PAN TADEUSZ Adam Mickiewicz

Alternatywny zapis:

był wychowywany przez brata ojca - Sędziego. Tadeusz był przekonany że jego ojciec nie żyje, dorastał otoczony troską wszystkich mieszkańców Soplicowa. Był wysokim przystojnym mężczyzną o jasnych oczach i ciemnych włsoach, posiadał silne ramiona, rzadko chorował. Nie lubił się uczyć, interesowało go polowanie i potrafił wzorowo władać bronią. Szanuje tradycje i obyczaje kraju. Lubi jeździć konno. Został wychowany w dobrych manierach, a tym samym jest gotowy całkowicie poświęcić się ojczyźnie i oddać za nią życie. Jest łatwowierny i naiwny. Nigdy nie był zakochany i chce przeżyć miłość. Zakochuje się w Zosi, ale daje się wplątać w perypetie miłosne z jej opiekunką Telimeną. Ostatecznie jednak zaręcza się z Zosią. Zosia Horeszkówna - córka Ewy i Kasztelana, którzy umarli gdzieś na Syberii. W czasie akcji poematu ma co najmniej 16 lat. Od urodzenia wychowywana przez przyjaciółkę zmarłej matki - Telimenę i przez dłuższy czas mieszkały w Sankt Petersburgu. Dziewczynka lubiła zajmować się ogródkiem. Postrzegana przez innych bohaterów utworu jako delikatna, dobrze wychowana i naturalna panienka o jasnych włosach i niebieskich oczach. W ostatniej księdze utworu Zosia zaręcza się z Tadeuszem. Sędzia Soplica-młodszy brat Jacka Soplicy, którego nigdy nie widział. Uczył się w szkole jezuickiej, ale wykształcenie zdobył w czasie 10-letniej służby u ojca Podkomorzego - Wojewody. W młodości zakochany w Marcie Hreczeszance, córce Wojskiego. Gdy ona zmarła, nie związał się już z żadną kobietą. Czuwa nad wychowaniem bratanka i wspólnie z Telimeną opiekuje się Zosią. Za zabójstwo Stolnika przez Jacka przyjął od Moskali zamek Horeszków. Jest dobrym gospodarzem, dogląda sam wszelkiego dobytku. Nie krzywdzi chłopów, dba o ich ziemie, nie przeciąża nadmierną pracą. Czasami zasiada z nimi przy jednym stole zgodnie ze starym zwyczajem. Jest dobrym Polakiem, a jego dworek to ostoja polskości. Broni starego porządku szlacheckiego, nie lubi cudzoziemszczyzny, jest przywiązany do starych obyczajów, szanuje gości, urządza polowania i biesiady. Jest patriota, zwolennikiem idei powstania, wyraża szczerą radość na wieść o szykującej się wojnie, udziela pomocy szlachcie po bitwie z Moskalami. Jego wadami jest porywczość i pieniactwo. Telimena - daleka krewna Sędziego, opiekunka Zosi, typ damy modnej, polującej na męża. Kokietuje Tadeusza, Hrabiego i Asesora, zaręcza się z Rejentem. Zwraca uwagę urodą i zbyt wykwintnym jak na wiejski dwór ubiorem i zachowaniem. Kobieta dojrzała o kruczych włosach, czarnych oczach i bladej cerze. Mieszkała w Petersburgu i chełpi się swoją znajomością Rosji oraz jej wielkopańskich stosunków. Wyzuła z uczuć patriotycznych, ceni to, co zagraniczne, nie widzi nic złego w robieniu kariery u Rosjan. Potrafi prowadzić rozmowę o literaturze, malarstwie, rzeźbie, muzyce i tańcu jak typowa salonowa Iwica. Ceni wyłącznie sztukę obcą, jej upodobania estetyczne pokrywają się z gustami Hrabiego. Wciąż pozuje, by osiągnąć swój cel. Nie jest to jednak postać negatywna, raczej komiczna. Telimena szczerze kocha Zosię, pragnie jej dobra. Nie chce również, by Tadeusz robił sobie krzywdę, choć ją oszukał i porzucił. Mimo zranienia, upokorzenia i zazdrości, wielkodusznie