Biblia

Alternatywny zapis:

katolickiej Biblii w latach 90 XVI w. przez Jakuba Wujka Biblia tysiąclecia, tłumaczona z języka oryginalnego(nie z Vulgaty)- w XX w. przez Benedyktynów Tynieckich, Zostałą wydana na okazje tysiąclecia chrztu Polski. Najstarsze tłumaczenia Biblii: • Psalterz (puławski i floriański)-psalmy . Biblia królowej Zosi/Biblia szaroszpatacka (Sanka), wybrano i przetłumaczono dla niej fragmenty Biblii, była ona żoną króla Władysława Jagiełły. KSIĘGA RODZAJU Mit-opowieść, która była lub jest podstawą wierzeń. Może dotyczyć bogów, bohaterów, historii rodów. Ma elementy fantastyczne i tłumaczy różne wydarzenia w nienaukowy sposób. Mit kreacyjny-dotyczy stworzenia świata. Biblie porządkuję się na księgi, rozdziały i wersy biblijne. Paralelizm(odpowiedniość)-zabieg literacki polegający na powtarzalności charakteru budowy tekstu. Paralelizm kompozycyjny-upodobnienie do siebie poszczególnych elementów świata np. Równoległe losy dwóch małżeństw. Paralelizm składniowy-występuje w zdaniach, które mają identyczną budowę np. czasownik+przymiotnik+przysłówek I opis stworzenia Świata Kompozycja Język Relacja z Bogiem Jest podzielony na 7 części odpowiadającym dniom. Bóg zaczyna tworzyć w niedziele a odpoczywa w sobotę. Występuje refren i paralelizm składniowy. Ten tekst należy do tradycji Kapłańskiej. ● BÓG Bóg istniał od zawsze, jest twórcą świata, ma władze absolutną, jest wszechmocny. Świat jest emanacją Boga, a on jest demiurgiem (idealna siła stwórcza). Użył on tylko słowa do stworzenia, więc mają one wielką moc. Jest on przedstawiany jako artysta-Deus artifex. Bóg nie jest odpowiedzialny za stworzenie zła, ponieważ wszystko co stworzył było dobre. Teodycea-pogląd w filozofii zwalniający Boga z odpowiedzialności za stworzenie zła. Stworzył je święty Augustyn. ŚWIAT Creatio ex nihilo-stworzenie z niczego. Widać logikę Boga podczas tworzenia świata. Tworzył on warunki by kolejne elementy mogły istnieć. Świat ma naturę dualistyczną(dualizm)-jest pełen kontrastów np. niebo-ziemia. Świat jest hierarchiczny, najpierw postały byty fundamentalne, a potem te szczegółowe. Świat jest różnoraki i bogaty a świadczą o tym wyliczenia występujące m.in. w opisie stworzenia roślin i zwierząt. Świat jest dobry i ma walor estetyczny. ● Il opis stworzenia Świata Zawiera dialogi, postacie i elementy fabularne. Bóg zapewnia ludziom wszelkie dobra. Kiedy ludzie zjedli owoc z zakazanego Podarowuje im władze nad Ziemią(przyrodą). drzewa, pozbawił on ich wszelkich łask i skazał na życie w cierpieniu. Bóg zna gorzej naturę ludzką od szatana. LUDZIE Zostali stworzeni równolegle 6 dnia. Mają oni władać i zaludnić Ziemię. Zostaliśmy stworzeni na podobieństwo Boga, ponieważ posiadamy wolną wolę. Możemy sami decydować o naszym postępowaniu. Mamy nieśmiertelną duszę i naturę dualistyczną. Nadużywamy naszej władzy nad naturą, chodź gdy jej zabraknie my również umrzemy. Przyczyny grzechu • Ludzka ciekawość . Przekorna natura ludzka ● Ten tekst należy do tradycji Jahwistycznej. Topos-motyw, który na stałe wszedł do naszej kultury, jest ciągle powtarzany i powielany. Eden- jest piękny i życiodajny, bibliści uważają, że jego obraz jest inspirowany Babilonią, płyną prze niego cztery rzeki, jest sadem, ogrodem, znajdzie się tam bogactwo roślin i zwierząt. Przyroda sama żywi człowieka. Brak umiejętności wykorzystania wolnej woli Chciwość pazerność szatana, chęć władzy Próba dorównania Bogu, wejścia w jego kompetencje Profanum-przyziemne, zwyczajne, brudne, znajduje się nisko. Sacrum-to co święte, jest wysoko, boskie. Człowiek powstał z prochu, oznacza to, że jesteśmy dziećmi Ziemi, gorsi od Boga, nasze życie jest kruche i nie znaczące. Kobieta została stworzona z żebra Adama i po to aby mu pomagać. Uważano, że jej duszy bliżej do duszy zwierzęcej. Jest ona istotą słabszą, zmysłową, bardziej podatną na kuszenie. Mężczyzna zaś ulega im i ma do nich słabość. Po zjedzeniu zakazanego owocu człowiek zaczął odróżniać dobro od złą, a to stało się tylko punktem cierpienia. Konsekwencje grzechu Wygnanie z Edenu-koniec stanu błogości Zerwanie więzi z Bogiem Ludzie musieli pracować i samemu zdobywać pożywienie Kobieta podczas porodu odczuwa ogromny ból Ludzie zostali skazani na tułaczkę ● ● ● . Ludzie zaczęli odczuwali wstyd • Człowiek musiał liczyć się ze śmiercią(wcześniej był nieśmiertelny) ● Żyzna gleba z Edenu została zamieniona w jałową. HIOB ● Księga Hioba-ma charakter dydaktyczny(mądrościowy), jej tytuł pochodzi od imienia głównego bohatera a akacja dzieję się poza linią czasową. Powstała około V w. p.n.e. Kompozycja tekstu jest trójdzielna. Składa się z trzech zasadniczych części różniących się od siebie charakterem i kompozycją. Środkowa część księgi jest dramatem. Prefiguracja-zapowiedź, kreacja, która zapowiada, służy jako wzorzec do następnej. Lux Dei-światło Boskiej, oznacza prawdę lub Boga. Źródła cierpienia Hioba: . Zakład pomiędzy Bogiem a szatanem ● Grzech pierworodny Chęć udowodnienia szatanowi swojej władzy • Wystawienie Hioba na próbę wiary ● Skutki cierpienia Hioba: . ● • ● Pogłębienie wiary Nauka pokory Lepiej rozumie Boga Postawa Hioba wobec cierpienia Hioba zgadza się na to, co mu Bóg zsyła. Przyjmuje wszystko z pokorą. Nie miał o to pretensji do Boga. Dalej pozostał wierzący. Jeżeli godzi się na łaski Boga, to musi się również liczyć z przyszłym nieszczęściem. Jest to równowaga. Uświadomią sobie swoje miejsce na Ziemii Uzyskuje jeszcze większe łaski Cierpienie Cierpienie skłania nas do filozofowania, odkrywa przed nami różne prawdy. Rodzimy się skażeni grzechem. Wszystko co jest na nas skazane, jest efektem grzechu pierworodnego. Nie trzeba grzeszyć, żeby na taki los zasłużyć. Może to być próba wiary. Ból jest częścią naszego losu. Relacja miedzy człowiekiem a Bogiem Bóg bawi sięczłowiekiem i traktuje go przedmiotowo. Dzieli się z szatanem władza na Ziemi. Pokazuje to niejednoznaczną kreacje Boga. Człowiek czasem może go nie rozumieć lecz powinien zaakceptować jego poczynania. Bóg czasem wystawia nas na próbę, ale jeżeli mu zaufamy to otrzymamy jeszcze większe łaski. . Refleksje Hioba na temat sensu życia (problematyka egzystencjonalna) Nasze ciało jest tylko powłoką, jest marne i niedoskonałe Życie jest walką, bo stawiamy czoło przeciwnościom losu, jest