne, np. skóry, futra, len, masło. Gdańscy kupcy byli pośrednikami między Polską a zagranicą. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży kupowano w Gdańsku produkty przywiezione z Zachodu: wino, jedwab, sukno, przyprawy korzenne czy broń, a także meble.

Example: Typowe towary eksportowane z Polski przez Gdańsk to zboże, drewno, skóry i futra, podczas gdy importowano luksusowe dobra jak wino, jedwab czy przyprawy.

historio
Dooly wide- 2asy 24ygmuntowshie (1506-1572)
i okres do smierci króla Batorego w 1586.
O
Zygmunt I Stary
awiękssyt dochody sharoca,

Zobacz

Renesans w Polsce i Unia Lubelska

Rozkwit odrodzenia w czasach zygmuntowskich przejawiał się w wielu dziedzinach. Zygmunt Stary dokonania obejmowały przebudowę zamku na Wawelu w stylu renesansowym. Ożenił się z włoską księżniczką Boną, z którą przybyli uczeni i artyści włoscy. Zygmunt August powiększył królewską bibliotekę oraz sprowadził brukselską kolekcję arrasów.

Highlight: Kaplica Zygmuntowska na Wawelu powstała w 16 wieku i jest jednym z najwybitniejszych przykładów architektury renesansowej w Polsce.

Architektura renesansowa w Polsce rozwijała się dynamicznie. Powstały takie dzieła jak zamek w Baranowie Sandomierskim, zwany "małym Wawelem", kamienice i ratusze w Poznaniu, Tarnowie, Lublinie oraz Sandomierzu. Zamość został zbudowany jako renesansowe miasto od podstaw przez Jana Zamoyskiego.

Literatura polska przeżywała rozkwit. Mikołaj Rej tworzył dialogi o polityce, traktaty i żartobliwe wierszyki. Jan Kochanowski, uznawany za ojca poezji polskiej, pisał fraszki i treny. Andrzej Frycz Modrzewski stworzył dzieło polityczne "O poprawie Rzeczypospolitej".

Quote: "Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?" - Jan Kochanowski, fragment "Pieśni XXV" KsięgiwtoˊreKsięgi wtóre

Oświata rozwijała się poprzez szkoły parafialne, protestanckie gimnazja humanistyczne oraz kolegia jezuickie. Założono uniwersytet w Wilnie 15791579 i Akademię Zamojską.

Unia Lubelska, zawarta w 1569 roku, była kluczowym wydarzeniem w historii Polski i Litwy. Panowanie Zygmunta Augusta doprowadziło do zawarcia unii realnej między Polską a Litwą, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Unia ta zmieniła dotychczasową unię personalną na realną, tworząc jedno państwo z wspólnym władcą, sejmem, polityką zagraniczną i monetą, zachowując jednocześnie odrębne urzędy, prawa i języki.

Vocabulary: Unia realna - połączenie dwóch państw w jeden organizm państwowy, z zachowaniem pewnej autonomii części składowych.

Skutki unii były dalekosiężne. Rzeczpospolita stała się państwem wielonarodowym, w którym żyli Polacy, Rusini, Niemcy, Litwini, Żydzi i inne narodowości. Istniały różne religie i wyznania, a szlachta była uprzywilejowana. Po śmierci Zygmunta Augusta w 1572 roku nastąpił okres bezkrólewia, podczas którego konfederacje wojewódzkie dbały o porządek i sądy, a prymas Polski został zastępcą króla. Wprowadzono wolną elekcję jako sposób wyboru nowego władcy, a sejm uchwalił konfederację warszawską, gwarantującą tolerancję religijną.

Example: Konfederacja warszawska z 1573 roku była aktem prawnym gwarantującym swobodę wyznania szlachcie w Rzeczypospolitej, co było wyjątkowe w ówczesnej Europie.

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

Knowunity zostało wyróżnione przez Apple i widnieje się na szczycie listy w sklepie z aplikacjami w kategorii edukacja w takich krajach jak Polska, Niemcy, Włochy, Francje, Szwajcaria i Wielka Brytania. Dołącz do Knowunity już dziś i pomóż milionom uczniów na całym świecie.