godzi się na ślub Tadeusza i Zosi. Hrabia - adwersarz sędziego w sporze o zamek po Horeszkach, daleki krewny Stolnika Horeszki. Na początku chciał ustąpić zamek Soplicom, jednak między innymi dzięki opowieści Gerwazego zmienił zdanie. Był bogaty i dobry nawet dla chłopów i żydów. Był romantykiem i kosmopolitą, uwielbiał sztukę, zwłaszcza malarstwo. Powszechnie uważano go za dziwaka. Hrabia został uratowany dwukrotnie orzez Jacka Soplicę. Brał udział w zajeździe na Soplicowo. Gerwazy Rębajło - ubogi szlachcic, wierny sługa Horeszków, wlaczył z Rosjanami u boku Stolnika, poprzysiągł zemstę na rodzie Sopliców za śmierć swojego pana z ręki Jacka, jednak wybaczył mu na łożu śmierci. Słynął z wielkiej odwagi i zręczności w walce na szable. Namówił Hrabiego do walki o zamek i razem z nim zorganizował zajazd na Soplicowo. Zabił majora Płuta. Po uratowaniu życia jemu i Hrabiemu przez ks. Robaka przebaczył Jackowi, który, zostawszy zakonnikiem, ukrywał swoją prawdziwą łożsamość i wspomagał bunt przeciw Rosjanom. Po zakończeniu sporu zaprzyjaźnił się z woźnym Protazym. Nazywany jest Gerwazym, Klucznikiem, Półkozicem, Szczerbcem, Mopankiem lub Scyzorykiem. Protazy Baltazar Brzechalski (Woźny) - z zawodu był woźnym sądowym, w czasie akcji utworu jest na emeryturze. Jest wiernym sługą i domownikiem Sędziego Soplicy, stara mu się pomóc uzyskać zamek dzięki kruczkom prawnym. Pod koniec utworu pogodził się i zaprzyjaźnił z Gerwazym Rębajło. Najprawdopodniej pochodził z ubogiej szlachty. Zawsze nosił przy sobie wokande trybunalską. Wojski Hreczecha - daleki krewny Sędziego Soplicy i przyjaciel domu. Grał na rogu, był gawędziarzem. Podkomorzy-syn wojewody, przyjaciel Sędziego, autorytet i obrońca tradycji. Rejent Bolesta - urzędnik, właściceil charta Kusego. Przez większość utworu toczy spór z Asesorem, ostatecznie spór zostaje zakończony dzięki wspólnemu upolowaniu zajęca przez Kusego i Sokoła oraz wymianie podarunków. Pod koniec utworu związał się z Telimeną. Nazywany był kaznodzieją, bo znany był z tego, że wyjątkowo lubił gestykulować. Asesor- urzędnik, adwersarz Rejenta Bolesty. Odznaczał się ciętym językiem i dowcipem. Był właścicielem charta Sokoła. Kiedyś był bardzo bogatym człowiekiem, utracił jednak majątek. Okazywał zazdrość o Telimenę, naprawdę wcale jej nie kochał. Ostatecznie postanowił się związać z Tekla Hreczeszanką. Jankiel-stary żyd, dzierżawca dwóch karczm w dobrach Sopliców. Był wielkim polskim patriotą i bezbłędnie mówił po polsku. Znał dziesiątki narodowych pieśni. Angażował się w działalność konspiracyjną, był człowiekiem uczciwym i szanowanym. Był zastępcą rabina nowogródzkiego i emisariuszem napoleońskim, najbliższym współpracownikiem księdza Robaka, od początku wtajemniczonym w sprawę jego tożsamości. Próbował uspokajać szlachtę podburzaną przez Gerwazego Rębajło. Prawdopodbnie to on zawiadomił Robaka o zajeździe Soplicowa. Dobrzyńscy-szlachła zagrodowa pochodzenia mazowieckiego, sąsiedzi Sopliców, stronnicy Horeszków, na ich czele stał sędziwy Maciej Dobrzyński, a inni wśród nich to: Bartek Prusak, Bartek Brzytewka, Maciej Konewka i Maciej Chrzciciel. Major Płut-Polak w służbie rosyjskiej, po bitwie ze szlachtą połajemnie zabity przez Gerwazego jako zdrajca. Kapitan