Nurty i obrazy baroku

Literatura baroku rozwinęła się w trzech głównych nurtach:

1. Poezja dworska - charakteryzowała się tematyką zmysłową i była tworzona głównie przez wyższe klasy szlachty. Skupiała się na sprawach lekkich, a jej celem było wywieranie wrażenia na odbiorcy. Głównymi przedstawicielami byli Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski.
2. Poezja metafizyczna - cechowała się niezwykłym typem wyobraźni i poruszała najważniejsze kwestie filozoficzne, kosmologiczne i religijne. Do jej twórców należeli John Donne, Mikołaj Sęp-Szarzyński i Daniel Naborowski.
3. Literatura sarmacka - odnosiła się do całości zjawiska kultury szlacheckiej w Polsce. Charakteryzowała się ideą "złotej wolności szlacheckiej", skłonnością do przepychu i umiłowaniem wojaczki. Głównymi przedstawicielami byli Jan Chryzostom Pasek i Wacław Potocki.

Highlight: 3 nurty baroku w literaturze to poezja dworska, poezja metafizyczna i literatura sarmacka, każdy z charakterystycznymi cechami i przedstawicielami.

Najważniejsze dzieła literackie baroku obejmowały utwory reprezentujące te trzy nurty, tworząc bogaty obraz epoki.

W malarstwie barokowym warto zwrócić uwagę na dwa znaczące obrazy:

1. "Dziewczyna z perłą" Johannesa Vermeera - dzieło reprezentujące holenderskie malarstwo barokowe, znane z subtelnego użycia światła i koloru.
2. "Vanitas vanitatum" Antonio de Peredy - obraz alegoryczny, typowy dla barokowego motywu vanitas, przypominający o przemijaniu i marności życia doczesnego.

Vocabulary: Vanitas - motyw w sztuce barokowej przypominający o przemijaniu i marności życia doczesnego.

Charakterystyczną cechą malarstwa barokowego była kompozycja diagonalna $po skosie$, polegająca na akcentowaniu jednej lub kilku osi ukośnych i ograniczeniu znaczenia kompozycyjnego pionów i poziomów. Technika ta była często stosowana w przedstawieniach kultury sarmackiej i w dziełach Rubensa.

Example: Obrazy Rubensa często wykorzystywały kompozycję diagonalną, co dodawało im dynamizmu i dramatyzmu, typowych dla estetyki barokowej.

Filozofia baroku rozwijała się równolegle do literatury i sztuki, koncentrując się na takich zagadnieniach jak racjonalizm, empiryzm i fideizm. Filozofowie baroku i ich poglądy mieli znaczący wpływ na kształtowanie się światopoglądu epoki.

Highlight: Filozofia baroku Pascala, znana jako fideizm, podkreślała rolę intuicji w poznawaniu świata, co stanowiło kontrast dla racjonalizmu Kartezjusza.

Ogólne informacje o baroku

Barok to epoka w kulturze europejskiej, której nazwa pochodzi od portugalskiego słowa "barocco" oznaczającego perłę o nieregularnym kształcie. Termin ten ma wskazywać na kontrast i nietypowość epoki.

Definicja: Barok to okres w kulturze europejskiej trwający od XVI do XVIII wieku, a w Polsce głównie w XVII wieku.

Epoka ta charakteryzowała się różnorodnością tematów, często związanych ze śmiercią $vanitas, danse macabre, triumf śmierci, sąd ostateczny$, ale również z miłością. W nurcie religijnym stosowano zasadę applicatio sensum, wykorzystując ludzką erotykę i zmysłowość.

Highlight: Barok w Polsce przypadł głównie na XVII wiek i był okresem burzliwych wydarzeń historycznych.

Kontekst historyczny baroku obejmował:

• Wojnę trzydziestoletnią
• Bitwy z Turkami
• Powstanie Chmieleckiego
• Wojnę ze Szwedami $potop szwedzki$

W dziedzinie filozofii, kluczowe postacie to:

• Blaise Pascal - twórca koncepcji "trzciny myślącej" i zakładu Pascala
• Kartezjusz - przedstawiciel racjonalizmu
• John Locke - twórca empiryzmu
• Baruch Spinoza - zwolennik panteizmu

Quote: Pascal nazwał człowieka "trzciną myślącą", podkreślając jego kruchość i jednocześnie wyjątkowość zdolności do myślenia.

Literatura baroku rozwinęła dwa główne nurty:

1. Marynizm - skupiający się na bogatej formie i użyciu licznych środków stylistycznych
2. Konceptyzm - dążący do zaskoczenia czytelnika pomysłem, wykorzystujący oksymorony, antytezy i paradoksy

Przedstawiciele baroku w różnych dziedzinach:

• Malarstwo: Rembrandt, Rubens, Caravaggio
• Rzeźba: Bernini
• Nauka: Newton, Galileusz
• Literatura: Potocki, Morsztyn, Pasek, Naborowski

Example: Rubens malował obrazy przedstawiające kobiety o pełnych, okrągłych kształtach, często nagie lub półnagie, co było charakterystyczne dla estetyki barokowej.