Ranked #1 Education App

Pobierz z

Google Play

Pobierz z

App Store

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

4.9+

Średnia ocena aplikacji

21 M

Uczniowie korzystają z Knowunity

#1

W rankingach aplikacji edukacyjnych w 17 krajach

950 K+

Uczniowie, którzy przesłali notatki

Nadal nie jesteś pewien? Zobacz, co mówią inni uczniowie...

Użytkownik iOS

Tak bardzo kocham tę aplikację [...] Polecam Knowunity każdemu!!! Moje oceny poprawiły się dzięki tej aplikacji :D

Filip, użytkownik iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze zaprojektowana. Do tej pory zawsze znajdowałam wszystko, czego szukałam :D

Zuzia, użytkownik iOS

Uwielbiam tę aplikację ❤️ właściwie używam jej za każdym razem, gdy się uczę.

 

Historia

3542

4 wrz 2022

3 strony

Złoty wiek kultury polskiej - Notatka dla Klasy 6

Polska złotego wieku była okresem rozkwitu kultury, sztuki i nauki w XVI wieku. Czasy panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta przyniosły znaczący rozwój gospodarczy, polityczny i kulturalny. Złoty wiek kultury polskiejcharakteryzował się tolerancją religijną, rozwojem architektury renesansowej... Pokaż więcej

historio
Dooly wide- 2asy 24ygmuntowshie (1506-1572)
i okres do smierci króla Batorego w 1586.
O
Zygmunt I Stary
awiękssyt dochody sharoca,

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Gospodarka i handel w złotym wieku

W XV wieku nastąpił podział Europy na dwa segmenty: zachodni - miejsko-rzemieślniczy i wschodni - rolniczy. Miasta zachodniej Europy transportowały żywność na wschód, a zapotrzebowanie na nią doprowadziło do inflacji. Polska w XV wieku stała się "spichlerzem Europy", a szlachta powiększała folwarki i zmieniała chłopom czynsz na pańszczyznę, by zwiększyć sprzedaż zboża.

System folwarczno-pańszczyźniany oznaczał, że chłopi dostawali ziemię, a w zamian odrabiali pańszczyznę na folwarkach. System ten stał się niekorzystny, ponieważ chłopi stawali się zależni od panów, a od XVII wieku panowie zbytnio obciążali ich pańszczyzną.

Definition: Folwark - duże gospodarstwo rolne, nastawione na produkcję towarową, charakterystyczne dla gospodarki feudalnej.

Handel przez Gdańsk odgrywał kluczową rolę w gospodarce Rzeczypospolitej w XVI wieku. Od XV do XVIII wieku Gdańsk był najważniejszym polskim portem. Wysyłano do niego Wisłą zboże, drewno, towary rolne i leśne, np. skóry, futra, len, masło. Gdańscy kupcy byli pośrednikami między Polską a zagranicą. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży kupowano w Gdańsku produkty przywiezione z Zachodu: wino, jedwab, sukno, przyprawy korzenne czy broń, a także meble.

Example: Typowe towary eksportowane z Polski przez Gdańsk to zboże, drewno, skóry i futra, podczas gdy importowano luksusowe dobra jak wino, jedwab czy przyprawy.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Renesans w Polsce i Unia Lubelska

Rozkwit odrodzenia w czasach zygmuntowskich przejawiał się w wielu dziedzinach. Zygmunt Stary dokonania obejmowały przebudowę zamku na Wawelu w stylu renesansowym. Ożenił się z włoską księżniczką Boną, z którą przybyli uczeni i artyści włoscy. Zygmunt August powiększył królewską bibliotekę oraz sprowadził brukselską kolekcję arrasów.

Highlight: Kaplica Zygmuntowska na Wawelu powstała w 16 wieku i jest jednym z najwybitniejszych przykładów architektury renesansowej w Polsce.

Architektura renesansowa w Polsce rozwijała się dynamicznie. Powstały takie dzieła jak zamek w Baranowie Sandomierskim, zwany "małym Wawelem", kamienice i ratusze w Poznaniu, Tarnowie, Lublinie oraz Sandomierzu. Zamość został zbudowany jako renesansowe miasto od podstaw przez Jana Zamoyskiego.

Literatura polska przeżywała rozkwit. Mikołaj Rej tworzył dialogi o polityce, traktaty i żartobliwe wierszyki. Jan Kochanowski, uznawany za ojca poezji polskiej, pisał fraszki i treny. Andrzej Frycz Modrzewski stworzył dzieło polityczne "O poprawie Rzeczypospolitej".