Ryków- Rosjanin, dowódca żołnierzy stacjonujących w Soplicowie. KSIĘGI: Księga I - Gospodarstwo (z Inwokacją) Księga II-Zamek Księga III - Umizgi Księga IV - Dyplomatyka i łowy Księga V-Kłotnia Księga VI-Zaścianek Księga VII - Rada Księga VIII - Zajazd Księga IX - Bitwa Księga X-Emigracja. Jacek Księga XI- Rok 1812 Księga XII - Kochajmy się Streszczenie krótkie: Do rodzinnego domu przyjeżdża ze szkół w Wilnie na wakacje młody Tadeusz. Okazuje się, że Soplicowo, majątek jego opiekuna Sędziego Soplicy, jest pełne gości, którzy zjechali tu, aby uczestniczyć w procesie o stary zamek, niegdyś własność bogatego magnata Stolnika Horeszki. Proces toczy się między ostatnim krewnymi Horeszki, Hrabią i Sędzią Soplicą. Wieczorem Tadeusz bierze udział w uczcie, na której uwodzi go ciotka Telimena. Tadeusz myśli, że to ona jest śliczną dziewczyną, którą zaskoczył rankiem (Zosia mieszkała w pokoju Tadeusza w czasie jego nieobecności w dworku). O wdzięki Zosi stara się także nieco starszy od Tadeusza hrabia z rodu Horeszków. Następnego dnia okazuje się, że niedźwiedź opuścił matecznik i można na niego zapolować - wszystkich pochłaniają przygotowania do łowów na króla puszczy. Polowanie rozpoczyna się wczesnym rankiem. Nieco później w karczmie Jankiela pojawia się ksiądz Robak, który namawia okoliczną szlachtę, by zatroszczyła się o przygotowanie Litwy na przyjęcie wojsk Napoleona, który już się zbliża. Myśliwi odnoszą sukces - niedźwiedź zostaje zabiły. Wieczorem podczas kolejnej uczty wybucha spór między Soplicą a Hrabią. Zamiast ogólnie spodziewanej zgody, Hrabia zrywa porozumienie i postanawia przedłużyć proces i starać się o odzyskanie zrujnowanego zamku. Agitacyjne działania Robaka wykorzystuje wierny sługa Horeszków - Gerwazy - który namawia zaścianek Dobrzyńskich do zajazdu na Soplicowo. Jeszcze tego samego dnia wieczorem Dobrzyńscy napadają na Soplicowo. Już rankiem okazuje się jednak, że to nie oni zwyciężyli w walce. Ktoś zawiadomił o bitwie stacjonujących w okolicy Rosjan, którzy pojmali szlachtę z Dobrzyna i rozpanoszyli się w Soplicowie. Na ratunek pośpieszyk Robak z przywódcą rodu Dobrzyńskich, Maćkiem nad Maćkami. Udało im się wyzwolić Dobrzyńskich, a następnie pokonano Rosjan. Jeszcze tego samego wieczora po odbyciu spowiedzi i wyznaniu swoich win zmarł zraniony kulą w czasie bitwy z Rosjanami ksiądz Robak, który okazał się być Jackiem Soplicą. Tymczasem młodzi żołnierze musieli uchodzić z majątku, bo groziło im aresztowanie. Byli wśród nich Tadeusz i Hrabia, którzy wyruszyli walczyć w Legionach Polskich. Po upływie roku ponownie pojawili się w dworku, tym razem jako legioniści, bohaterowie. W Soplicowie wydano ucztę na cześć polskich generałów służących pod dowództwem Napoleona. Odbyły się także zaręczyny Tadeusza i Zosi. Jacek Soplica został oficjalnie zrehabilitowany (miał na Litwie opinię zdrajcy narodowego, ponieważ z jego ręki zginął Stolnik Horeszko). Plan wydarzeń: 1. Przyjazd Tadeusza do Soplicowa. 2. Flirt z Telimeną. 3. Opowieść Gerwazego o historii zamku Horeszków. 4. Rozrywki gości i domowników Soplicowa (polowanie, grzybobranie). 5. Zauroczenie Tadeusza Zosią. 6. Polowanie na niedźwiedzia, Tadeusza i Hrabia w niebezpieczeństwie, triumfalny koncert Wojskiego na rogu. 7. Odnowienie dawnego sporu między rodami - kłótnia Hrabiego z Sędzią. 