Antygona - opracowanie

Alternatywny zapis:

chóru wstępującego na orchestrę; Epeisodion - część dialogowa lub monologowa bohaterów; Stasimon - pieśń chóru (liczba tych części w tragedii wahała się od 3 do 5); Exodos - pieśń chóru ukazująca tragizm głównej postaci oraz zamykająca akcję. Problematyka a) Antygona jako dramat sprzecznych prawd: W utworze Sofoklesa tragizm budowany jest przez ścieranie się dwóch niedających się ze sobą pogodzić racji (konflikt tragiczny), nad którymi czuwa Fatum wypełniające się w losach Antygony i Kreona. Ich konflikt można zinterpretować w trzech wymiarach: jako konflikt prawa państwowego i praw boskich, jako spór instytucji państwa i jednostki, jako starcie praw rozumu z prawami uczuć. b) Konflikt prawa państwowego i praw boskich: Kreon stał się prawowitym królem Teb po tym, jak zginęli wszyscy synowie Edypa, a więc prze- jął władzę uczciwie. Starał się rządzić w sposób sprawiedliwy, mając na względzie interes państwa. Zakaz pochówku ciała zdrajcy wynikał z dbałości o państwo. Przecież w walce zgi- nął zdrajca, który sprowadził na swój rodzinny gród siłę Argos, tylko po to, aby przejąć władzę. Kreon nie mógł - W swoim mniemaniu postąpić inaczej. Przez zakaz pochówku ciała chciał zaznaczyć, jak bardzo haniebnego czynu dokonal Polinik. Taka kara miała być przestrogą dla tebańskiej społeczności, aby nikt nie myślał, że król nie wyciągnie konsekwencji po zdradzie kraju. Tymczasem kara miała skutki religijne, gdyż obrzęd pochowania ciała zmarłego zapewniał spokój jego duszy - tylko wtedy Charon mógł przewieźć ją na drugą stronę Styksu. Ten, kto nie dokonał obrzędu, sprowadzał na siebie karę bogów. Antygona, stając po stronie odwiecznych (religijnych) praw, naraziła się kreonowi, ale dała dowód wierności prawu niepisanemu, powinności moralnej. Antygona działała także w imię miłości do brata. Starcie dbałości o państwo z naturalną moralnością jest źródłem konfliktu tragicznego. W starciu z uosabiają- cym zmienne prawa ludzkie władcą Antygona odniosła zwycięstwo moralne, ale - zgodnie z zasadami konfliktu tragicznego - oboje ponieśli klęskę. Wina Kreona jest winą tragiczną: chciał dobrze, ale jego czyny obróciły się przeciwko niemu. Zbłądził, bo nie chciał uwierzyć, że wola bogów jest inna niż jego własna. Młoda dziewczyna, skazana na zamurowanie żywcem, odebrała sobie życie, a władca, żyjący w złudzeniu swej prawości, doświadczył serii tragicznych wydarzeń: samobójstwo popełnił syn Hajmon, a w chwilę później zabiła się tez jego żona. c) Państwo a jednostka: Kreon, spierając się z chórem i Hajmonem o wyższość własnych racji nad prawdami Antygony, używał argumentów podkreślających wartość instytucji państwowej i jej dominację nad interesami jednostki. Król uważał, że dla dobra ogółu należy poświęcić dobro osobiste, nawet jeśli trzeba złamać lojalność wobec przyjaciół i rodziny. Tak się stało, gdy zdrajcą Teb okazał się siostrzeniec Kreona, a na śmierć skazana została jego siostrzenica. Kreon, nie zdając sobie sprawy, że za surowymi wyrokami wcale nie opowiada się tebańska społeczność, w rozmowie z synem często odwoływał się do kategorii dobra państwa tożsamego z dobrem ludu. Dopiero Chór uświadomił królowi, że Tebańczycy współczuli Antygonie i nie akceptowali despotycznych decyzji Kreona. Bohaterka wykazuje się wielką odwagą. Jest pewna swoich racji, dlatego działa konsekwentnie i nie obawia się śmierci. Swoje postępowanie opiera na prawie boskim, religijnym. Jest mu bezwzględnie wierna. Rozważanie KREON ucieleśnienie prawd rozumu • Państwo jako konstrukcja rozumu, logiki, racjonalnego planowania i przewidywania, znajomości reguł życia społecznego. Bezwzględność i okrucieństwo wynikające z odpowiedzialności za instytucję państwa, konsekwencji w racjonalnym postępowaniu. Odrzucenie uczuciowego stosunku do skazańców (Antygona) oraz zdrajców (Polinik). . ● ● Niezrozumienie praw boskich, oskarżenie nieznanych sprawców pochówku Polinika o chęć zysku. Wróg i po śmierci nie stanie się miłym. Jego winą jest pycha i upór: odrzuca kolej- no argumenty Antygony i Ismeny, potem Hajmona, a także Tyrezjasza. Jest głuchy na perswazje życzliwego mu przecież syna, traktującego go z szacunkiem i miłością, rani Hajmona boleśnie, lekceważąc jego uczucia do Antygony. Umacnia się w przekonaniu, że postąpił słusznie, skazując ją na śmierć. ● ● ● ANTYGONA symbol prawd uczuć Miłość siostrzana, emocjonalny stosunek do świata i ludzi, wrażliwość. Współczucie, zdolność do poświęcenia własnego życia w imię zachowania wartości moralnych i religijnych zasad - postawa heroizmu moralnego. Upór, Antygona nie cofa się nawet w ostateczności. Podkreślenie wartości dobrych więzi dla udanego życia społecznego. Współkochać przyszłam, nie współnienawidzić. Bohaterka uważa, że uczucia są ważniejsze od oceny czyichś postępków, że każdemu - niezależnie od jego przewinień - należy się miłość i szacunek. Szacunek dla praw boskich: chęć dopełnienia rytuałów pogrzebowych brata Polinika. Jest pewna swych racji. Kompozycja Kompozycja akcji tragedii: ekspozycja- czyli przedstawienie sytuacji wyjściowej dramatu; perypetia - zdarzenie niespodziewanie zmieniające bieg akcji; ● ● punkt kulminacyjny - moment najważniejszego napięcia; rozwiązanie akcji i zakończenie jej. Hamartia - niewłaściwe rozpoznanie własnej sytuacji pogłębiające niekorzystny stan rzeczy. Î Trzy zasady tragedii greckiej: Zasada trzech jedności zasada decorum zasada mimesis Zasady tragedi akcja toczy się w pałacu królewskim, 24h, jedyny wątek to konflikt bohaterów. brak scen morderstwa i śmierci prawdopodobieństwo poruszanych problemów i postępowania bohaterów Ironia tragiczna - przezwyciężona sprzeczność, naznaczająca los bohatera, którego czyny wbrew jego woli nieuchronnie prowadzą do wypełnienia przeznaczenia. Sofokles Sofokles, drugi z wielkiej trójcy tragików greckich (obok Ajschylosa i Eurypidesa), urodził się ok. 496 p.n.e. w miejscowości Kolonos, niedaleko Aten. Żył w czasach największej świetności politycznej Aten (czasy Peryklesa), które przeżywały wówczas rozkwit kultury i sztuki. Jako młody mężczyzna był świadkiem odparcia najazdu perskiego wojska na Grecję, co z pewnością wpłynęło na potrzebę poruszania kwestii patriotycznych w utworach. Jest autorem ok. 123 sztuk, co najmniej 18 razy zwyciężał w konkursach na najlepszą tragedię. Pierwsze zwycięstwo odniósł w 468 p.n.e., rywalizując z Ajschylosem. Do naszych czasów zachowało się zaledwie 7 tragedii: Ajas (prawdopodobnie najwcześniejsza), Antygona (wyst. ok. 441 p.n.e.), Król Edyp, Trachinki (429 p.n.e.), Elektra (powst. ok. 418-410 p.n.e.), Filok- tet (409 p.n.e.), Edyp w Kolonos (wyst. 401 p.n.e. - już po śmierci autora). Antygona jest uważana za najdoskonalsze dzieło Sofoklesa i jedną z największych antycznych tragedii. Sofokles zmarł w 409 p.n.e.