Pojęcia i sztuka baroku

Epoka baroku wprowadziła szereg nowych pojęć i motywów, które znacząco wpłynęły na kulturę i sztukę tego okresu. Motywy baroku w sztuce i literaturze odzwierciedlały złożoność i niepokój epoki.

Vocabulary: Vanitas - motyw marności, związany z myślą przewodnią Księgi Koheleta "vanitas vanitatum et omnia vanitas" (marność nad marnościami i wszystko marność).

Inne kluczowe pojęcia epoki to:

1. Kontrreformacja - ruch w kościele katolickim będący odpowiedzią na reformację.
2. Sarmatyzm - nurt w kulturze polskiej szlachty XVII i XVIII wieku.
3. Koncept - technika literacka polegająca na zaskakiwaniu odbiorcy nietypowymi zestawieniami.
4. Marinizm - styl poetycki charakteryzujący się efektowną formą i nadużywaniem środków stylistycznych.

Example: Koncept w utworze "Do trupa" Morsztyna polega na zestawieniu nieszczęśliwie zakochanego z trupem, porównując w nietypowy sposób miłość do śmierci.

Barok a renesans architektura ukazuje wyraźne różnice. Sztuka baroku, choć czerpała z poprzedniej epoki, pozostawała w opozycji do głównych idei artystycznych odrodzenia. Charakteryzowała się:

• Kontrastem i złudzeniami optycznymi
• Wyrażaniem kontrastowych emocji w malarstwie
• Różnorodnością form w architekturze

Highlight: Malarstwo barokowe wyrażało wiele postaw i emocji, często kontrastowych: bujną zmysłowość i głębokie uduchowienie, zachwyt nad pięknem świata i mistyczne uniesienie.

Filozofia i pojęcia baroku

Epoka baroku przyniosła znaczące zmiany w filozofii i kulturze. Filozofia baroku w skrócie charakteryzowała się zwątpieniem w możliwości poznawcze człowieka i poszukiwaniem metafizycznych podstaw istnienia.

Highlight: Filozofia baroku poddała w wątpliwość wielkie, twórcze i poznawcze możliwości człowieka, poszukując metafizycznej podstawy dla rozważań o funkcjonowaniu i miejscu człowieka we wszechświecie.

Dwie kluczowe postaci filozofii baroku to Kartezjusz i Pascal. Filozofia baroku Pascal i Kartezjusz reprezentowali odmienne podejścia:

1. Filozofia Kartezjusza:

   • Podważała ludzkie poznanie i rozumowanie oparte na zmysłach.
   • Wprowadzała koncepcję "cogito ergo sum" (myślę, więc jestem).
   • Twierdziła, że z umysłu można wywieść wiedzę niepodlegającą krytyce.

2. Filozofia Pascala:

   • Podkreślała ograniczenia ludzkiego rozumu w pojmowaniu nieskończoności.
   • Wskazywała na wiarę jako źródło szczęścia człowieka.
   • Ukazywała tragizm człowieka jako jedynego stworzenia posiadającego rozum, który jednak nie potrafi odpowiedzieć na najważniejsze pytania życiowe.

Definition: Cogito ergo sum - "Myślę, więc jestem" to sentencja Kartezjusza, mówiąca, że tylko myślenie może być dowodem istnienia człowieka.