8. Gerwazy w zaścianku Dobrzyńskich - namowy do zajazdu na Soplicowo. 9. Miłosne perypetie Tadeusza i Telimeny. 10. Zajazd Gerwazego, Hrabiego i Dobrzyńskich na Soplicowo. 11. Rosjanie w Soplicowie - aresztowanie szlachty z Dobrzyna. 12. Bitwa, Jacek na łożu śmierci. 13. Spowiedź Jacka Soplicy. 14. Wojsko polskie w Soplicowie. 15. Rehabilitacja Jacka. 16. Zaręczyny Tadeusza i Zosi, koncert Jankiela, polonez. MOTYWY: 1. MOTYW ARKADII - taką wyidealizowaną krainą szczęśliwości, spokoju i ładu jest Soplicowo. To mały zamknięty świat, który swym mieszkańcom, uprzyjemniającym sobie życie polowaniami, grzybobraniami czy dyskusjami, zdaje się być krainą beztroski. Świat, który przepełniony jest dobrem, harmonią, w której żyją zarówno ludzie, jak i przyroda, w którym to, co złe jest chwilowe i ma swoje szczęśliwe zakończenie. Istotnym składnikiem tej arkadii jest wszechobecna natura, która dopełnia swoją istołą życie człowieka. Współgra ona z życiem bohaterów, urzeka ich swoim pięknem, a jednocześnie wyznacza rytm życia i pracy poprzez następstwo pór roku oraz wschody i zachody słońca. To świat, do którego chętnie chciałoby się uciec, by, choć przez parę minut, zaznać uczucia szczęśliwości, wypełniającego każdą sferę życia. 2. MOTYW MIŁOŚCI NIESZCZEŚLIWEJ (MIŁOŚĆ ROMANTYCZNA) - to uczucie, które już od początku jest skazane na zagładę. Taka miłość rodzi się pomiędzy Jackiem Soplicą i Ewą Horeszkówną. Główną przeszkodą jest różnica majątkowa - ubogi szlachcic, nie jest godzien, według ojca dziewczyny, jej ręki. Chociaż młodzi bardzo się kochają, ukrywają swoje uczucia. Podanie czarnej polewki definitywnie przekreśla nadzieje Jacka. Ostatecznie oboje nie znajdują szczęścia u boku innych partnerów - Jacek żeni się z dziewczyną, której nie jest w stanie pokochać, a Ewa zostaje żoną mężczyzny wybranego przez rodziców. Ogrom miłości odciska piętno na życiu Soplicy. Przez cały czas, po kres swych dni, rozpamiętuje swoje młodzieńcze uczucia, nawet na łożu śmierci, mówi o ukochanej. 3. MOTYW MIŁOŚCI SPEŁNIONEJ- w „Panu Tadeuszu” mamy również miłość szczęśliwą, która jest swoistym dopełnieniem miłości Jacka i Ewy. Po wielu latach ich dzieci zakochują się w sobie i doprowadzają tym samym do pogodzenia zwaśnionych rodów. Para staje na ślubnym kobiercu. Miłość Tadeusza i Zosi zaskakuje szczerością i prawdziwością uczuć, oboje nawzajem się uzupełniają i rozumieją. Jako para mogą stanowić wzorzec miłości spełnionej. 4. MOTYW RODZINY-rodzinę Sopliców łączą silne więzi, oparte na szczerym oddaniu i zaufaniu. Sędzia traktuje Taduesza jak syna, jest odpowiedzialny za jego wychowanie i pragnie jego szczęścia. Soplicowska rodzina jest także ostoją dawnej tradycji i obyczajowości, które są przekazywane z pokolenia na pokolenia i stanowią ważny element życia w ich domu. Członkowie rodu darzą się wzajemnym szacunkiem, są dla siebie wsparciem w trudnych chwilach. Nawet Jacek Soplica, który żyje przez wiele lat poza rodziną, na obczyźnie, stara się mieć wpływ na wychowanie syna. Innym przykładem rodziny jest ród Horeszków, w którym wola rodziców jest najważniejsza. O ich jedności świadczy dzień, w którym Stolnik, jego żona i córka wspólnymi siłami bronią się przed