Quote: "Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?" - Jan Kochanowski, fragment "Pieśni XXV" KsięgiwtoˊreKsięgi wtóre

Oświata rozwijała się poprzez szkoły parafialne, protestanckie gimnazja humanistyczne oraz kolegia jezuickie. Założono uniwersytet w Wilnie 15791579 i Akademię Zamojską.

Unia Lubelska, zawarta w 1569 roku, była kluczowym wydarzeniem w historii Polski i Litwy. Panowanie Zygmunta Augusta doprowadziło do zawarcia unii realnej między Polską a Litwą, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Unia ta zmieniła dotychczasową unię personalną na realną, tworząc jedno państwo z wspólnym władcą, sejmem, polityką zagraniczną i monetą, zachowując jednocześnie odrębne urzędy, prawa i języki.

Vocabulary: Unia realna - połączenie dwóch państw w jeden organizm państwowy, z zachowaniem pewnej autonomii części składowych.

Skutki unii były dalekosiężne. Rzeczpospolita stała się państwem wielonarodowym, w którym żyli Polacy, Rusini, Niemcy, Litwini, Żydzi i inne narodowości. Istniały różne religie i wyznania, a szlachta była uprzywilejowana. Po śmierci Zygmunta Augusta w 1572 roku nastąpił okres bezkrólewia, podczas którego konfederacje wojewódzkie dbały o porządek i sądy, a prymas Polski został zastępcą króla. Wprowadzono wolną elekcję jako sposób wyboru nowego władcy, a sejm uchwalił konfederację warszawską, gwarantującą tolerancję religijną.

Example: Konfederacja warszawska z 1573 roku była aktem prawnym gwarantującym swobodę wyznania szlachcie w Rzeczypospolitej, co było wyjątkowe w ówczesnej Europie.

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Czasy Zygmuntowskie (1506-1572)

Okres panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, zwany złotym wiekiem kultury polskiej, przyniósł Polsce znaczący rozwój gospodarczy, polityczny i kulturalny. Zygmunt I Stary zwiększył dochody skarbu, przyjął hołd pruski i przyłączył Mazowsze do Polski w 1529 roku. Zawarł także pokój z Sułtanem Imperium Osmańskiego w 1533 roku. Jego syn, Zygmunt August, mimo sprzeciwu koronował swoją żonę na królową i podpisał układ o przyłączeniu Inflant do Polski i Litwy w 1561 roku. Brał również udział w pierwszej wojnie północnej 156315701563-1570. Zmarł bezpotomnie w 1572 roku, kończąc dynastię Jagiellonów.

W tym okresie w Polsce rozwijały się różne nurty reformacji. Luteranizm przyjęło wielu mieszczan, szczególnie w Wielkopolsce, na Pomorzu, w Gdańsku i Toruniu. Kalwinizm zyskał popularność wśród części szlachty, gdyż był demokratyczny i zachęcał do bogacenia się. Arianie braciapolscybracia polscy odłączyli się od kalwinistów, byli pacyfistami i odrzucali wiarę w Trójcę Świętą.

Highlight: Reakcja katolików na reformację była stosunkowo łagodna. Szlachta sprzeciwiała się prześladowaniu protestantów ze względu na ideę szlacheckiej równości i wolności.

Jezuici przybyli do Polski w 1564 roku i zakładali kolegia jezuickie, w których zachęcano do darmowej nauki. Zahamowali reformację i przekonali część szlachty do powrotu do katolicyzmu. Żydzi przybywali do Polski, uciekając przed prześladowaniami. Mieli własny parlament - Sejm Czterech Ziem. Stosunki między nimi a Polakami były na ogół pokojowe.

Vocabulary: Sejm Czterech Ziem - żydowski parlament w dawnej Polsce, reprezentujący interesy społeczności żydowskiej.

W praktyce w Polsce i na Litwie panowała tolerancja religijna. Zygmunt Stary zakazywał zmiany wiary, ale nie wymierzał kar. Zygmunt August nie zmuszał do wyznawania katolicyzmu i zniósł obowiązek wykonywania wyroków sądów duchownych przez władze świeckie.

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄​

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS