RENESANS

Alternatywny zapis:

Według niego punktem odniesienia wszystkich zjawisk i rzeczy powinien być człowiek. Reformacja -ruch dążący do odnowy życia religijnego. Niemiecki zakonnik Marcin Luter, przybił na drzwiach miejscowej katedry pismo zawierające 95 tez przeciwko rozpowszechnionej wówczas praktyce sprzedaży przez duchownych odpustów, czyli obietnic odpuszczenia grzechu lub zwolnienia z kar czyśćcowych. Z pomocą francuskiego teologa, Jana Kalwina stworzono dla Lutra własną doktrynę religijną. Celem była odnowa życia religijnego a konsekwencją rozłam w kościele i ożywienie umysłowe (piśmiennictwo w językach narodowych) Reformacja dzieli się na: katolicyzm, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, husytyzm (bracia czescy) oraz arianizm (bracia polscy) Erazm z Rotterdamu (holenderski filozof i teolog) - krytykował wiedzę opartą jedynie na dogmatach, tradycji i autorytetach. Uważał, że przyczyną ostrych konfliktów religijnych będących skutkiem wojen, jest niechęć do poszukiwania przede wszystkim tego co łączy, a nie dzieli wyznawców Chrystusa. Głosił że życie zgodne z cnotami wystarczy by zapewnić człowiekowi zbawienie i że dzięki rozumowi człowiek może przezwyciężyć przeszkodę w postaci zabobonów i nieuctwa, co w konsekwencji doprowadzi do powszechnej zgody pokoju i szczęścia. Niccolò Machiavelli (włoski pisarz) - jego zdaniem człowiek jest tak samo skłonny do czynienia dobra jak i zła. Dlatego władca aby osiągnąć zamierzony cel, powinien być przebiegły oraz może wykorzystywać ludzkie słabości i działać bez skrupułów. Najważniejsze dla niego powinno być dobro i pomyślność państwa. Makiawelizm określa postępowania zalecone przez autora traktatu ,,Książę”, który jest poradnikiem dla władcy. Michel de Montaigne (francuski humanista) - dowodził, że nikt nie dysponuje wiedzą absolutną a wszelkie sądy mają charakter subiektywny i względny. Cechy charakterystyczne dla stylu renesansowego: trójkątne fronty, kolumny, portyki, budowle na planie koła i kwadratu, sklepienia kolebkowe, kopuły, arkady, łuki półkoliste, budownictwo świeckie: ratusze, wille podmiejskie, pałace, kamienice, układy miast na planach geometrycznych, kolumny jońskie,klasyczny tympanon, posągi antycznych bóstw, oszczędna prosta fasada z jednym oknem, zastosowanie perspektywy, naśladowanie natury, kasetonowe stropy Mecenat jest to trwała opieka bogatego miłośnika sztuki nad artystą. Zapewniał on twórcom możliwości rozwoju i stabilizację finansową. Mecenasi sami zlecali wiele prac, a także pomagali swym podopiecznym uzyskać atrakcyjne zlecenia. Mikolaj Rej - ,,ojciec literatury", ,,ojciec języka polskiego" - jako pierwszy zaczął pisać utwory literackie w języku ojczystym. ,,Żywot człowieka poczciwego" - przedstawiony został wzorzec osobowy szlachcica ziemianina, którego życie podporządkowane jest rytmowi natury. Obowiązki to m.in. przycinanie drzew i krzewów, zbieranie mszycy i plewienie. Do przyjemności należy spacerowanie z rodziną po ogrodzie i przebywanie wśród roślin. Jan Kochanowski (1530-1584) - poeta doctus, prawdziwy człowiek renesansu, przedstawiciel humanizmu w Polsce, urodzony w Sycynie, uczył się na wydziale sztuk wyzwolonych, studiował na Akademii Krakowskiej i za granicą, we Włoszech napisał pierwsze wiersze, jego dzieła były przesycone wzorcami antycznymi Exegi monumentum - nieśmiertelna sława poety Parafraza - twórcza, swobodna zmiana pierwotnego tekstu, zachowuje związek z oryginałem, rozwija lub zmienia streść pierwowzoru Tren - gatunek literacki wywodzący się z antyku, obejmuje utwory wyrażające żal i smutek po stracie zmarłego, wysławiające jego zalety, a często także zawierające słowa pocieszenia i napomnienia skierowane do tych, którzy pozostali Malarze ukazywali nagą postać ludzką w formie aktu, o idealnych kształtach zgodnych z klasycznym kanonem piękna. Artyści umieszczali postacie historii świętej we współczesnej malarzowi scenerii,dając im indywidualne rysy zwykłych ludzi często swoich znajomych czy przyjaciół. Niezwykle popularne stało się tworzenie portretów. Ci którzy dzięki własnemu wysiłkowi zdobyli wysoką pozycję, władzę i majątek pragnęli uwidocznić swoje podobizny, aby zaznaczyć osiągnięty status i zyskać szacunek otoczenia. Krajobrazy pojawiały się początkowo jako tło aktorów czy portretów i miały przede wszystkim podkreślać jedność człowieka i przyrody. Dążenie do realizmu łączyło się to z zainteresowaniem szczegółem a także podkreśleniem indywidualnych cech postaci. Stosowanie perspektywy umożliwiało uzyskanie trojwymiarowej rzeczywistości na dwór wymiarowej płaszczyźnie. Z charakterystycznej dla tej epoki wiary w potęgę ludzkiego rozumu, wynikało to że artyści stosowali matematyczne obliczenia i reguły geometrii. W renesansie posągi przestały być jedynie elementem architektury i eksponowano jako wolnostojącej dzieła sztuki. Przedstawiano nagie postacie, portretowe popiersia i posągi konne. Rzeźbiarze wykorzystywali motywy mitologiczne albo sięgali po tematy ze starego i nowego testamentu. Renesansowe świątynie wznoszono nie tylko na chwałę boga lecz także z myślą o człowieku, które miały zachwycać ale nie przytłaczać. Dążono do harmonii, regularności i dopasowania formy do charakteru budowli. Gatunki: Toposy: ● Pieśni, fraszki, treny - Jan Kochanowski Hymn,,Czego chcesz od nas, Panie..." Sonet-Sonety do Laury Zwierciadło - Mikołaj Rej ,,Żywot człowieka poczciwego" Tragedia - ,,Odprawa posłów greckich" Topos zmiennej Fortuny - przekonanie, iż los człowieka podlega wpływom tajemniczej siły, utożsamianej ze zmienną boginką Fortuną. Ma ona raz łagodne, a raz budzące grozę oblicze. Jej wyroków nie da się przewidzieć, ani od nich uciec. ,,Nie wierz Fortunie..." Topos Boga artysty (deus artifex) - świat to najwspanialsze dzieło sztuki, a Bóg, jako jego twórca, był pierwszym i najznamienitszym artystą "Czego chcesz od nas, Panie?" Topos świata teatru - świat to scena teatralna, na której reżyserem jest Bóg, ludzie to tylko marionetki w jego rękach ,,O żywocie ludzkim"