Moskalami. Silne więzy rodzinne odczuwa Klucznik Gerwazy, który choć nie był spokrewniony z Horeszkami, mści się przez lata na krewnych zabójcy Stolnika. Stara się również wpłynąć na 5. MOTYW OJCZYZNY-Soplicowo urasta w dziele do rangi małej ojczyzny, miejsca, które pozostaje niezmienione biegiem zdarzeń, w którym w każdym kącie starego dworku wyczuwa się szczególne przywiązanie do utraconej ojczyzny. Również świadomość przynależności do kraju, którego w tamtych czasach nie ma już na mapach Europy, jest silna i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Wspomnienia lat wolności i świetności ojczyzny są ciągle żywe i obecne w sercach bohaterów. Ta mała, nieomalże sielska ojczyzna, to odbicie całego narodu, z jego wadami i zaletami, z jego dorobkiem kulturowym, obyczajami i zwyczajami oraz z historycznym dziedzictwem. 6. MOTYW SZLACHCICA - szlachta jest centralnym zbiorowym bohaterem utworu. Autor daje szeroki obraz tej warstwy społecznej, łącznie z jej wadami i zaletami. Przywiązuje szczególną wagę do dawnej tradycji szlacheckiej, dzięki czemu czytelnik poznaje styl szlacheckiego życia. Wzorcowy szlachcic to Sędzia Soplica, który jest dobrym gospodarzem, strażnikiem obyczajowości, kultywuje pamięć o ojczyźnie. Również Podkomorzy to typ szlachcica, który wyrastał w dawnej tradycji i poczuciu wspólnoty. Szlachta w dziele pozostaje wewnętrznie zróżnicowana i podzielona według stanu majątkowego. Indywidualizm postaci wpływa na podkreślenie cech tego stanu. Mamy tu wierność i orędownictwo dawnej tradycji, niechęć do nowości ze świata, która powoli jednak wkrada się do szlacheckich dworków, mamy także szlachtę z jej wadami: pijaństwem, warcholstwem i popędliwym charakterem, co cechuje głównie szkachtę zaściankową. 7. MOTYW DWORKU SZKACHECKIEGO- dworek szlachecki to ostoja tradycji i polskości, to miejsce staropolskiej gościnności i poszanowania innych z racji wieku i stanu. Soplicowo staje się symbolem patriotyzmu, miejscem, w którym nadal obecna jest żywa ojczyzna i pamięć o niej. 8. MOTYW ŻYDA - Jankiel, stary Żyd, jest Polakiem i patriotą. Jako postać utworu, która co prawda dość rzadko pojawia się na kartach dzieła, pozostaje on równorzędnym bohaterem, który bierze aktywny udział w kluczowych momentach akcji. To Jankiel, dzierżawiąc obie karczmy - jedną, należącą niegdyś do Stolnika i drugą, należącą do Sędziego - dokonał symbolicznego zjednoczenia wrogich sobie miejsc. To typ, który stara się bezkonfliktowo godzić ludzi, który czuje się Polakiem i krzewi polskość, przywożąc z podróży wiadomości z kraju i patriotyczne pieśni. To on jako pierwszy rozpowszechnia w okolicy Mazurek Dąbrowskiego. Od początku jest wtajemniczony w misję księdza Robaka i jego plany powstańcze, rozumie je, wspiera i staje się jego stronnikiem. To osoba stanowiąca swoisty pomost między Horeszkami i Soplicami. Jest lubiany i powszechnie szanowany, zarówno przez stronnikówmSędziego, jak i Stolnika. 