niebezpieczne, zabiegamy o pozycję w społeczeństwie, walczymy aby nie popełniać grzechu. człowiek jest jak niewolnik, który pragnie odpoczynku, nasze życie jest trudne, nie mamy wpływu na nasz los, rzadu nami inni ludzie. Żywot jest jak wiatr, szybko przemija, pędzi w rożnych kierunkach. ● KOHELET Księga koheleta-dydaktyczna, mądrościową. Kohelet-imię pochodzi z języka hebrajskiego i oznacza nauczyciela i filozofa w jednym. Eklezjostes-grecki odpowiednik tego słowa. Autorstwo tekstu przypisuje się królowi Salomonowi. Wymienia on role jakie pełnił (był on królem Izraela). Był człowiekiem zamożnym, doświadczył miłości. Przedstawia się jako osoba, która doświadczyła wszystkiego. Ta księga to filozoficzny monolog, w której autor dzieli się swoim refleksjami o życiu. Jest tam zastosowany paralelizm składniowy, anafora, która nadaje mu charakter poetycki. MARNOŚĆ Vanitas-marność, ,,Vanitas vanitatum et omnia vatinas"-marność nad marnościami i wszystko marność. Marność nie dotyczy tylko bogactwa, sławy i władzy, ale też cnoty(dobra). Ma to nas skłonić do myślenia, że cały nasz los nie ma sensu. Wszystkie trudy, które ponosimy nie maja sensu, ponieważ i tak wszystko przeminie. Dobro nie chroni nas od cierpienia. Mamy radować się tym co mamy, ale wszystko co zrobimy zostanie poddane osądowi. Kohelet wyolbrzymia refleksje na temat życia, które jest liche i marne. Nihil novi sub sole-Nic nowego pod słońcem. Nasze życie jest nudne i nie przewidywalne. Czas Ma on strukturę koła, wszystko wraca do tego samego punktu. Nasz życie jest nudne i monotonne. Ludzie rodzą się i umierają. Relacja z Bogiem Bóg decyduje o naszym losie. Krótkość naszego życia jest skonstruowana z wiecznością Boga. On wie co się stanie na Ziemi. Ta księga nakłania również do całkowitego zawierzenia się Bogu. PSALMY Psalmy-hebrajska pieśń religijna o charakter modlitewno-hymnicznym. Zawierają rymy i refren. Mają charakter podniosły i uroczysty. Adresatem zazwyczaj jest Bóg a nadawcą wierni/ zbiorowość. Dzieli się na wersety. Składają się z pięciu ksiąg o powstawały stopniowo od około XI do III w. p.n.e. Autorstwo wielu psalmów przypisuje się królowi Dawidowi. Psalmy mają charakter meliczny. Melodeklamacja-wygłaszanie w sposób rytmiczny(tak jak rap). Relacje ludzi Bogiem Bóg jest życzliwy wobec ludzi. Zapewnia im wszelkie sielankowe dobra dostarczając im wszelkie niezbędne dobra. Nie jest on surowy, lecz łaskawy. Pełni role ojca ludzi i się nimi opiekuje. Prowadzi nas ścieżką i nie pozwala nam zboczyć. Dydaktyzm w Psalmie 23: Polega on na przedstawieniu Boga jako dobrego opiekuna, który opiekuje się swymi owcami. Ten psalm pokazuje, że człowiek zawsze może liczyć na Boga. Cechy Boga ukazane w Psalmach Hojny Troskliwy Opiekuńczy Życzliwy Gościnny Łaskawy ● Traktuje nas z szacunkiem • Obrońca • Przewodnik . ● • ● Bóg w psalmie 91 Bóg przyjmie nas pod swoją opiekę, jest nasza ucieczką, ponieważ uciekamy do niego w celu schronienia. Traktujemy go jako przestrzeń bezpieczną. Chroni nas kiedy jesteśmy atakowani. Opieka Boża jest pomocą w rudach życiowych. Bóg chroni nas przed szatanem. Tym, którzy zaufają Bogowi obiecuje: ● . Najważniejsze rodzaje psalmów w Biblii: Błagalne Łaskę Wsparcie Ochronę Zbawienie Życie wieczne Dziękczynne . Pochwalne ● PRZYPOWIEŚCI Przypowieść-po grecku parabola. To tekst o podwójnej strukturze. To krótka historia głoszona przez Chrystusa, z drugim dnem o parabolicznym sensie dotyczącym królestwa Bożego i prawd. Ta historyjka ma charakter uniwersalny. Najważniejsze rodzaje psalmów w Biblii: Błagalne • Dziękczynne . Pochwalne Cechy przypowieści: ● ● Brak konkretnego czasu Charakterystyczne tło Prosty język Postawa człowieka wierzącego: czynić dobro . . być bezinteresowna pomóc bliźniemu niezależnie od wiary pochylić się nawet nad wrogiem życie zgodnie z zasadami Bożymi uważanie na pokusy Dydaktyczny charakter przypowieści: Przypowieść ma na celu na prostym przykładzie przekazać różne prawdy. Przekazuje jak postępować by uniknąć grzechu. PIEŚN NAD PIEŚNIAMI Pieśń nad pieśniami-obraz miłości, kochanków i język to elementy, które oaza się szalenie inspirujące dla późniejszej kultury. Z niej późniejsi autorzy biorą informacje jak budować relacje kochanków, jak wygląda obraz miłości i uczy nas jak wielbić miłość. Jest to zbiór żydowskich pieśni weselnych. Nadano im postać dialogu z elementami fabuły. W opisie ich wesela są aluzje do ślubu króla Salomona i królowej Saby (z Etiopii). Język użyty w utworze Bohaterowie mówią językiem poetyckim i występują tam porównania, które są bardzo rozbudowane, nietypowe, niestandardowe i wyszukane. Epitety i porównania są bardzo sensualistyczne (zmysłowe). Obraz miłości Miłość jest porównywana do wiosny,wszystko się budzi, rozkwita, każdy na nią czeka. Miłość kojarzy się z chorobą, ciężko się jej pozbyć. Te uczucie może też być wojną. Musimy zawalczyć o nią, starać się zdobyć serce drugiej osoby. Porównanie relacji zakochanych do relacji ludzi z Bogiem Relacja między oblubienicą i oblubieńcem symbolizują relację między Bogiem a Izraelem lub Jezusem a kościołem. Nie chodzi tu o komplementy lecz o siłę uczucia. Ciężko nam wyobrazić sobie taką cielesną relacje Boga z kościołem. Metafory, sposób zwracania się zakochanych do siebie często są wykorzystywane w listach mistyków (osób, które doznają objawienia). Wizerunek kochanków W dialogu kochankowie są sobie przedstawiani. Ukochany jest ukazany jako osoba wyjątkowa, oryginalna. Jest on porównywany do jelenia. Jest dostojny, silny, dobrze zbudowany, smukły i sprawny fizycznie. Oblubienica jest porównywana do twierdzy, która oblubieniec musi zdobyć. Dużo komplementów dotyczy takže architektury, która wydawała się Żydom niezwykła. Nawiązują również do do materiałów i cennych kamieni. Obraz miłości kochanków Zakochani komplementują się nawzajem, mówią o swoim silnym uczuciu. Ich miłość rozkwita, dopiero się poznają, kojarzy się z bujnością. Ich uczucie ma charakter cielesny, duchowy. Występuje tam gloryfikacją, idealizowanie ukochanej osoby, podziw dla czystości, nieskazitelności, piękna. Topos Edenu: Pojawia się podczas porównania się zakochanych do elementów przyrody, które są bardzo wyszukane, przyroda rozkwita a to wszystko kojarz się z Edenem. Porównania do Edenu służą idealizacji miłości/kochanków