Konrad Wallenrod - opracowanie: Część II
Konrad Wallenrod zostaje wybrany na wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, jednak wbrew oczekiwaniom, nie prowadzi krzyżaków na wojnę z Litwą. Zamiast tego wprowadza w zakonie surowe zasady i karze rycerzy za wykroczenia przeciwko ślubom.
Highlight: Działania Wallenroda jako wielkiego mistrza są sprzeczne z oczekiwaniami zakonu, co budzi podejrzenia i napięcie wśród braci zakonnych.
Litwini często napadają na ziemie krzyżackie, co skłania braci do narady nad sytuacją. Halban znajduje Konrada rozmawiającego z pustelnicą w wieży. Okazuje się, że pustelnica zamknęła się tam, mając nadzieję na ponowne spotkanie z Konradem, który zdobył jej serce opowieściami o Bogu i ojczyźnie.
Konrad wyprawia wielką ucztę, podczas której nie bierze udziału w zabawach. Występuje wajdelota, który śpiewa o zdrajcach ojczyzny, co porusza Witolda. Następnie wajdelota opowiada historię Waltera Alfa, młodego Litwina porwanego przez Niemców i wychowanego przez Krzyżaków.
Motyw: Historia Waltera Alfa wprowadza motyw tożsamości i konfliktu lojalności, który jest kluczowy dla zrozumienia postaci Konrada Wallenroda.
Walter zakochuje się w Aldonie, ale postanawia poświęcić się dla ojczyzny. Aldona, nie mogąc znieść rozłąki, wstępuje do klasztoru. Biesiadnicy są zaskoczeni takim zakończeniem pieśni i domagają się więcej. Następnie śpiewana jest ballada "Alpuhara".
Zima mija bez wieści o wojskach niemieckich, aż wreszcie powracają niedobitki rycerstwa wraz z Wallenrodem. Okazuje się, że prowadził on wojska w sposób niedbały, doprowadzając do klęski zakonu. Tłumaczy to jako karę Bożą za grzechy.
Charakterystyka: Działania Wallenroda jako wodza ukazują jego prawdziwe intencje - chęć zniszczenia zakonu od wewnątrz.
Rycerze zbierają się w lochach zamku, gdzie jeden z nich ujawnia, co dowiedział się o przeszłości Konrada. Podejrzewają go o morderstwo i kontakty z Litwinami. Sędziowie wydają wyrok śmierci na Wallenroda.
W końcowej scenie Konrad przychodzi pod wieżę i opowiada Aldonie o swojej zemście. Chce, aby opuściła wieżę, ale ona odmawia. Następnego dnia Konrad, czując nadchodzącą śmierć, rozmawia z Halbanem i wypija zatrutego wina. Gdy do komnaty wchodzą mordercy, Wallenrod rozbija lampę, unikając ich mieczy. Aldona, widząc zgaśnięcie światła w komnacie Waltera, umiera z rozpaczy.
Motyw: Tragiczny finał poematu podkreśla motyw poświęcenia i ceny, jaką bohaterowie płacą za swoje wybory.