9. MOTYW MUZYCZNY-w utworze znajdują się mistrzowsko opisane trzy koncerty. Poprzez zastosowanie licznych środków stylistycznych, poeta wspaniale oddaje nastrój i muzykalność opisywanych koncertów. Koncert Wojskiego na rogu to barwna opowieść o łowach, zamknięta w muzycznych scenach. Gra rogu zostaje dodatkowo wzmocniona echem. Słychać w niej odgłosy zwierząt, strzelanie, głosy myśliwych, a wszystko to zamknięte zostaje w dźwiękach. Drugim koncertem jest koncert żab, który zachwyca swą naturalnością Hrabiego. Porównuje go do ..harf eolskich. Trzeci koncert to koncert Jankiela na cymbałach, opisany w ostatniej księdze. Opiewa on historyczne wydarzenia z okresu Sejmu Czteroletniego i lat późniejszych. Kolejnymi uderzeniami w cymbały muzyk oddaje piękno pieśni żołnierskiej, opowiada o żołnierzu tułaczu i legionach polskich. 10. MOTYW MALARSKI - opiera się na wiszących w Soplicowie obrazach, przedstawiających sławnych narodowych bohaterów: Kościuszkę, Reytana, Jasińskiego. Podkreśla jednocześnie polski charakter domu i patriotyzm jego mieszkańców. 11. MOTYW KRAJOBRAZU-Mickiewicz w niezwykle plastyczny sposób wpisuje szlachecki dworek z pobielonymi ścianami w krajobraz nadniemeńskiej Litwy. Oddaje piękno miejsca, poprzez barwne określenia i przestrzenność obrazu. Jest to jednocześnie krajobraz, który sam pamięta z lat dzieciństwa i który maluje oczami wyobraźni i miłością do miejsc, które zmuszony był opuścić. Krajobraz ten jest opisany z topograficzną szczegółowością, z wiernym oddaniem zapamiętanych lasów, pól, pagórków i łąk. 12. MOTYW PRZYRODY-przyroda w Panu Tadeuszu jest elementem bardzo istotnym. To swoisty bohater świata przedstawionego, który nie jest tylko tłem dla dziejących się wydarzeń, ale współistnieje na równi z człowiekiem. Jest to wykładnia szczęścia, ludzkiego życia i spokojności. Dzięki antropomorfizacji zjawisk przyrody granice między światem człowieka i światem natury, zacierają się i tworzą jednolity, metafizyczny świat. Przyroda wytycza rytm życia ludzi, człowiek stara się żyć z nią w zgodzie i jedności. 13. MOTYW EMIGRANTA - emigrantem jest Jacek Soplica, który ucieka z Litwy i w habicie mnicha próbuje odkupić swoje winy. Wyjazd z kraju i działalność poza jego granicami to swoista droga, dzięki której wyzbywa się swojej pychy i poprzez pokorę stara się zmienić na lepsze. Wraca na Litwę, by przygotować powstanie. Takim emigrantem jest również podmiot liryczny utworu, który ujawnia się w pierwszych słowach dzieła i pisze o tęsknocie za krajem ojczystym z perspektywy emigranta. Emigrantami z konieczności stają się Tadeusz i część szlachciców z Dobrzynia, którzy ratują swoje życie ucieczką do wojsk polskich za Niemnem. 14. MOTYW KONFLIKTU - konflikt między dwoma szlacheckimi rodami jest jednym z głównych wątków Pana Tadeusza. Zaczyna się przed laty w momencie, w którym Jacek Soplica w przypływie gniewu zabija Stolnika, który nie zgodził się na jego związek z jedyną córką. Przez lata stary służący Horeszki mści się na krewnych Jacka. Spór rodzinny przenosi się na brata Soplicy, Sędziego i dalekiego krewnego Stolnika, Hrabiego, którzy zaczynają procesować się o stary zamek Horeszków. W utworze mamy do czynienia również z konfliktem, ukazanym w sposób humorystyczny. Jest to spór między Rejentem a Asesorem o charty. 15. MOTYW TAŃCA - taniec wieńczy ostatnie karty dzieła Adama Mickiewicza. W polonezie, odtańczonym na zaręczynowym przyjęciu Zosi i Tadeusza, stoją obok siebie żołnierze, szlachta i wieśniacy. Mistrzowsko opisana przez poetę scena wymieniania się par, ruchu w rytm muzyki, to wspaniały obraz tańca i tanecznej tradycji. 