Ramy czasowe i główne cechy średniowiecza
Ramy czasowe średniowiecza w Polsce obejmowały okres od V do XV wieku. Za początek epoki uznaje się upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, a za koniec zdobycie Konstantynopola przez Turków. Średniowiecze jest chronologicznie drugą epoką w literaturze.
Kluczowe cechy tej epoki to:
Dualizm - pogląd o podziale świata na dwie przeciwstawne sfery: sacrum (wieczną, boską, duchową) i profanum (doczesną, ludzką, materialną). Dualizm dotyczył również człowieka, postrzeganego jako istota złożona z wiecznej duszy i śmiertelnego ciała.
Definicja: Dualizm to filozoficzna koncepcja zakładająca istnienie dwóch przeciwstawnych, ale równie fundamentalnych zasad lub substancji.
Uniwersalizm - cecha kultury średniowiecznej oznaczająca, że wszędzie tam, gdzie docierało chrześcijaństwo, kultura podlegała ujednoliceniu. W całej Europie wznoszono podobne świątynie, odmawiano te same modlitwy, istniał jednolity system szkolnictwa. W nauce dominowała scholastyka, a ludzie wykształceni używali wspólnego języka - łaciny.
Feudalizm - jednolity system społeczno-polityczny w średniowiecznej Europie. Społeczeństwo feudalne było zhierarchizowane, podzielone na stany różniące się posiadanymi przywilejami i obowiązkami. Najbardziej znaczące i uprzywilejowane było duchowieństwo i rycerstwo.
Highlight: Symbolami średniowiecza stały się krzyż (reprezentujący duchowieństwo) i miecz (symbolizujący rycerstwo).
Sztuka epoki rozwijała się w dwóch głównych nurtach:
-
Sztuka romańska - charakteryzująca się grubymi, masywnymi murami, małymi oknami i półkolistymi łukami. Portal symbolizował przejście ze strefy sacrum do strefy profanum.
-
Sztuka gotycka - wyróżniająca się strzelistymi budowlami zakończonymi iglicami, ostrymi łukami (symbolizującymi ręce wznoszone ku Bogu), rozetami, witrażami i ołtarzami szafiastymi.
Przykład: Katedra Notre-Dame w Paryżu jest jednym z najsłynniejszych przykładów sztuki gotyckiej.
