Kluczowe pojęcia oświecenia

Epoka oświecenia przyniosła ze sobą szereg kluczowych pojęć filozoficznych i światopoglądowych, które ukształtowały myślenie ówczesnych ludzi. Do najważniejszych z nich należą:

1. Racjonalizm - przekonanie, że najważniejszym narzędziem poznania jest rozum. Wiązało się to z zakwestionowaniem roli uczucia i wiary oraz odrzuceniem autorytetu Kościoła.

2. Empiryzm - pogląd głoszący, że rzeczywistość można poznać za pomocą doświadczenia zmysłowego, zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Doświadczenie stanowi podstawę rozumowania.

3. Deizm - przekonanie o istnieniu bezosobowego Boga, który stworzył świat funkcjonujący jak maszyna, ale nie ingeruje w jego działanie. Przeciwieństwem deizmu jest ateizm, negujący istnienie Boga.

4. Utylitaryzm - pogląd etyczny, według którego czyn jednostki jest dobry wtedy, gdy przyczynia się do szczęścia ogółu.

Definition: Empiryzm definicja Oświecenie: Pogląd filozoficzny głoszący, że źródłem poznania jest doświadczenie zmysłowe.

Vocabulary: Sensualizm oświecenie definicja: Kierunek filozoficzny uznający wrażenia zmysłowe za jedyne źródło poznania.

Highlight: Racjonalizm oświecenie i empiryzm oświecenie to dwa kluczowe nurty filozoficzne epoki, kładące nacisk na rozum i doświadczenie w procesie poznania.

Filozofia oświecenia

Epoka oświecenia przyniosła rozkwit filozofii oraz myśli społecznej i politycznej. Do najważniejszych filozofów tego okresu należeli:

1. John Locke - twórca empiryzmu, uważał, że poznanie jest wynikiem doświadczenia poprzez zmysły (sensualizm). Krytykował koncepcję idei wrodzonych, twierdząc, że umysł w chwili narodzin to czysta karta (tabula rasa).

2. Immanuel Kant - twórca filozofii krytycznej, twierdził, że człowiek nie może poznać rzeczy takimi, jakie są w istocie, a jedynie takimi, na jakie pozwala rozum. Wprowadził pojęcia sądów apriorycznych i aposteriorycznych.

3. Jean-Jacques Rousseau - stworzył koncepcję wychowania jako powrotu do natury. Krytykował cywilizację, twierdząc, że zniszczyła ona naturalną dobroć człowieka.

4. Wolter - zwolennik racjonalizmu i poznania przez doświadczenie. Postulował liberalizm, tolerancję dla różnych postaw i wolność. Krytykował instytucję Kościoła.

5. Monteskiusz - twórca koncepcji trójpodziału władzy. Uważał, że prawo zostało ustanowione, aby poskromić naturalną dzikość człowieka.

Definition: Racjonalizm definicja: Pogląd filozoficzny uznający rozum za główne źródło poznania i kryterium prawdy.

Highlight: Główne idee oświecenia obejmowały empiryzm, racjonalizm, krytykę cywilizacji i postulat powrotu do natury.

Quote: Jean-Jacques Rousseau: "Człowiek urodził się wolny, a wszędzie jest w okowach."