16. MOTYW PRZEMIANY WEWNĘTRZNEJ BOHATERA - przemianie wewnętrznej ulega Jacek Soplica. Z awanturnika i warchoła, który znany był w okolicy ze swojego awanturniczego charakteru, z człowieka pełnego pychy, która nie pozwala mu błagać o rękę ukochanej Ewy, z zabójcy, którym się staje w porywie gniewu, zabijając Stolnika i z osoby, uważanej później za zdrajcę i sprzymierzeńca Moskali, staje się emisariuszem i patriotą. Przywdziewa mniszy habit i zmienia swe nazwisko na Robak. Jego wewnętrzna przemiana to droga pokuty i pokory, która sprawia, że pośmiertnie zostaje zrehabilitowany w oczach społeczności i odzyskuje swoje dobre imię. 17 MOTYW PATRIOTYZMU - jest wszechobecny na kartach dzieła. Wszyscy bohaterowie to patrioci, z niecierpliwością wypatrujący wszelkich wiadomości z kraju i możliwości wyzwolenia ojczyzny. Patriotyzm przejawia się w ich rozmowach, w przestrzeganiu dawnych obyczajów, w kulcie polskości. Dworek Sędziego to ostoja patriotycznych uczuć, łącznie ze starym zegarem kurantowym, który wygrywa melodię Mazurka Dąbrowskiego oraz obrazami na ścianach, HT przedstawiającymi sławnych bohaterów narodowych. Mieszkańcy Soplicowa wyczekują od lat pojawienia się wojsk polskich i wolności. Próba wzniecenia powstania to również dowód przywiązania i miłości do kraju. 18. MOTYW ZBRODNI-zbrodniarzem staje się Jacek Soplica, który w afekcie zabija Stolnika Horeszkę. Zbrodnia, wynikająca z zemsty, staje się przyczyną wieloletniego konfliktu między rodami. Sam Jacek ma świadomość, że zabił w przypływie złości i rozpaczy, jednak przez okoliczną ludność zostaje uznany za zdrajcę, mordercę i sprzymierzeńca wroga. Wątki: watek miłosny Tadeusza i Zosi-wątek rozwijający się od początku utworu, kiedy Tadeusz zauważa młodą dziewczynę. Potem myli Zosię z Telimeną. Następnie wyjawia stryjowi swą miłość do Zosie, a Zosia czule żegna Tadeusza. Wątek ten rozwija się przez cały utwór, aż doprowadza do zaręczyn Tadeusza i Zosi. watek Stolnika - Stolnik był wielkim panem z rodu Horeszków, o czym opowiada Gerwazy w II księdze. Jego jedynym dzieckiem była Ewa Horeszkówna, w której zakochał się Jacek Soplica. Do zaręczyn nie doszło z powodu różnicy majątkowej i wyraźnej niechęci ojca wobec tego związku; obawiając się rekuzy Soplica nie poprosił formalnie o rękę córki, zaś Horeszko przyjął swatów kasztelana witebskiego. Stolnik został zabity przez Soplicę w zamku podczas najazdu Moskali. Od tego momentu Gerwazy przysiągł sobie zemścić się na rodzie Sopliców. watek sporu o o zamek. - przez cały utwór przewija się spór o zamek Horeszków. Teoretycznie należy on do Sopliców, gdyż został nadany im podczas konfederacji targowickiej. Hrabia, Gerwazy - Klucznik - i okoliczna szlachta zamierzają dokonać zajazdu na Sopliców. Podburza ich do tego Klucznik. watek niepodległościowy - akcja Pana Tadeusza rozgrywa się w czasach wojen napoleońskich. Ks. Robak, próbując naprawić swoje dawne winy, agituje polską szlachtę do powstania i walki u boku Napoleona. Usiłowania jego niweczy Klucznik, który zapał szlachty wykorzystuje przeciwko Soplicom, doprowadzając do zajazdu. Jednak gdy pojawia się wspólny wróg, Rosjanie, następuje pogodzenie wszytskich stron sporu i wspólna walka przeciw Moskalom.